-(y)AcAK and –(y)AsI in Contemporary Turkish and Old Anatolian Turkish

Yıl 2024, Cilt: 18 Sayı: 34, 21 - 42, 31.05.2024

Esra Kıra , Yuu Kuribayashi

https://doi.org/10.54316/dilarastirmalari.1382705

Öz

There is a common opinion that -(y)AcAK and -(y)AsI are participles indicating future tense in Contemporary Turkish. However, when the usage of these two suffixes both today and in Old Anatolian Turkish is examined, it can be observed that they have not continued with the same functions until today and have undergone a functional and semantic change over time. It is thought that the -(y)AsI suffix, especially used today, does not indicate the future tense, but why it is considered as a future participle in the literature is a point of curiosity and needs to be investigated. In this study, the usage of these suffixes in both periods were examined by scanning literary works and it was revealed that they underwent functional and semantic changes over time. It is expected that this review will be enlightening for the review of the future participle classification that has survived until today.

Anahtar Kelimeler

participle, tense, modality, change

Çağdaş Türkiye Türkçesi ve Eski Anadolu Türkçesinde -(y)AcAK ve -(y)AsI

Öz

-(y)AcAK ve -(y)AsI eklerinin Çağdaş Türkiye Türkçesinde gelecek zaman gösteren sıfat-fiil ekleri olduğu konusunda ortak bir görüş vardır. Ancak bu iki ekin hem günümüzdeki hem de Eski Anadolu Türkçesindeki kullanımları incelendiğinde, günümüze kadar aynı işlevlerle süregelmediği, zaman içerisinde işlevsel ve anlamsal bir değişime uğradığı gözlemlenebilir. Özellikle günümüzde kullanılan -(y)AsI ekinin, gelecek zaman göstermediği düşünülmekte olup, buna rağmen alanyazında neden gelecek zaman sıfat-fiil ekleri kategorisinde ele alındığı merak edilen ve araştırılması gereken bir noktadır. Bu çalışmada, bu eklerin her iki dönemdeki kullanımları edebi eserlerden faydalanılarak tarama yoluyla incelenmiş ve zaman içerisinde işlevsel ve anlamsal değişime uğradıkları ortaya konmuştur. Bu incelemenin, günümüze kadar gelen gelecek zaman sıfat-fiil ekleri sınıflandırmasının yeniden gözden geçirilmesi için aydınlatıcı olması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sıfat-fiil eki, zaman, kiplik, değişim

Kaynakça

• BANGUOĞLU, Tahsin (2011). Türkçenin Grameri. Ankara: TDK.
• BAYRAKTAR, Nesrin (2004). Türkçede Fiilimsiler. Ankara: TDK.
• BENZER, Ahmet (2008). Fiilde Zaman, Görünüş, Kip ve Kiplik. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• BENZER, Ahmet (2012). Türkçede Zaman, Görünüş ve Kiplik. İstanbul: Kabalcı.
• DİLAVER, Faruk (2009). Yunus Emre: Hayatı, Şiirleri, Yorumlu Açıklaması. Ankara: Emre Bilişim.
• ERCİLASUN, Ahmet Bican (2004). Başlangıcından Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi. Ankara: Akçağ.
• ERGİN, Muharrem (1997). Dede Korkut Kitabı. Ankara: TDK.
• ERGİN, Muharrem (2013). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak.
• GÖKSEL, Aslı; KERSLAKE, Celia (2005). Turkish: A Comprehensive Grammar. London: Routledge.
• GÜLSEVİN, Gürer (2011). Eski Anadolu Türkçesinde Ekler. Ankara: TDK.
• GÜLTEKİN, Mevlüt (2006). “Tarihî ve Çağdaş Türk Lehçelerinde Gelecek Zaman Ekleri Üzerine Bir Deneme”. TÜBAR-XX, 33-59.
• HOPPER, Paul J.; Traugott, Elizabeth Closs (2003). Grammaticalization. Second Edition, Cambridge University Press.
• KARAAĞAÇ, Günay (2012). Türkçenin Dil Bilgisi. Ankara: Akçağ.
• KORKMAZ, Zeynep (2005). Türk Dili Üzerine Araştırmalar. 1. Cilt, 629/1, Ankara: TDK.
• KORKMAZ, Zeynep (2013). Türkiye Türkçesinin Temeli Oğuz Türkçesinin Gelişimi. Ankara: TDK.
• KORKMAZ, Zeynep (2014). Türkiye Türkçesi Grameri: Şekil bilgisi. Ankara: TDK.
• LEWİS, G(eoffrey) L. (1967). Turkish Grammar. New York: Oxford University Press.
• MEİLLET, Antoine (1912). L’évolution des formes grammaticales. Scientia (Revisita di Scienza) 12: 130-148.
• SALMAN, Ramazan (2003). “Türkçede Sıfat-Fiil (Partisip) Eklerinin Kalıcı İsim Oluşturma İşlevleri”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1999/Ⅰ-Ⅱ, 189-223.
• TİMURTAŞ, Faruk Kadri (2011). Tarihî Türkiye Türkçesi Araştırmaları: Osmanlı Türkçesi Grameri Ⅲ. İstanbul: Alfa.
• TİMURTAŞ, Faruk Kadri (2012a). Eski Türkiye Türkçesi. İstanbul: Kapı.
• TİMURTAŞ, Faruk Kadri (2012b). Yunus Emre Divânı. İstanbul: Kapı.
• UYĞUR, Sinan (2007). “-(y)Isar Gelecek Zaman Ekinin Yapısı Üzerine”. Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 2/4: 1193-1196.