FALA İNANMA FALSIZ DA KALMA: TÜRKÇEDE FAL KAVRAMINA İLİŞKİN METAFORLARIN GÖRÜNÜMLERİ

Yıl 2019, Cilt: 170 Sayı: 1, 25 - 37, 28.02.2019

Elif Arıca Akkök

Öz

Bilişsel bakış açısı çerçevesinde kavramsal metaforların
günlük yaşantımızda kullandığımız dilin biçimlenmesinde
önemli rol oynadığı kabul edilmektedir (Lakoff & Johnson,
1980). Kavramsal metaforlar dillere özgü kültürel
farklılıkları belirlemede oldukça önemli bir role sahiptir.
Öyle ki, belirli kavramların kültüre özgü görünümlerinin
incelenmesinde kavramsal metaforlar dillere özgü önemli
ipuçları sunabilmektedir (Kövecses, 2010; Kövecses, 2005;
Lakoff; 1993). Bu çalışma “fal” kavramının Türkçede nasıl
kavramlaştırıldığını bilişsel dilbilim bakış açısını kullanarak
ve derlem temelli bir yaklaşımla ele almayı amaçlamaktadır.
Söz konusu amaç doğrultusunda FAL sorgusu için Türkçe
Ulusal Derleminden (TNCv3) çekilen örnekler incelenmiş ve fal
kavramına ilişkin kavramsal metaforların dökümü yapılmıştır.
Daha sonra derlem sorgusundan elde edilen veriler incelenmiş
ve yorumlanmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgular Türkçede
fal kavramının en fazla SOMUT VARLIK, NESNE, İNSAN, İNANÇ
ve KAP kaynak alanlarıyla kavramlaştırıldığını göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Kavramsal Metafor Kuramı, Fal, İçgörü/Sezgi Temelli Metafor Çözümleme Yaklaşımı, dilbilim, metafor

Kaynakça

• Kaynakça Aksan, M. (2006). The Container Metaphor in Turkish Expressions of Anger. Mersin Üniversitesi Dil ve Edebiyat Dergisi. Vol: 3 (2). 103-124
• Aksan, Y., Aksan, M., Özel, S. A., Yılmazer, H., Demirhan, U. U., Mersinli, Ü., Bektaş, Y., & Altunay, S. (2016). Web tabanlı Türkçe Ulusal Derlemi (TUD). In M. Akgül, U. Çağlayan, E. Derman & A. Özgit (Eds.), Proceedings of the 16th Academic Computing Conference (pp. 723-730). İstanbul: Gamze Yayıncılık.
• Alagözlü N. (2007) Bir Söylem Türü Olarak Kahve Falına Yönelik Bir İnceleme: Kahve Falı ve İdeoloji Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 24. 1 ss.1-22
• Aphk E. & Tobin Y. (1990) The semiotics of fortune telling. Amsterdam: John Benjamins Publishing Arıca-Akkök, Elif. (2017). Turkish Metaphors of Anger. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi. 57.1 ss. 302-326
• Kövecses Z. (2005). Metaphor in Culture: Universality and Variation. Cambridge: Cambridge University Press
• Kövecses, Z. (2010). Metaphor: A Practical Introduction. NY: Oxford University Press Yeşilyurt, A. (2000). Bütün Fallar. İstanbul: Gün yayıncılık.
• Kövecses, Z. (2008). Metaphor and Emotion. R. W. Gibbs (Ed.), In The Cambridge Handbook of Metaphor and Thought (pp. 380-396). New York/Cambridge: Cambridge University Press.
• Lakoff, G. (1993). The contemporary theory of metaphor. In A. Ortony (Eds.), Metaphor and Thought. Cambridge: Cambridge University Press, 202-251.
• Lakoff, G. & Johnson, M. (1980) Metaphors we live by. Chicago: University of Chicago Press.
• Lakoff, G. & Kövecses Z. (1987). The cognitive model of anger inherent in American English. D. Holland and N. Quinn (eds.). Cultural Models in Language and Thought. Cambridge UP., pp.195- 222.
• Maalej, Z. (2004). Figurative language in anger expressions in Tunisian Arabic: An extended view of embodiment. Metaphor and Symbol, 19, 1, pp.51- 75.
• Mesquita, B. (1992). Cultural Variations in Emotions: A Review. Psychological Bulletin, Journal of Personality and Social Psychology 112: 2, pp.179-204.
• Yu, N. (1995). Metaphorical Expressions of Anger and Happiness in English and Chinese. Metaphor and Symbolic Activity 10.2 pp: 59-92. Web. 12 January 2017
• Türkçe Ulusal Derlemi https://v3.tnc.org.tr/tnc/about-tnc