Transforming Identity: Reis Bey

Yıl 2021, , 31 - 48, 20.03.2021

Celal Aslan , Mustafa Kaya

https://doi.org/10.30767/diledeara.844437

Cited By: 1

Öz

Necip Fazıl Kısakürek (1904-1983) is one of our prolific writers who wrote works in many literary genres such as poetry, memoirs and theater. He has seventeen plays, two of which were unfinished. Reis Bey (1964) is the eighth theater play published. The stage play is fictionalized on the concepts of justice and mercy. In our study, in addition to the lexical meaning of the concept of "mercy", the thematic structure of the play was tried to be analyzed considering the philosophical thoughts of Arthur Schopenhauer (1788-1860), who affirmed the concept of “mercy” and Friedrich Nietzsche (1844-1900), who negated it. In addition, the transformation in the identity of the main character of the stage play was analyzed within the scope of the ABC model introduced by Albert Ellis (1913-2007) within the scope of the cognitive-behavioral approach. The main character of the play, Reis Bey, was given the role of representing the concepts of justice and mercy in the plot. Therefore, our study focused on the words of the main character. It is aimed to analyze the change and transformation experienced by Reis Bey by taking into account the semantic universe loaded on the concepts of justice and compassion in the intellectual structure of the play. Therefore, the change and transformation observed in the play. The process stages and the stages of the identity transformation of the main character of the play were tried to be described and analyzed by considering the intellectual / affective foundations of the fictional structure.

Anahtar Kelimeler

Necip Fazıl Kısakürek, Reis Bey, theater, philosophy, mercy, justice, identity

Dönüşen Kimlik: Reis Bey

Öz

Necip Fazıl Kısakürek (1904-1983), şiir, anı, tiyatro olmak üzere birçok edebi türde eser vermiş velut yazarlarımız arasındadır. İkisi yarım kalmış on yedi piyesi bulunmaktadır. Reis Bey (1964), yayımlanan sekizinci tiyatro oyunudur. Oyun, adalet-merhamet kavramları odağında kurgulanmıştır. Çalışmamızda “merhamet” kavramının, sözlüksel anlamının yanı sıra “merhamet”i olumlayan Arthur Schopenhauer (1788-1860) ile olumsuzlayan Friedrich Nietzsche’nin (1844-1900) kavramla ilgili felsefi düşünceleri doğrultusunda oyunun tematik yapısı çözümlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca bilişsel-davranışçı yaklaşım kapsamında Albert Ellis (1913-2007) tarafından ortaya konulan ABC modeli kapsamında, oyunun merkezî kişisinin kimliğinde gerçekleşen dönüşüm analiz edilmiştir. Oyunun merkezî kişisi Reis Bey’e, kurgulanan olay örgüsü içerisinde adalet-merhamet kavramlarını temsil etme rolü verilmiştir. Dolayısıyla çalışmamız, merkezî kişinin söylemlerine odaklanmıştır. Reis Bey’in yaşadığı değişim ve dönüşümün, oyunun düşünsel yapısında adalet-merhamet kavramlarına yüklenmiş olan anlamsal evren dikkate alınarak çözümlenmesi amaçlanmıştır. Bu nedenle oyunda gözlemlenen değişim ve dönüşümün; süreçsel aşamaları ve oyun kişisinin kimliksel dönüşümünün evreleri kurgusal yapının düşünsel/duyuşsal dayanakları dikkate alınarak betimlenmeye ve analiz edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Necip Fazıl Kısakürek, merhamet, Reis Bey, tiyatro, felsefe, adalet, kimlik

