Türkçe Eğitimi Alanında Yürütülen Çalışmalarda Toplumsal Cinsiyetin Temsil Biçimleri

Yıl 2021, Cilt: 172 Sayı: 1, 175 - 191, 31.01.2021

Yonca Koçmar Demirci , Ayşe Soylu

https://doi.org/10.33690/dilder.837782

Öz

Bu çalışmada toplumsal cinsiyet ve Türkçe eğitiminin konu alanları arasında ilişki kurulan makalelerde, toplumsal cinsiyetin temsil biçimlerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu makaleler; yöntem, veri kaynağı, problem konularına göre dağılım, toplumsal cinsiyet konusuna yer verme, bulguları yorumlama ve tartışma biçimleri bakımından incelenmiştir. Türkçe eğitimi alanında cinsiyete çeşitli biçimlerde yer veren 86 makale, nicel araştırma desenlerinden tanımlayıcı içerik analizi kullanılarak incelenmiştir. Araştırmaların genel yapısına bakıldığında araştırmaların genellikle nicel olarak yapılandırıldığı, cinsiyetin araştırmalarda yalnızca kategorik bir değişken olarak yer aldığı, cinsiyetle diğer değişkenler arasında bağ kurulmadığı ve bulgularda yalnızca istatistiksel bilgilerin verilmesiyle yetinildiği belirlenmiştir. Sonuç olarak bu araştırmaların büyük çoğunluğunun, konuyu kız/erkek biçiminde atanmış cinsiyetler üzerinden ele almalarıyla geleneksel toplumsal cinsiyet rollerini devam ettirdikleri ve var olan bulguları tekrar ederek bu rollerin yeniden üretilmesine zemin hazırladıkları ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

