Toplumsal Çatışmalar Bağlamında Sabahattin Ali’nin “Ayran” Hikâyesi

Yıl 2020, , 279 - 293, 20.03.2020

Mehmet Onur Hasdedeoğlu

https://doi.org/10.30767/diledeara.669504

Cited By: 3

Öz

Toplumcu Gerçekçilik, Marksizm’in edebiyata bir yansıması olarak ortaya çıkar ve 1934’te Moskova’da düzenlenen Birinci Sovyet Yazarlar Birliği Kongresi’nin Maksim Gorki tarafından okunan sonuç bildirisi ile akımın ilkeleri belirlenmiş olur. Kısa bir süre içerisinde Türkiye’de de yansımasını bulan Toplumcu Gerçekçilik, ülkenin farklı siyasi ve sosyal koşullarına bağlı olarak Rusya’daki gelişme çizgisinden farklı biçimde ilerler. Bu sebeple Toplumcu Gerçekçilik, Türkiye’de daha çok köy ve köylü sorunlarını merkeze alan bir çerçeve içerisinde gelişim gösterir. Sabahattin Ali, Türk edebiyatının en bilinen Toplumcu Gerçekçi yazarlarından biridir. Onu diğer Toplumcu Gerçekçi yazarlardan farklı kılan esas husus ise, yazarın toplumcu gerçekçiliğin klişeleşmiş ilkelerine bağlı kalmayarak daha canlı kahramanlar yaratabilmiş olma başarısı ile doğrudan ilgilidir. Eserlerini genellikle toplumcu gerçekçiliğin etkisi doğrultusunda ezen-ezilen çatışması üzerine kurgulayan Sabahattin Ali, pek çok hikâyesinde bu çatışmanın toplumsal mesajını semboller üzerinden vermeyi tercih eder. Onun 1938 yılında kaleme aldığı “Ayran” hikâyesi de bu türden eserlerine tipik bir örnek teşkil eder. Bu çalışmada “Ayran” hikâyesi, Toplumcu Gerçekçilik akımının ilkeleri çerçevesinde sembolleştirdiği çatışma unsurlarından hareketle çözümlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sabahattin Ali, Marksizm, Toplumcu Gerçekçilik, hikâye, çatışma

Sabahattin Ali's “Ayran” Story in the Context of Social Conflicts

Öz

Socialist-realism emerges as a reflection of Marxism in literature, and the tenets of the movement are determined by the final declaration of the First Soviet Writers Congress in Moscow in 1934, read by Maxim Gorky. Depending on the different political and social conditions in Turkey, within a short period of time Socialist-realism finds its reflection in Turkey and progresses differently from its development Russia. For this reason, Socialist-realism, makes progress within the framework centering the problems of villages and peasants. Sabahattin Ali is one of the well-known Socialist-realist writers of Turkish literature. The main point that distinguishes him from other Socialist-realist writers is directly related to his success in creating more vivid heroes by not adhering to the stereotypical principles of Social-realism. Sabahattin Ali, whose works are generally based on the oppressive-oppressed conflict under the influence of social realism, prefers to give the social message of this conflict through symbols in many of his stories. In this study, the story of “Ayran” which was written by Sabahattin Ali in 1938, has been analyzed according to the elements of conflict that are symbolized within the principles of Socialist-realism.

Anahtar Kelimeler

Sabahattin Ali, Marxism, Socialist-realism, story, conflict

Kaynakça

• Bezirci, Asım (2007), Sabahattin Ali, İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Dalar, Tuba (2019), “Sultan Raev’in Tımarhane’sinden Okunan Sovyet İdeolojisi”, Sosyal Bilimler Dergisi, S. 42, Ekim, s. 240-253.
• Ertüzün, Reşit Mazhar (1985), Sabahattin Ali Olayının Gerçeği, İstanbul: Gür Yayınları.
• Filiz Ali, Atilla Özkırımlı (1986), Sabahattin Ali, İstanbul: De Yayınevi.
• Filiz Ali (1997), “Filiz Hiç Üzülmesin” Sabahattin Ali’nin Objektifinden Kızı Filiz’in Gözünden Bir Yaşam Öyküsü, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• İlhan, Ayşe Sıtkı, Doğan Akın (1997), Sabahattin Ali’nin Özel Mektupları “İki Gözüm Ayşe”, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Kahraman, Hasan Bülent (2004), Türk Şiiri, Modernizm, Şiir, İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Korkmaz, Ramazan (1997), Sabahattin Ali İnsan ve Eser, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Köroğlu, Erol (2016), Türk Edebiyatı ve Birinci Dünya Savaşı 1914-1918, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kutlu, Mustafa (1972), Sabahattin Ali, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Lukacs, Georg (1987), Avrupa Gerçekçiliği, Çev. Mehmet H. Doğan, İstanbul: Payel Yayınevi.
• Moran, Berna (2003), Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Oktay, Ahmet (2000), Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları, İstanbul: Tüm Zamanlar Yayıncılık.
• Sabahattin Ali (2007), Yeni Dünya, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Sülker, Kemal (1968), Sabahattin Ali Dosyası, İstanbul: Ant Yayınları.
• Topuz, Hıfzı (2006), Başın Öne Eğilmesin Sabahattin Ali’nin Romanı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yalçın, Alemdar (2003), Siyasal ve Sosyal Değişmeler Açısından Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı (1946-2000), Ankara: Akçağ Yayınları.