Türkçe Öğretmenlerinin Okuduğunu Anlamanın Geliştirilmesinde Yöntem ve Teknik Kullanımına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Sayı: 30, 265 - 286, 21.10.2024

Öznur Vergili , Ali Fuat Arıcı

https://doi.org/10.30767/diledeara.1457413

Öz

Bu araştırmada “Türkçe öğretmenlerinin, okuduğunu anlama becerisinin geliştirilmesinde kullandığı yöntem ve tekniklere ilişkin görüşlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemi olan durum çalışması ile desenlenen bu araştırmanın çalışma grubunu İstanbul/Güngören’de bulunan bir devlet ortaokulunda görev yapan 11 Türkçe öğretmeni oluşturmuştur. Türkçe öğretmenleriyle uyguladıkları yöntem, teknikler hakkında yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilerek araştırma verileri elde edilmiş ve toplanan veriler içerik analizi ile detaylı bir şekilde çözümlenmiştir. Analiz sonucunda elde edilen bulgular incelendiğinde toplam 12 kategoriye ve 173 kod’a ulaşılmış, bulgular kodlanarak ayrı ayrı tablolar halinde sunulmuştur. Araştırma sonucunda ise öğretmenlerin, okuduğunu anlama becerisini geliştirmek için kullandıkları yöntem ve tekniklerin benzer olduğu; aralarında ciddi bir anlayış/uygulama farklılığının olmadığı ortaya konmuştur. Ayrıca çalışmaya katılan öğretmenlerin, okuduğunu anlama becerisine yönelik kullandıkları veya önerdikleri yöntem ve teknikleri rastgele dile getirdikleri alan yazın incelemesi neticesinde belirlenmiştir. Dolayısıyla öğretmenlerin bu konudaki bilgi düzeylerini artırmanın okuduğunu anlama becerisini geliştirmeye yönelik olumlu sonuçlar ortaya çıkaracağı ön görülmektedir. Bununla birlikte araştırmanın, okuduğunu anlama konusunda uygulanan yöntem ve teknikleri referans alarak yapılacak düzenleme ve uygulamalarla ilgili bilgi sunması açısından önem taşıyacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe öğretmenleri, Okuduğunu anlama, Yöntem, Teknik, Durum çalışması