türkçe eğitimi, toplumsal cinsiyet, dil, eğitim

Kaynakça

• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2011). Eğitim sistemimizdeki toplumsal cinsiyet eşitliğinin yeri konulu komisyon raporu. Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu Yayınları. İnternet’ten 20 Eylül 2020’de https://komisyon.tbmm.gov.tr/dosyalar/egitim.pdf adresinden alınmıştır.
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2018). Kadının güçlenmesi strateji belgesi ve eylem planı 2018-2023. Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. İnternet’ten 20 Eylül 2020’de ailevecalisma.gov.tr/media/6315/kadının-gueçlenmesi-strajesi-belgesi-ve-eylem-planı-2018-2023.pdf adresinden alınmıştır.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi: Teknikler ve örnek çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Blackmore, J. (2010). Educational organizations and gender in times of uncertainty. M. W. Apple, S. J. Ball, and L. A. Gandin (Ed.), The Routledge international handbook of the sociology of education (ss. 306-317.). New York: Routledge.
• Braun, F. (2001). The communication of gender in Turkish. M. Hellinge, and H. Bußmann (Ed.) Gender across languages: The linguistic representation of women and men (ss. 283-310). Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
• Butler, J. (1997). Excitable speech. New York: Routledge.
• Butler, J. (1999). Gender trouble: Feminism and the subversion of identity. New York: Routledge.
• Cameron, D. (1998). Gender, language and discourse: a review essay. Journal of Women in Culture and Society, 23, 945-973.
• Chavez, M. (2010). Teacher and student gender and peer group gender composition in German foreign language classroom discourse: An exploratory study. Journal of Pragmatics, 32, 1019-1058.
• Coll, C. G., Miranda, A. G, Torres, I. B., & Bermúdez, J. N. (2018). On becoming cultural beings: A focus on race, gender, and language. Research in Human Development, 15 (3-4), 332-344, DOI: 10.1080/15427609.2018.1491217
• Çalık, M. ve Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39 (174), 33-38, DOI: 10.15390/EB.2014.3412.
• Çolak, G. (2019). Toplumdilbilimi toplumsal cinsiyet ve dil. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Eckert, P. (1989) The whole woman: Sex and gender differences in variation. Language Variation and Change, 1, 245-267.
• Eckert, P. and McConnell-Ginet, S. (2003). Constructing, deconstructing and reconstructing gender. P. Eckert and McConnell-Ginet (Ed.), Language and gender (ss. 9-51). Cambridge: Cambridge University Press.
• Esen, Y. (2013a). Eğitim süreçlerinde cinsiyet ayrımcılığı: oÖğrencilik deneyimleri üzerinde yapılmış bir çözümleme. International Online Journal of Educational Sciences, 5 (3), 757-782.
• Esen, Y. (2013b). Hizmet öncesi öğretmen eğitiminde toplumsal cinsiyet duyarlılığını geliştirme amaçlı bir çalışma. Eğitim ve Bilim, 38 (169), 280-295.
• Feng, H. Y., Fan, J. J. and Yang, H. Z. (2013). The relationship of learning motivation and achievement in EFL: Gender as an intermediated variable. Educational Research International, 2 (2), 50-58.
• Figart, M. D. (1997) Gender as more than a dummy variable: Feminist approaches to discrimination. Review of Social Economy, 55 (1), 1-32, DOI: 10.1080/00346769700000022.
• Gümüşoğlu, F. (2013). Ders kitaplarında toplumsal cinsiyet 1928-2013. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Harding, S. (1982). Is gender a variable in conceptions of rationality? A survey of issues. Dialectica, 36 (2/3), 225-242.
• Hooper, C. (1999). Masculinities, IR and the 'gender variable': A cost-benefit analysis for (sympathetic) gender sceptics. Review of International Studies, 25 (3), 475- 491.
• Kendall, S. (2003). Creating gendered demeanors of authority at work and at home. J. Holmes, and M. Meyerhoff (Ed.) The Handbook of Language and Gender (ss. 600-623). Oxford: Blackwell Publishing.
• Knaak, S. (2004). On the reconceptualizing of gender: Implications for research design. Sociological Inquiry, 74 (3), 302–317.
• Madibbo, A. I. (2007). Race, gender, language and power relations: Blacks within francophone communities in ontarıo, Canada. Race, Gender & Class, 14 (1/2), 213-226.
• McConnell-Ginet, S. (2003). "What's in a name?" Social labeling and gender practices. J. Holmes & M. Meyerhoff (Ed.), The Handbook of Language and Gender (ss. 69-97). Oxford: Blackwell Publishing.
• Mcelhinny, B. (2003). Theorizing gender in sociolinguistics and linguistic anthropology. J. Holmes & M. Meyerhoff (Ed.), The Handbook of Language and Gender (ss. 21-42). Oxford: Blackwell Publishing.
• Meyerhoff, M. (2013). Dealing with gender identity as a sociolinguistic variable. V. L. Bergvall, J. M. Bing & A. F. Freed (Ed.) Rethinking Language and Gender Research: Theory and Practice. New York: Routledge.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2014). Eğitimde toplumsal cinsiyet eşitliğinin geliştirilmesi projesi (ETCEP). Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Genel Müdürlüğü, Ankara. Erişim tarihi ve adresi: 23 Ekim 2020’de https://www.britishcouncil.org.tr/sites/default/files/proje_oykusu-son.pdf adresinden alınmıştır.
• Mills, S. ve Mullany, L. (2011). Language, Gender and Feminism: Theory, Methodology and Practice. New York: Routledge.
• Mitchell, D. (1996). Approaching race and gender issues in the context of the language arts classroom. The English Journal, 85 (8), 77-81.
• Mougharbel, G. M. & Bahous, R. (2010). Gender bias in Lebanese language classes. The Educational Forum, 74 (3), 198-212, DOI: 10.1080/00131725.2010.483901.
• Orelus, P. W. (2012). Unveiling the web of race, class, language, and gender oppression: Challenges for social justice educators. Race, Gender & Class, 19 (3/4), 35-51.
• Park, G. P. ve French, B. F. (2013). Gender differences in the Foreign language classroom anxiety scale, System, 41, 462- 471. 18 Ağustos 2020’de http://dx.doi.org/10.1016/j.system.2013.04.001 adresinden alınmıştır.
• Pascale, C. M. (2007). Making Sense of Race, Class, and Gender: Commonsense, Power, and Privilege in the United States. Rotledge: New York.
• Qin, K. ve Li, G. (2020). Understanding immigrant youths’ negotiation of racialized masculinities in one U.S. high school: An ıntersectionality lens on race, gender, and language. Sexuality & Culture, 24, 1046–1063. 10 Temmuz 2020 tarihinde https://doi.org/10.1007/s12119-020-09751-3 adresinden alınmıştır.
• Romaine, S. (2003). Variation in language and gender. J. Holmes & M. Meyerhoff (Ed.), The Handbook of Language and Gender (ss. 98-118). Oxford: Blackwell Publishing.
• Sunderland, J. (2000). New understandings of gender and language classroom research: texts, teacher talk and student talk. Language Teaching Research, 4 (2), 149-173.
• Swann, J. (2003). Schooled language: Language and gender in educational settings. J. Holmes & M. Meyerhoff (Ed.), The Handbook of Language and Gender (ss. 624-644). Oxford: Blackwell Publishing.
• Tate, W. (1997). Race, SES, Gender, and Language Proficiency Trends in Mathematics Achievement. Research Monograph, National Institute for Science Education, University of Wisconsin-Madison.
• Wolfe, P. (2000). Gender and language in four secondary, ESL classrooms. Equity & Excellance in Education, 33 (1), 57-66, DOI: 10.1080/1066568000330109.