Zongo'nun Değirmeni'nde Geçen Yerel İfadeler

Yıl 2024, Sayı: 29, 32 - 51, 21.03.2024

Melike S. Turan

https://doi.org/10.30767/diledeara.1392442

Öz

Kültürel bir kaynak olan dil, içinde bulunduğu toplum hakkında izler taşır. Dilin toplum hakkında izler taşıması gibi eserler de şair veya yazarı hakkında izler taşır ve onlar hakkında ipuçları verir. Bireyin yaşadığı ve yetiştiği çevre, eğitim düzeyi, kültürü vb. faktörler bireysel söyleyiş farklılıklarını ortaya koyar ve kalem sahibinin kimliğinden izler taşır. Bu izlere şahit olunan eserlerin başında hiç şüphesiz edebî eserler gelir. Edebî eserlerde kimi zaman ölçünlü dil dışına çıkılıp ağız unsurlarına yer verildiği görülür. Şair veya yazar eserinde bir amaç güderek ağız unsurlarına yer verebildiği gibi istem dışı olarak da yer verebilir.
Türk dilinin zenginlikleri arasında sayılan ağızların edebî eserlerde kullanılarak kayda geçmesi ağız unsurlarına ait söz varlıklarının zaman içinde eriyip yok olmaması açısından önemlidir. Eserinde ağız unsurlarına yer veren yazarlardan birisi de 1980 sonrası Türk hikâyeciliği alanında yer alan Recep Seyhan’dır. Bu çalışmada Seyhan’ın Zongo’nun Değirmeni adlı hikâye kitabında yer alan ağız unsurlarının söz varlığı tespit edilmiştir. Eserde tespit edilen bu unsurlar, kitabın hacmine göre oldukça fazladır. Seyhan’ın eserinde ağız unsurlarını kullanmasının sebebi Anadolu’yu eserlerinde yaşatmaktır.

Anahtar Kelimeler

Recep Seyhan, Zongo’nun Değirmeni, yerel ifadeler, Anadolu.

Kaynakça

• Aydın, M. (2008). Elbistanca Bir Sözlük ve Tahsin Yücel'in Dönüşüm'ündeki Hikâyeler. Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı Bildirileri (s. 101-106). Şanlıurfa: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Buran, A. (2002). Konuşma Dili Yazı Dili İlişkileri ve Derleme Faaliyetleri. Türkbilig, 4, 97-104.
• Demir, N. (2009). Edebi Metinlerde Ağız Kullanımı Hakkında Bir Ön Çalışma. Bernt Brendemoen Armağanı (s. 97-108). içinde Oslo: Novus forlag.
• Demirci, K. (2017). Türkoloji İçin Dilbilim. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Efe, K. (2017). Derleme Sözlüğü'nde Amasya'ya Ait Kelimelerin Dağılımı. Uluslararası Amasya Sempozyumu Tarih-Dil-Kültür-Edebiyat Bildiriler Kitabı (s. 957-999). Amasya: Kıbrıs Balkanlar Avrasya Türk Edebiyatları Kurumu Yayınları.
• Eraslan, E. (2022). "İstiklal Marşı"ndan Türkçe Sözlük İçin Katkılar. Teke Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 11(1), 167-178.
• Göztaş, G. (2017). Edebi Metinlerde Ağız Kullanımı: Bekir Yıldız Örneği. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi(42), 113-134.
• Karakış, Y. (2019). Yaşar Kemal'in Romanlarında Çukurova Ağzına Ait Sözcükler ve Etimolojileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Meriç, C. (2016). Bu Ülke. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Önem, E. (2011). Bireysel Dil Kullanımı Etkileyen Etkenler. Dil Dergisi(152), 57-67.
• Seyhan, R. (2019). Zongo'nun Değirmeni. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Şengül, M. (2009). Sosyal Farklılıklardan Kaynaklanan Dil Kullanımı ve Türkçe Eğitimine Yönelik Bir Değerlendirme. Turkish Studies, 4(8), 2166-2180.
• Turan, İ. (2019). Recep Seyhan’ın Hikâyelerinde Nesne-Birey İlişkileri. RumeliDe Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi(Ö5), 198-208.
• Turan, İ. (2022). Recep Seyhan'ın Eserlerinde Nesneler Dünyası. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük. (tarih yok). 07 24, 2023 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri. (tarih yok). 02 01, 2024 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı
• Türkçe Sözlük. (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uysal, İ. N. (2015). Salâh Birsel’in “Şıngır Mıngır” Sözcüklerinden Türkçe Sözlük’e Katkılar. Turkish Studies, 10(16), 1113-1128.