Kaynakça

• Arıcı, A. F. (2018). Okuma Eğitimi. Pegem Akademi Yayınları.
• Arıcı, A. F., & Taşkın, Y. (2019). Okuma Becerisinin Diğer Dil Becerileriyle İlişkisi. International Journal of Field Education, 5(2), 185-194.
• Arıcı, A. F., & Ungan, S. (2022). Reading Education for Primary School Students with Reading Difficulties: A Theoretical Study. Turkophone, 9(2), 86-96. https://doi.org/10.55246/turkophone.1139983
• Ataman, M. & Kabapınar, Y. (2012). Sosyal Bilgiler (4-5. Sınıf) Ölçme Değerlendirme Yöntemlerinin Kullanılma Kullanılmama Nedenleri ve Uygulamaların Yeterliliği. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (1), 94-114.
• Aytan, N. (2014). Türkçe dersinde yaratıcı okuma uygulamaları, Çanakkale: Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: (Yayımlanmamış doktora tezi)
• Babayiğit, O. (2018). Velilerin Sınıf Öğretmenlerine Bakış Açısının İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 42-58.
• Balcı, A., 2016, Okuma ve Anlama Eğitimi (2. Baskı), Pegem Akademi Yayınları.
• Başaran, M. (2014). 4. Sınıf Seviyesinde Ekrandan ve Kâğıttan Okumanın Okuduğunu Anlama, Okuma Hızı ve Metne Karşı Geliştirilen Tutum Üzerindeki Etkisi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (2), 248-268. Baştuğ, M., Hiğde, A., Çam, E., Örs, E., & Efe, P. (2021). Okuduğunu Anlama Becerilerini Geliştirme: Stratejiler, Teknikler, Uygulamalar, Pegem Akademi Yayıncılık. 2.bs.
• Baz, D.Ş. ve Baz, B. (2018). Okuduğunu Anlama Üzerine Bir Derleme Çalışması. Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 02(01), 28-41.
• Bozkurt, Ü. (2005). Hikâye Haritası Yönteminin Okuduğunu Anlama Düzeyine Etkisi, Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Calp, M. (2005). Özel Eğitim Alanı Olarak Türkçe Öğretimi. Nobel Yayınları.
• Creswell, J. W., & Poth, C. N. (2016). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. Sage publications.
• Çelenk, S. (2003). Okul aile iş birliği ile okuduğunu anlama başarısı arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24 (7), 33-39.
• Çıplak, M. (2005). Uşak Merkez İlköğretim 5., 8. ve 11. Sınıfların Yazılı Kelime Hazinesinin Belirlenmesi, Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi)
• Çifçi, M. (2006). Eleştirel Okuma. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 55-80.
• Daniels, H. (2002). Literature circles voice and choice in book clubs and reading groups. (2nd Edition),Markham. Pembroke Publishers Limited
• Demir, E. & Köse, M. (2016). Öğretmenlerin Rol Modelliği Hakkında Öğretmen Görüşleri. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (53), 38-57.
• Dilidüzgün, Ş. (2013). Ortaokul Türkçe Derslerinde Oku (ma) dan Özet Yaz (ma) ya.
• Epçaçan, C. (2008). Okuduğunu Anlama Stratejilerinin Bilişsel ve Duyuşsal Öğrenme Ürünlerine Etkisi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: (Yayımlanmamış doktora tezi).
• Epçaçan, C. (2012). Ortaokul Öğrencilerinin Eleştirel Okuma Becerileri ile Okumaya İlişkin Tutumları Arasındaki İlişki. Electronic Turkish Studies, 7(4).
• Er, Z. & Arıcı, A. F. (2018). Ortaokul Öğrencilerinin Okuma Becerilerinin Geliştirilmesinde Ailenin Etkisi. Türkiye Eğitim Dergisi, 3(1), 1-21.
• Fındık-Dönmez, A. (2013). İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerinin Türkçe Öğretiminde Okuduğunu Anlama ve Yazma Becerilerinin Gelişmesinde Karikatürün Etkisi, Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi: (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• Gökel, Ö. (2020). Teknoloji Bağımlılığının Çeşitli Yaş Gruplarındaki Çocuklara Etkileri Hakkındaki Ebeveyn Görüşleri. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 2 (1), 41-47. DOI: Gravett, K., ve Winstone, N. E. (2021). Storying students’ becomings into and through higher education. Studies in Higher Education, 46(8), 1578-1589.
• Güneş, F. (2007). Türkçe Öğretimi ve Zihinsel Yapılandırma. Nobel Yayınları.
• Güneş, F. (2013). Kelimelerin Gücü ve Zihinsel Sözlük. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 29-40.
• Güneş, F. (2014). Türkçe Öğretimi Yaklaşımlar ve Modeller. Pegem Akademi.
• Güneş, F. (2015). Etkinliklerle Hızlı Okuma ve Anlama, Pegem Akademi.
• Karadüz, E. (2004). Anlam ve Kavram İlişkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (1).
• Karatay, H. (2015). Eleştirel Düşünme ve Okuma Alışkanlığı Becerilerinin Geliştirilmesi için Edebiyat Halkası: Kitap Eleştirisi Modeli. Millî Eğitim, 45 (208), 6-17.
• Kodan, H., & Akyol, H. (2018). Koro, Tekrarlı ve Yardımlı Okuma Yöntemlerinin Zayıf Okuyucuların Okuma ve Anlama Becerileri Üzerine Etkisi. Eğitim ve Bilim, 43(193).
• Kurtulan, G. (2021). Hizmet İçi Uygulamalı STEM Eğitimlerinin Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Özyeterlik İnançlarına Etkisi, Bursa: Uludağ Üniversitesi: (Doktora Tezi)
• Kutlu, Ö., Yıldırım, Ö., Bilican, S. ve Kumandaş, H. (2011). İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Okuduğunu Anlamada Başarılı Olup-Olmama Durumlarının Kestirilmesinde Etkili Olan Değişkenlerin İncelenmesi. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 2(1), 132-139.
• Maden, S., & Aptulkerim, D. İ. N. Ç. (2017). Drama Yönteminin Türkçe Öğretiminde Kullanımının Başarı ve Kalıcılık Üzerine Etkisi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 454-500.
• MEB- Türkçe-Matematik-Fen Bilimleri Öğrenci Başarı İzleme Araştırması, (2019, Eylül). Erişim adresi: https://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_09/23150323_TMFOBAI42019_Raor9.pdf
• Merriam, S.B. (1988). Case Study Research in Education: A Qualitative Approach, Jossey Bass.
• Mete, G. (2020). Okuma Eğı̇tı̇mı̇nde Okuma Çemberı̇ Yöntemı̇nı̇n Uygulanması. Journal of History School, 1147-1158.
• Miles, M. B. & Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis: an expandedsourcebook. (2nd Edition). SAGE Publications.
• Moller, N., ve Tischner, I. (2019). Young people’s perceptions of fat counsellors: “How can THAT help me?” Qualitative Research in Psychology, 16(1), 34-53.
• Mustafaoğlu, R., Zirek, E., Yasacı, Z., & Özdinçler, A. R. (2018). Dijital Teknoloji Kullanımının Çocukların Gelişimi ve Sağlığı Üzerine Olumsuz Etkileri. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 5(2), 1-21.
• Özbay, M. (2011). Türkçe Özel Öğretim Yöntemleri II. Öncü Kitap.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. (M. Bütün, SB Demir, Çeviri Ed.) Pegem Akademi.
• Saracaloğlu, S., Dedebali, N. C., & Karasakaloğlu, N. (2011). Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Sessiz Okuma Hızları ve Okuduğunu Anlama Düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 177-193.
• Sorrell, A. L. (1990). Three reading comprehension strategies: tells, story mapping and qars. Academic Therapy, 25(3), 359-368.
• Stake, R.E. (1994). Case studies: handbook of qualitative research, Sage, Thousand Oaks.
• Strauss, A. L. & Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques. Newbury Park: Sage Publications.
• Tankersley, K. (2003). The threads of reading: Strategies of literacy development. Alexandria, VA: Association for Curriculum and Supervision Development.
• Trehearne, M. P., & Doctorow, R. (2005). Reading comprehension: Strategies that work. Comprehensive Literacy Resource: Grade 3, 6, 97-186.
• Uysal, H. (2019). Millî Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Uzmanlarının Görüşlerine Göre Türkiye’de Eğitim Politikalarını Geliştirme Sürecinin Değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (3), 782-802.
• Uysal, P. K. (2021). Akıcı Okuma, Okuduğunu Anlama ve Kelime Hazinesinin Geliştirilmesinde Kullanılan Bir Yöntem: Okuma Tiyatrosu. Anadil Eğitimi Dergisi, 76-93.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayınevi.
• Yılmaz, M. (2008). Türkçede Okuduğunu Anlama Becerilerini Geliştirme Yolları/The developing methods of reading comprehension skills in Turkish. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 131-139.
• Yin, R.K. (1989). Case Study Research Design and Methods, Sage, Newbury Park.