Kaynakça

• Akın, Ş. Handan (2018), “Merhamet Kavramı ve Schopenhauer’in Merhamet Yaklaşımının Değerlendirilerek Farklı Düşünürlerin Görüşleriyle Karşılaştırılması”, Türkiye Biyoetik Dergisi, 5 (3), s. 126-131.
• Ay, Volkan (2013), “Nietzsche’de ‘Merhamet’ Kavramının Yeniden Değerlendirilmesi” Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 3 (1), s. 199-215.
• Barbara, Vivino, Thompson, Barbara, Clara, Hill, Nicholas Ladany (2009), “Compassion in Psychotherapy: the Perspective of Therapists Nominated as Compassionate”, Psychotherapy Research, 19(2), s. 157-171.
• Cameron, F. (2002). Nietzsche and the ‘Problem’ of Morality, New York: Peter Lang Publishing.
• Comte-Sponville, André (2004), Büyük Erdemler Risalesi, çev. Işık Ergüden, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çağrıcı, Mustafa (2004), “Merhamet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt: 29. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Çalışkan- Akçetin, Nurhayat (2016), “Merhamet ve Devlet: Schopenhauer”, Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 21, s. 71-86.
• Dalgalı, Büşra, (2019). Merhamet Odaklı Terapi Yaklaşımı ve Uygulamaları Üzerine Bir Değerlendirme. Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dökmen, Üstün (2008), İletişim Çatışmaları ve Empati, Ankara: Remzi Kitapevi.
• Ersoy, Elif Gökçe; Köşger, Ferdi (2016), “Empati: Tanımı ve Önemi”, Osmangazi Journal of Medicine, 38, s. 1-9.
• Gilbert, Paul (2005), Compassion: Conceptualisations, Research and Use İn Psychotherapy, Canada: Routledge.
• Gilbert, Paul; Procter, Sue (2006), “Compassionate Mind Training for People With High Shame and Self-Criticism: Overview and Pilot Study Of a Group Therapy Approach”, Clinical Psychology and Psychotherapy Clinical Psychology Psychother, 13, s. 353-379.
• Goldin, Philippe; Jazaieri, Hooria (2017), The Compassion Cultivation Training (Cct) Program, ed. Emma Seppälä, Emiliana Simon-Thomas, Stephanie L. Brown, Monica Worline, Daryl Cameron, James Doty, Oxford: Handbooks.
• Gör, Fatih, (2013). “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programında Merhamet Değeri”, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hökelekli, Hayati (2008), “Merhamet”, Dem Dergisi, 1(4), s. 78-84. URL-1.Atalay, Hakan (10.12.2020), “(https://hakanatalay.wordpress.com/2015/02/24/merhamet/)” URL-2. (https://dictionary.cambridge.org/tr/s%C3%B6zl%C3%BCk/ingilizce/compassion?q=COMPASS%C4%B0ON Erişim Tarihi: 08.12.2020).
• İlhan, Nilüfer (2015), “Buz Çölünden Gözyaşı Çetesine Yahut Adaletten Merhamete Bir Geçişin Serencamı: Reis Bey”, Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7 (7), s. 97-108.
• Kısakürek, N. Fazıl (1964), Reis Bey, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Kur’an-ı Kerim (2001), İstanbul: Hayrat Neşriyat.
• Neff, Kristin (2003), “The Development of Validation of a Scale to Measure Self Compassion”, Self and Identity, 2(3), s. 223-250.
• Nietzsche, Friedrich (2003), Deccal, çev. Oruç Aruoba, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Nutku, Özdemir (2001), Dram Sanatı, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Oğuz, Yasemin; Tepe, Harun; Büken, Nüket; Kucur, Deniz (2005), Biyoetik Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Pommier, Elizabeth Ann, (2010), The Compassion Scale. Texsas: The University of Texas at Austin, Presented to Faculty of the Graduate School.
• Sağlam, Rabia (2019), “Yargıç Merhameti, Reis Bey’in Merhametsizliği”, “Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bakışlar–VIII” Sempozyumu İstanbul Barosu-HFSA Bildiriler 15-18 Mayıs 2017, İstanbul. İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları.
• Sayar, Kemal (2015), Merhamet, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Schopenhauer, Arthur (2014), Merhamet, çev. Zekai Kocatürk, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Şen, Can, (2017), Necip Fazıl Kısakürek’in Tiyatroları Üzerine Bir İnceleme. Bartın: Bartın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Topçu, N. (2019), Ahlâk, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük, (2011), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.