Hermann Hesse’nin Hermann Hesse’nin Siddhartha Ve Tezer Özlü’nün Yaşamın Ucuna Yolculuk Adlı Eserlerinde Varoluş Sorunsalı

Yıl 2024, Sayı: 29, 136 - 155, 21.03.2024

Funda Kızıler Emer , Sema Batumoğlu

https://doi.org/10.30767/diledeara.1402693

Öz

Bu çalışmada, Almanca edebiyatın Nobel edebiyat ödüllü dünyaca ünlü yazarlarından biri olan Hermann Hesse’nin (1877-1962) Siddharta (1922) adlı romanı ile hem Türkçe hem de Almanca edebiyatta önemli bir yeri olan Tezer Özlü’nün (1943-1986) Yaşamın Ucuna Yolculuk (1984) adlı anlatısı, varoluş sorunsalı ekseninde karşılaştırılmıştır. Çalışmanın hipotezi; biri Almanca diğeri Türkçe yazına ait, farklı zaman dilimlerinde, farklı yazarlar tarafından kaleme alınmış olan bu iki romanda Hesse ve Özlü’nün; korku, kaygı, bunalım, bunaltı, benlik/ kimlik arayışı, depresyon, yabancılaşma, özgürlük, başkaldırı ve saçma gibi varoluş sorunsalının varlığını imleyen ve varoluşçu felsefenin temel dinamiklerini oluşturan konuları işlediği ve bu bağlamda her iki eserin, varoluşçu felsefenin ışığında birbirleriyle karşılaştırılabilir olduğu şeklindedir. Çalışmanın amacı; 20. yüzyıl dünya edebiyatının bu iki kült metnindeki tematik benzerlik ve ortaklıkları ortaya çıkarmak ve bu şekilde kendisine, çevresine ve doğaya yabancılaşarak derin bir bunalıma, dipsiz bir iç “bulantı”sına sürüklenen bu yüzyıl insanının varoluş sorunsalına dikkat çekmektir. Karşılaştırmalı edebiyat biliminin (komparatistiğin) araştırma alanına giren bu makalede temel olarak karşılaştırma yöntemi kullanılmıştır. Her iki metindeki varoluş sorunu izleğinin izini süren çalışma, tematolojik karşılaştırma türüne girmektedir. Edebiyatın felsefeyle olan güçlü disiplinlerarası bağlarından hareketle, çalışmada varoluşçuluk felsefesinden, özellikle eserlerin kaleme alındığı 20. Yüzyıl varoluşçuluğunun öncü kuramlarından yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hermann Hesse, Siddhartha, Tezer Özlü, Yaşamın Ucuna Yolculuk, varoluş sorunsalı, varoluş felsefesi

Etik Beyan

Gerek yoktur.

Destekleyen Kurum

Yok.

Proje Numarası

-

Teşekkür

Yok.

Kaynakça

• Adorno, T. W. (2016). Negatif Diyalektik, çev. Ş. Öztürk. İstanbul: Metis Yay.
• Akatlı, F. (1998). Zamanı Yaşatan Roman/Zamana Direnen Şiir. İstanbul: Boyut Kitapları. (İçinde: Aydoğdu, Y. (2020), “Bir Yol Anlatısı: ‘Yaşamın Ucuna Yolculuk’ta Bakış Açısı Ve Anlatıcı Düzlemi”, (Ed.) V. Şahin, Romanda Bakış Açısı ve Anlatıcı Düzlemi. (387-404). Ankara: Akçağ Yay.).
• Alperen, A. (1994). Hermann Hesse Hayatı- Sanatı- Eserleri. İstanbul: Promete Yay.
• Ankay, N. (2009). Tezer Özlü’nün Eserlerinde Otobiyografik Anlatım. Turkish Studies. 4 (8), s. 470-492.
• Aras, İ. (2018). Edebiyatta Bir Motif Olarak İğrenilen Kimlikler. Varoluşçuluk Bağlamında karşılaştırmalı Bir Çalışma, Konya: Çizgi Yay.
• Aşar, H. (2014). Heidegger ve Sartre Felsefesinde “Kaygı” ve “Bulantı” Kavramlarının Analizi. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi (FLSF), Sayı:17, s. 85-99.
• Aydoğdu, Y. (2020). “Bir Yol Anlatısı: ‘Yaşamın Ucuna Yolculuk’ta Bakış Açısı Ve Anlatıcı Düzlemi”, (Ed.) V. Şahin, Romanda Bakış Açısı ve Anlatıcı Düzlemi. (387-404). Ankara: Akçağ Yay.
• Aytaç, G. (1983). Çağdaş Alman Edebiyatı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
• Aytaç, G. (2003). Karşılaştırmalı Alman Edebiyatı. İstanbul: Say Yay.
• Bakewell, S. (2017). Varoluşçular Kahvesi, çev. E. Gözgü. İstanbul: Domingo Yay.
• Bezirci, A. (1990). “Önsöz”, Sartre J. P., Varoluşçuluk, çev. A. Bezirci, İstanbul: Say Yay., s. 7-21.
• Bumin, T. (2002). Felsefe. İstanbul: Tüsiad Yay.
• Cevizci, A. (2018). Felsefe Tarihi. İstanbul: Say Yay.
• Dindar, B. (1987). “J. P. Sartre’ın Varoluşçuluğunda Hürriyet Anlayışı”, Ondokuz Mayıs University Journal of Education Faculty, 2 (1), s. 71-94.
• Frenzel, H.A. u. E. (1987). Daten deutscher Dichtung Chronologischer Abriß der deutschen Literaturgeschichte, Bd. 1, München: DTV.
• Hesse, H. (2008). Siddharta, çev. K. Şipal. İstanbul: Can Yay.
• Kant, I. (1994). Pratik Usun Eleştirisi, çev. İ. Z. Eyüboğlu. İstanbul: Say Yay.
• Kızıler, F. (1998). Hermann Hesse’nin Boncuk Oyunu Adlı Romanında Ütopik Us Dünyası. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Alman Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Erzurum.
• Kızıler, F. (2010). “Tezer Özlü’nün “Zaman Dışı Yaşam” Adlı Senaryosunda Geçen Tren Yolculuğunda Kültürlerarası Karşılaşmalar”, Akademik İncelemeler Dergisi, Sakarya, 2 (3), s. 90-101.
• Kızıler, F.& Şen, E. (2019). “Hermann Hesse’nin Çarklar Arasında (Unterm Rad) Adlı Romanı İle Michael Haneke’nin Beyaz Bant (Das Weiße Band) Adlı Filminin Tematik Açıdan Karşılaştırılması, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 16 (2), s. 543-559.
• Kızıler Emer, F. (2023). Sınırları Aşan Bir Bilim Olarak Komparatistik. Eskişehir: Nisan Yayınları.
• Kierkegaard, S. (2013). Kaygı Kavramı, çev. T. Armaner. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay.
• Nietzsche, F. (2012). “Also sprach Zarathustra”. Gesammelte Werke. (363-614). Köln: Anaconda Ver. Özlü, T. (2012). Yaşamın Ucuna Yolculuk. İstanbul: YKY.
• Özlü, T. (2014). Yeryüzüne Dayanabilmek İçin. İstanbul: YKY.
• Sahakian W. (1995). Felsefe Tarihi, çev. A. Yardımlı. İstanbul: İdea Yay.
• Sartre J.P. (1990). Varoluşçuluk, çev. A. Bezirci. İstanbul: Say Yay.
• Zeller, B. (1997). Hermann Hesse, çev. K. Şipal. İstanbul: Afa Yay.