Yunus Emre’nin Meşhur ve Meçhul Bir Şiiri Üzerine Bazı Mülahazalar

Yıl 2023, Sayı: 28, 130 - 151, 25.10.2023

Muhammet Sani Adıgüzel

https://doi.org/10.30767/diledeara.1325499

Öz

Edebî eserleri okurken eserin temasını bilmek metni anlamak için elzemdir. Bununla birlikte, bazı meşhur eserlere dair farklı okumalar ve anlamlandırmalar da mümkün ola- bilmektedir. Çalışmada, Yunus Emre’nin “İlim ilim bilmektir” mısraıyla başlayan şiiriyle alakalı bazı mülahazalar bu bağlamda ele alınmaktadır. Şiir, çeşitli nüshalarda ve neşirlerde farklı biçimlerde yer almıştır. Bu farklılıklar; yazımda başkalıklar, bazı kelimeler ve mısra- ların kaynaklar arasında farklılık arz etmesi ve hatta şiirin topyekûn başka bir şiirle karış- tırılması şeklinde karşımıza çıkabilmektedir. Birçok yazar tarafından iktibas edilen, edebî kültürümüzde önemli bir yere sahip şiirin genel anlamına dair okumalar; şiirde hangi ilmin, neyi bilmenin kıymetli olduğunun vurgulandığı noktasını paylaşmaktadır. Diğer taraftan, şiirin ilk mısraı bilhassa tekrarlanan “ilim” kelimesi sebebiyle oldukça farklı yorumların yapılmasına sebep olmuştur. Söz konusu mısraı iki “ilim” kelimesi arasına virgül koyarak “İlim, ilim bilmektir” şeklinde okuyanlar olduğu gibi, “İlim ilim ilmektir” ve “İlim ilmi bilmektir” şeklinde okuyanlar da vardır. Bu çalışmada, “İlim ilim” ibaresinin bir tekrar grubu, yani bir ifade tarzı olarak anlaşılmasının uygun olacağını ve mısraın “ilim, bilmek demektir” anlamına geldiği öne sürülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yunus Emre, Şiir, İlim, Bilmek, Tema

