Ürdün ve Filistin Halk Ezgileri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2024, Sayı: 29, 308 - 323, 21.03.2024

Seher Doğancı

https://doi.org/10.30767/diledeara.1423913

Öz

Alan Dundes’e göre Halk edebiyatı (folklor) halkların yazılı ve sözlü kültür ürünlerini gösterilen düzlemde anlamsal ve içerik olarak incelemeyi hedef alan; toplumun kaygı, korku, sevinç ve endişe gibi duygularını yapısalcı ve psikanalitik yaklaşımlarla tanımlama ve yorumlama uğraşı içerisinde olan bilimdir. Bu bilimin araştırma alanı içerisinde mitler, bilmeceler, atasözleri, halk ezgileri, halk anlatıları, halk dansları, çocuk oyunları, halk alışkanlıkları, dualar, batıl inançlar, kutlamalar vb. yer almaktadır. Ürdün halk edebiyatı ürünleri arasında ise Ürdün halk efsaneleri, hurafeleri, destanları, ezgileri, bedevî şiirleri, atasözleri, kinayeli tabirleri, bilmeceleri ve nükteleri araştırmacıların ilgi alanları içerisinde bulunmaktadır. Bu çalışmada, Ürdün Halk Edebiyatı ürünlerinden altı ezgi çeşidinin (el-kasd, el-hudâ’, el-huceynî, el-mevvâl ve el-mîcinâ, ed-dalâ‘în ve ağâni’l-basîta) birbirleriyle olan ilişkileri, etkileşimleri, benzerlik ve farklılıklarının metinleri okuma yoluyla tesit edilmesi sağlanarak Ürdün toplumunun sosyolojisi ve psikolojisi üzerinden cinsiyetçi yaklaşımlarının analiz edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada inceleme alanı içerisinde yer alan folkorik ögelerden Ürdün Halk Ezgilerinin Arapça’dan Türkçe’ye tercümesi yapılarak bu metinlerdeki açık ve gizli anlamların ortaya çıkarılması nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılarak yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ürdün Halk Edebiyatı, Ürdün Halk Ezgileri, el-hudâ’, el-huceynî, el-mevvâl / el-mîcinâ, ed-dalâ‘în, Ağâni’l-basîta, el kasîd

Etik Beyan

Etik beyanı gerekli kılacak bir çalışma değildir.

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

yok

A Study on Jordonian Folk Songs

Öz

According to Alan Dundes, folklore aims to analyze the written and oral cultural products of people in terms of semantics and content on the given plane. It is the science that strives to define and interpret society's emotions, such as anxiety, fear, joy, and worry, with structuralist and psychoanalytic approaches. Myths, riddles, proverbs, folk songs, folk narratives, folk dances, children's games, folk habits, prayers, superstitions, celebrations, etc. are included in the research area of this science. Among the Jordanian folk literature products, Jordanian folk legends, superstitions, epics, folk songs, Bedouin poems, proverbs, allegorical expressions, riddles, and jokes are among the areas of interest of researchers. In this study, the relations and interactions of six types of folk songs from Jordanian folk literature (el-qasd, el-hudâ', el-huceynî, el-mevvâl and el-mîcinâ, ed-dalâ'în, and agâni'l-basîta) are examined. It is aimed at analyzing the sexist approaches of Jordanian society through its sociology and psychology by determining the similarities and differences through reading the texts. The study deals with Jordanian folk songs, which are among the folkoric elements within the study area, were translated from Arabic to Turkish, and the explicit and hidden meanings in these texts were revealed using document analysis, one of the qualitative research methods.

Anahtar Kelimeler

Jordonian Folk Literature, Jordonian Folk Songs, el-Hudâ, el-Huceynî, el-Mevvâl / el-Mîcinâ, ed-Dalâ, Agâni, el-Qasid

