EXAMINING HEROISM-THEMED METAPHORS IN PROVERBS OF NEVÂDIRÜ’T-TEVÂRIḪ

Yıl 2022, Cilt: 16 Sayı: 30, 39 - 52, 31.05.2022

Ayşe Melek Özyetgin Berna Gökpınar

https://doi.org/10.54316/dilarastirmalari.1079666

Cited By: 1

Öz

The present study aimed to examine heroism-themed metaphors in the proverbs of the "Nevâdirü't-Tevâriḫ" (between 1-226 pages) written by 'Abdussamed Diyarbekrī in Egypt region in the 16th century. In the research, 240 proverbs between the 1st and 226th pages of the work were analyzed. As a result of the research, a total of 23 proverbs containing heroism-themed metaphors were determined. In addition, the use of metaphors was quite common in the proverbs of the Nevâdirü't-Tevârih which has a rich vocabulary.

Anahtar Kelimeler

proverbs, Nevâdirü't-Tevâriḫ, metaphor, heroism

Nevâdirü’t Tevâriḫ Adlı Eserde Geçen Kahramanlık Temalı Atasözlerindeki Metaforların İncelenmesi

Öz

Bu çalışmada, 16. yüzyılda Mısır sahasında ‘Abdussamed Diyarbekrī tarafından yazılan “Nevâdirü’t-Tevâriḫ’’ adlı eserde (1-226 varak arası) geçen atasözlerinin kahramanlık temalı metaforlar açısından incelenmesini amaçlanmıştır. Eserin 1. ve 226. varakları arasında geçen 240 atasözü tespit edilip bunların içinde kahramanlık temalı metafor içeren 23 atasözü belirlenmiştir. Bununla birlikte, zengin bir söz varlığına sahip olan Nevâdirü’t-Tevârih adlı eserde geçen atasözlerinde metafor kullanımının oldukça yaygın olduğu ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Nevâdirü’t-Tevâriḫ, metafor, kahramanlık, atasözleri

Kaynakça

• Akın, C. (2015). Dede Korkut’ta Yer Alan Atasözlerinde Metaforların İşleyişi. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 15(2), 105-109.
• Aksan, D. (2000). Türkçenin Sözvarlığı. Ankara: Engin Yayınevi.
• Aksoy, Ö. A. (1997). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Clauson, S.G (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford: At The Clarendon Press
• Çakır, M. Y. (2020). Yeni Uygur Atasözlerinin Yönelim Metaforları Açısından İncelenmesi, Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, 2020(15), 126-140.
• Çiçekler, A. N., & Aydin, T. (2019). Kavramsal metafor kuramı ve belagat: karşılaştırmalı bir inceleme. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (16), 14-26.
• Debreli, Z. G. (2020). Dîvânu Lugâti’t-Türk ve Kutadgu Bilig’de Hidrografik Terimler ve Metaforik Kullanımları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İnsan Bilimleri Dergisi (İBD), 1(2), 139-167.
• Düşmez, Ö. A. ve Özyetgin, A. M. (2021). 16. yüzyıla ait Nevādirü’t-Tevārįħ’te geçen deyimler üzerine. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 10(1), 64-83.
• Erdem, S. (2010). Atasözlerinde metaforların işleyişi. Millî Folklor, 22(88), 33-37.
• Gül, Y. E., & Alimbekov, A. (2020). Anadolu ve Kırgız Türklerinin Atasözlerindeki “Çalışkanlık” Değerinin Ortak Özellikleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (Teke) Dergisi, 9(2), 692-705.
• İçel, H. (2014). Niğde atasözlerinde metafor ve kullanımı. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1(36), 75-83.
• Kaçalin, M. S. (1999). Mária Ivanıcs: A Krími Kánság a tizenöt éves háborúban : Akadémiai Kiadó, Budapest, 1994. Körösi Csoma Kiskönyvtár 22. 235 sf. [=İVANİÇ, Mâria : On beş yıllık savaşta Kırım Hanlığı: Akademi Yayını, Budapest, 1994. Kööröşlü Çoma Cep Kitaplığı 22. 235 sf.] [Kitap Tanıtımı]. Belleten, LXIII, 935-946.
• Kekli̇k, S. (2015). Atasözlerinin öğretimine ilişkin bir öneri: atasözlerinin anlamlarına göre derecelendirilmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7(12), 32-48.
• Koptak, P. (2014). Proverbs: From Biblical Text to Contemporary Life. The NIV Application Commentary. Grand Rapids, MI: Zondervan
• Kovecses, Z. (2010). Metaphor: A practical introduction. Oxford University Press.
• Lakoff, G. (1993). The contemporary theory of metaphor. In A. Ortony (Ed.), Metaphor and thought (2nd ed.). Cambridge: Cambridge Univ. Press
• Lakoff, G., & Johnson, M. (2003). Metaphors we live by. University of Chicago press
• Lakoff, G., & Turner, M. (1989). More than cool reason: A field guide to poetic metaphor. University of Chicago press.
• Lellouch, B. (2005, Ağustos). Abdussamed Diyarbekri. Historians of the Ottoman Empire. https://ottomanhistorians.uchicago.edu/tr/historian/abdussamed-diyarbekri.
• Lellouch, B. (1999). L’Égypte d’un chroniqueur turc du milieu du XVI. siècle: La culture historique d’Abdussamad Diyârbekrî et le tournant de la conquête ottomane. (Doktora Tezi), École Des Hautes Études En Sciences Sociales (EHESS), Paris.
• Mieder, W. (2004). Proverbs: A handbook. Greenwood Publishing Group
• Norrick, N. R. (2014). Subject Area, Terminology, Proverb Definitions, Proverb Features. In Introduction to Paremiology (pp. 7-27). De Gruyter Open Poland.
• Speake, J. (Ed.). (2015). Oxford dictionary of proverbs. Oxford, United Kingdom: Oxford University Press.
• Tokay, Y. (2018). Kitâbu Gülistân Bi't‐Türkî'de Hayvan Adlarının Metaforik Kullanımları. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 3(1), 31-52.
• Toparlı R, Vural H ve Karaatlı R. (2007). Kıpçak Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
• Türk Dil Kurumu. (1988). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uçan Eke, N. (2016). Mihrî Hatun’un Gazellerinde “Güzellik” Kavramı ile İlgili Metaforlar. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD), (25), 217-228.
• Yaylagul, Ö. (2010). Divânu Lugâti't-Türk'te yer alan atasözlerindeki metaforlar. Millî Folklor, 22(85), 112-121.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldızlı, M. E. (2020). Atebetü’l-Hakâyık’ta Ontolojik Metaforlar. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1(50), 97-118.