Kaynakça

• Abdülbâki (1932). Kaygusuz Vize’li Alâeddin. İstanbul: Remzi Kütüphanesi.
• Akyüz, Y. (1999). Türk Eğitim Tarihi. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Alptekin, T. (1982). Kompozisyon Bilgisi. Ankara: Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları.
• Belgin, A. T. (2013). Annem Derdi ki… İstanbul: Acar Basım ve Cilt San. Tic. A.Ş.
• Bilginer, R. (2001). Yunus Emre. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Cündioğlu, D. (2003). “Bilmek Bilmeyi Bilmektir (I)”, Yeni Şafak Gazetesi, 20.12.2003. https://www.yenisafak.com/arsiv/2003/aralik/20/dcundioglu.html Erişim tarihi:28.04.2023
• Cündioğlu, D. (2003). “Bilmek Bilmeyi Bilmektir (II)”, Yeni Şafak Gazetesi, 21.12.2003. https://www.yenisafak.com/arsiv/2003/aralik/21/dcundioglu.html Erişim tarihi:28.04.2023.
• Çelebioğlu, A. (1990). “Yunus’un Bir Şiirinin Şerhi”, haz. Suzan Gürelli, Yunus Emre Sempozyumu (Bildiriler), Ankara: Millî Kütüphane Yayınları.
• Duralı, Ş. T. (2006). Felsefe-Bilim Nedir. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ersoy, M. A. (2013). Safahât. haz. Abdullah Uçman. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Fazlıoğlu, İ. (2019). “Işk imiş her ne var Âlem’de İlim bir kîl ü kâl imiş ancak Fuzulî ne demek istedi?”, İstanbul: Klasik Yayınları.
• Fazlıoğlu, İ. (2023). “Kimlik, Toplumsal Bir İnşadır”. https://ticaret.edu.tr/fazlioglu-kimlik-toplumsal-bir-insadir/Erişim tarihi: 28.04.2023.
• Gökdemir, S. – Gökdemir, A. (1996), Yunus Emre Gülteste. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Göktürk, A (1997). Okuma Uğraşı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Göktürk, A. (1988). Okuma Uğraşı. İstanbul: İnkılâp Kitabevi Yayın Sanayi ve Ticaret A.Ş.
• Gölpınarlı, A. (1943). Yunus Emre Divanı. İstanbul.
• İpekten, H. ve İsen M. (1997). Basılı Divanlar Kataloğu. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kabahasanoğlu, V. (1993). Yunus Emre’nin Şiirine Çağdaş Bir Yaklaşım. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.
• Kabaklı, A. (1975). Yunus Emre. İstanbul: Toker Yayınları.
• Kaleli, L. (1993). Alevi – Sünni İnancında Mevlana – Yunus ve Hacı Bektaş Gerçeği. İstanbul: Alev Yayınları.
• Kaplan, M. (2015). Yunus Bir Haber Verir. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Karadağ, M. (1990). “Yunus Emre’nin Erzurumlu Emrah Üzerindeki Etkileri”, haz. Suzan Gürelli, Yunus Emre Sempozyumu (Bildiriler), Ankara: Millî Kütüphane Yayınları.
• Karataş, T. (2001). Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Perşembe Kitapları.
• Karataş, T. (2019) Yûnus Divanı. Ankara: Hece Yayınları.
• Kardaş, R. (1983). “Okumuşların Okumamışlığı Hakkında”, Türk Kültürü Dergisi, Sayı: 245, Yıl:21, Eylül 1983.
• Kılıç, V. (2002). Dilin İşlevleri ve İletişim. İstanbul: Papatya Yayıncılık.
• Kısakürek, N. F. (1993). Tanrı Kulundan Dinlediklerim. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kısakürek, N. F. (1999). Yunus Emre. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kısakürek, N. F. (2018). Çile. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kissling, H. J. (1971). “Yunus Emre Divânı’nın Mukaddime Beyitleri Üzerine Düşünceler”. Uluslararası Yunus Emre Semineri (İstanbul, 6,7,8 Eylül 1971). Bildiriler. İstanbul: Baha Matbaası.
• Nasrattınoğlu, İ. Ü. (1990), “Yunus Emre’yi 700 Yıldır Ölümsüz Kılan Nedenler”, haz. Suzan Gürelli, Yunus Emre Sempozyumu (Bildiriler), Ankara: Millî Kütüphane Yayınları.
• Özçelik, M. (1991). Yunus Emre. İstanbul: Beyan Yayınları.
• Pala, İskender (2023). “Dilimize Yerleşen Hatalı Sözler”, https://www.gelisimveinsan.com/wp-content/uploads/2016/01/hikmet_kapisi.pdf. Erişim tarihi: 01.05.2023.
• Pekolcay, N. (1990). “Yunus Emre’nin İslâmî Türk Edebiyatındaki Yeri”, haz. Suzan Gürelli, Yunus Emre Sempozyumu (Bildiriler), Ankara: Millî Kütüphane Yayınları.
• Sertoğlu, M. (Tarih Yok). Yûnus Emre Divanı. İstanbul: Sağlam Yayınevi.
• Sevim, E. (2009). Yunus Emre Divanı’ndan Seçmeler -Açıklamalı-. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayın Dağıtım San.ve Tic. Ltd. Şti.
• Tatçı, M. (1990). “Yunus Emre’ye Ait Divanlar – Divan Neşirleri ve Metin Tamiri Mes’elesi”, haz. Suzan Gürelli, Yunus Emre Sempozyumu (Bildiriler), Ankara: Millî Kütüphane Yayınları.
• Tatçı, M. (1991). “Yunus Emre’de Bilgi”. Özbay H. ve Tatçı M. (1991). Yunus Emre ile İlgili Makalelerden Seçmeler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Tatçı, M. (2008). Yunus Emre Dîvân ve Risâletü’n-Nushiyye. İstanbul: H Yayınları.
• Tatçı, M. (2012). Yûnus Emre Dîvân-ı İlâhîyât. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Tatçı, M. (2013). “Yûnus Emre (ö. 720/1320 [?] Mutasavvıf Türk şairi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C 43. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Timurtaş, F. K. (1972). Yunus Emre Dîvanı. İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser.
• Timurtaş, F. K. (T1980). Yunus Emre Dîvânı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Tuğ, S. (1984). Zuheyr’ubn Harb ve Kitâb’ul – ‘İlm Adlı Eseri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Türk Dil Kurumu (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uysal, İ. N. (2014). Yunus Emre Divanı (Karaman Nüshası). İstanbul: Kesit Yayınları.
• Uzun, M. (10981). Çağrı Yunus’tan Seçme Şiirler. İstanbul: Marifet Yayınları.
• Yahya Kemal (1961). Kendi Gök Kubbemiz. İstanbul: Yahya Kemal Enstitüsü Yayınları.
• Yıldırım, Y. (2014). Risâletü’n Nushiyye ve Divân-ı Yûnus Emre Karaman Nüshası. İstanbul: Karaman Belediyesi Yayınları.
• Yıldırım, Y. (2020). “Yunus Emre Divanı Karaman Nüshası’nı Üstün Kılan Özellikleri”. Edebiyat Ortamı Dergisi, S 73, Yıl: 13, Mart / Nisan 2020.
• Yunus Emre (1327/1909). Dîvân-ı Âşık Yûnus Emre. Kenarda Erzincanlı Hayyat Vehbî’nin Kenzü’l-miftah ile şerh-i kaside-i Yûnus Emre adlı eser vardır.
• Yunus Emre (1991). Yunus Emre Divânı. Tıpkıbasım. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.