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• ’İrsu’l-’Urdun. ( 2020).el-Hudâ’. Erişim tarihi: 13.01. 2024. https://www.jordanheritage.jo/hida/
• Ammar, M. İ. (2004). El-Kıyemu’t-Terbeviyye ve’l-İctimâ‘iyye fî Enâşidi’l-Mehdi ‘inde’l-‘Arab. Mecelle Ummul Kura 29 (17), 792.
• Boratav, P. N. (1969). 100 soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Boratav, P. N. (1982). Folklor ve Edebiyat 1. İstanbul: Adam Yayıncılık.
• Cebûr M. (2017). El-‘Uğniyyetu’ş-şa‘biyye ve’t-teğayyurâtû’l-ictimâ‘iyye fi’l-‘Urdun. Es-Sekâfetu’ş-Şa‘biyye 37, 124-133.
• Çağlayan Mazanoğlu, E. S. (2022). Altın Çağ Geçmişte Değil, Gelecekte: Folkore İncelemesinde Alan Dundes yaklaşımları. Milli Folklore 17 (136) ,25-36. DOI: 10.58242/millifolklor.1027613
• Doğancı, S. (2023). Modern Ürdün Lehçesinin Fonetik ve Morfolojik Özellikleri Üzerine Bir İnceleme. Şarkiyat Mecmuası 43, 299-317.
• Dundes, A. & Bronner, S.J. (2007). The Meaning of Folklore: The Analytical Essays of Alan Dundes. Logan: Utah State University Press.
• Düzgün, O. (2016). Çağdaş Dönem Arap Halk Edebiyatında Şiir (Irak-Şam). Kayseri: Tiydem Yayıncılık.
• el-‘Akîlî, M. A. (1972). el-’Edebu’ş-şa‘bî fî’l-cenûb (1.cilt). er-Riyâd: Dâru’l-Yemâme.
• el-‘Amad, H. (1996). el-’Edebu’ş-şa‘bî fî’l-’Urdun. ’Urdun: Menşûrâtu lecneti târîhi’l-’Urdun.
• el-Hâşimî, A. (1997). Mizânu’z-Zeheb fî Sın‘ati’ş-Şi ‘ri’l-‘Arab. Mısır: Mektebetu’l-Adâb.
• el-Hebâhbe, T. (2014). el-Ğına’u’ş-Şa‘bî (el-huceynî). Ammân: Vuzâratu’s-Sekâfe.
• er-R’ey. (02.06.2020). ‘Alâ del‘ûnâ. Erişim Tarihi: 02.06.2020. https://alrai.com/article/10539042/%D8%A3%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8/%D8%B9%D9%84%D9%89-%D8%AF%D9%84%D8%B9%D9%88%D9%86%D8%A7
• es-Sarîsî, O. (2012). Kutubun va Mu’ellifûn fî’t-Turâsi’ş-Şa‘biyyi’l-’Urdunî. Es-Sekâfetu’ş-Şa‘biyye 19, 214-219. Erişim tarihi:30.12.2023. https://folkculturebh.org/ar/?issue=19&page=article&id=363
• es-Semrâ’î, A.R. (1964). Mebhas fî’l- Edebi’ş-Şa‘bî. Bağdâd: Vizâratu’s-Sekâfe.
• Haddâd, R. ve ed-Dirâs, N. (2013). Delâlâtu’l-mekâni fî’l-uğniyyeti’ş-şa‘biyyeti’l-’Urduniyyeti. El-Mecelletu’l-’Urduniyyeti lilfununi 6 (3), 317-330.
• Helsâ, Ğ. (1966). Melâmihu’l-’Edebi’ş-Şa‘bÎ fî’l-’Urdun. el-Mecelle 115, 88-94. Huseyn, K. (2001). Dirâsât fî’l-’Edebi’ş-Şa‘bî. Mısır: Câmi‘atu’l-Kâhire.
• Ibn Haldûn (2004). el-Mukaddime. Tahkik ‘Abdullah Muhammed ed-Dervîş. Dımaşk: Dâr Ya‘rab.
• Kaddûrî, H. (1987). el-Mevsûatu’l-Mûsikiyyetu’s-Sağîra. Bağdâd: şeriketu’l-Mansûr.
• Kondi, B. (2019). Folklore. Martin Luther University Hale-Wittenberg. Erişim tarihi: 29/12/2023. https://www.researchgate.net/publication/330450093_Folklore
• Mûsâ, S. (2012). el-’Edeb li’l-şa‘ab. El-Kâhira: Hindâvî.
• Nuseyrât, N. (2016). Medâ Müsâhame âletu’s-Simsîmiyye fî’l-’Uğniyyeti’t-Turâsiyye fî Mıntıkati’l-‘Akabe Vizâratu’s-Sekâfeti’l-’Urduniyye. Erişim tarihi: 11.01.2024. https://ich.gov.jo/node/70224
• Orhan, D. ve Abazoğlu, M. (2018). Arap Edebiyatında Ninniler ve Dil-Toplum Işığındaki Yansımaları. KSU İlahiyat Fakültesi Dergisi 23, 113-136.
• Sabrîna, B. (2021). Muhâdarât fî Mikâyisi’l-’Edebi’ş-Şa‘biyyî’l-‘Âm (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Tebse: Câmi‘atu Şehîdi’ş-Şeyhi’l-‘Arabiyyi’t-Tebsiyyu.
• Sâlih, S. (2019). Et-Te’sîrâtu’l-Coğrâfiyye ve’t-Târîhiyye ‘alâ ’Uğniyyeti’l-Şa’biyyeti’l-’Urduniyye. el-Mecelletu’l-‘İlmiyye Buhûs fî’l ‘Ulumi ve’l Funûn 12 (1), 165-195.
• Sâlih, S. (2021). Et-tenevî ‘âtu’l-Makâmiyye fî’l-‘Uğniyyeti’ş-Şa‘biyyeti’l-‘Urduniyye. el-Mecelletu’l-Mısrıyye li’l-Dirâsâti’l-Mutahassasa 9 (31), 115-143.
• Teysîr, E. (2009). El-Huceynî ’ehadu kavâlibi’l-ğınâ’i’ş-şa‘bî fî’l-’Urdun: Dirasâtu Tahliliyye. Dirâsatu’l-‘Ulûmi’l-’İnsâniyye vel’l-İctimâ‘iyye 36 (3), 497-508.
• Ürdün Kültür Bakanlığı. (2024). el-’Edebu’ş-Şa‘biyyu va ’Eşkâlu’t-ta‘bîr. Erişim tarihi: 05.01.2024. https://ich.gov.jo/node/53
• Yeşildağ, A. (2017). Şam Bölgesi Arap Halk Ezgileri. Sosyal Bilimler Dergisi 4 (16), 123- 142.
• Yıldırım, D. (1998). Türk Bitiği Araştırma/İnceleme Yazıları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Zengin, E. (2020). Herder’in Folklor Tanımlamalarında Halk Kavramının Doğası. Milli Folklor 126, 18-26.