Saliha Scheinhardt’ın Pusuda Kin Adlı Romanında Edilgenleştirilen Türk Kadını Üzerinde Alman Hapishanesinin Özgürleştirici Etkisi

Yıl 2024, Sayı: 30, 163 - 180, 21.10.2024

Gülay Bolattekin

https://doi.org/10.30767/diledeara.1494049

Öz

1961 yılında yapılan antlaşmalarla uluslararası kapsamda gerçekleşen Almanya’ya İşçi Göçü, toplumu sadece ekonomik anlamda değil sosyal ve kültürel açıdan da etkilemiştir. Geleneksel değerlerden uzak olmanın verdiği kaygı, dil, din ve kültürel farklılıkların etkisi ile birleşince yabancı bir toplumda zorlu bir yaşam başlar. Almanya, maddi refahı sunan ama beraberinde aile içi çatışmaları yoğunlaştıran bir konumdadır.
Göçmen Edebiyatının ikinci kuşak temsilcilerinden olan Saliha Scheinhardt’ın gerçek bir olaydan esinlenerek yazdığı daha önce de Yaşamadan Ölen Kadınlar (Die Frauen, die sterben ohne sie gelebt hätten), adıyla yayınlanan üstelik filme de çevrilen eserinin yeniden yazımı olan Pusuda Kin, aile ve evlilik ekseninde yaşam serbestisi sunulan kadının yaşadığı zorlukları topluma örnek olarak sunan bir eserdir. Ana kahraman, edilgen konumda çocukluktan itibaren ailenin eril üyelerinin kontrolünde bir yaşam süren kadın imgesini örnekler.
Çalışmada, eril hâkimiyet altında yetiştirilen Türk kadınının tek başına bırakıldığı Alman toplumunun iktidar mekanizmasının en yoğun hissedildiği mekânlardan biri olan hapishanede, çocuklarına kavuşmak ve başkaları için yaşadığı hayatını yeniden düzenlemek için verdiği mücadele ele alınmıştır.
Farklı disiplinleri bir arada kullanma olanağı sunan eklektik yöntemle hazırlanan çalışmada, hapishanenin tanımına, tarihsel sürecine, kuruluş amacına, etkilerine, farklı milletlerdeki etkinlik alanına, yazarın yaşam hikâyesine ve göç sürecine dair teorik bilgilere de yer verilmiştir. İnceleme bölümünde hapishanenin dışarda da özgür olmayan bireyin gelişimine katkısı gösterilmiştir. Doğru bir evlilikte olması gereken davranış kalıplarına değinilerek, kişisel gelişimin önemi vurgulanmıştır. Toplumsal hayatta kadına ve kadının eğitimine önem verilmesinin yaşamın diğer katmanları için de fayda sunacağı örneklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Saliha Scheinhardt, Pusuda Kin, Göçmen Edebiyatı, Hapishane, Kadın ve Çocuk

Kaynakça

• Adler, A. (2021). Yaşamın Anlam ve Amacı, çev. Fadime Erkek. İstanbul: Olimpos.
• Bentham, J. (2016). Panoptikon Gözün İktidarı. hzl. Barış Çoban ve Zeynep Özarslan. İstanbul: Su.
• Bişirir, E. (2017). Hapishane Deneyimi Olan Bireylerin Travma Sonrası Stres Bozukluğu ve Depresyon Belirtileri İle İşlevsellik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi, İstanbul: Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Bräuninger, I. (2015). Aktuelles: Aktuelle Forschung zur Tanz- Bewegungstherapie in der Forensik und im Strafvollzug. körper – tanz – bewegung. Ernst Reinhardt, GmbH & Co. KG. https://doi.org/10.2378/ktb2015.art14d.
• Cüceloğlu, D. (2002). İletişim Donanımları, ‘Keşke’siz Bir Yaşam için İletişim, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Cüceloğlu, D. (2012). Özüne Yabancılaşmış İnsanların Oluşturduğu ‘Mış Gibi Yaşamlar’, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Cüceloğlu, D. (2013). Başarıya Götüren Aile. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çoban, D. (2019). Gözün İktidarı Üzerine, Panoptikon, Gözün İktidarı içinde, s.111-138, İstanbul: Su Yayınları.
• Dahle, K. P., Greve, W., Hosser, D., & Bliesener, T. (2020). „Das Gefängnis als Entwicklungsraum“. Forensische Psychiatrie, Psychologie, Kriminologie, 14(1), 3-21.
• Demir, G. (2015). Ceza İnfaz Kurumu Kütüphaneleri Dünyada ve Türkiye’de Durum, Hiperlink: İstanbul.
• Demir, Ö. ve Tortop, N. (2001). Standartları İşler Kılmak, Cezaevlerinde Doğru Uygulamalar Üzerine El Kitabı, (Orhan Kemal Cengiz Çev.), Burgaz: BG Yayınları.
• Demirbaş, H. B. (2016). Türkiye’de Yabancı Mahpus Olmak. İstanbul: İncekara.
• Demirbaş, T. (2019). Suçun Önlenmesi. Yaşar Hukuk Dergisi, 1(1), 56-71.
• DeNicola, D. (2018). Cehaleti Anlamak, Bilmediklerimizin Şaşırtıcı Etkisi, çev. Semih Süren. İstanbul: Solo Unitas.
• Doğan, A. (2005). İki Kadın Yazarımızdan Almanya İzlenimleri. Культура народов Причерноморья.
• Dolgun, U. (2008). Şeffaf Hapishane yahut Gözetim Toplumu. İstanbul: Ötüken.
• Duman, E. (2016). Türkiye’de Kadın Mahpus Olmak. İstanbul: İncekara.
• Durukan, Ş. (2015). “Kadının Toplumsal Çıkmazınım Hapishane Boyutu: Karılar Koğuşu”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(34), s. 51-61.
• Dündar, F. (2022). “Bekir Yıldız’ın "Türkler Almanya’da" Adlı Romanının Odaklanma Yöntemi ile Analizi”. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 6(1), s. 83-94.
• Foucault, M. (1992). Hapishanenin Doğuşu, çev. Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: İmge.
• Foucault, M. (2017). Deliliğin Tarihi, çev. Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: İmge.
• Foucault, M. (2018). Cinselliğin Tarihi. çev. Hülya Uğur Tanrıöver. İstanbul: Ayrıntı.
• Freud, S. (2022). Aşkın Psikolojisi, çev. Gizem Karahasanoğlu. İstanbul: Olimpos.
• Gül, M. F. (2020). “Savaşa Düşen Mahkûma Sarılır Mı? 1. Dünya Savaşı Başlarında Osmanlı Devleti̇’ni̇n Mahkûmlardan Faydalanma Düşüncesi”. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), s. 741-759.
• Gümüş, İ. (2013). Türkiye'de Alamancı Almanya’da Yabancı Bağlamında Ötekinin Si̇nematografi̇si̇ni̇n Halkbi̇li̇msel Okunması. UTEK 13 - Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kongresi, 17-19 Mayıs, Saraybosna, Bildiriler Kitabı 1, editör Mustafa Arslan, Sarajevo: International Burch University s. 460-464.
• Haldun, İ. (2022). Coğrafya Kaderdir. hzl. Mesud Topal. İstanbul: Destek.
• Hoffer, E. (2019). Kesin İnançlılar, çev. Erkil Günur. İstanbul: Olvido Kitap.
• Karabulut, M. A. (2021). Şiddetten Aidiyetsizliğe: Saliha Scheinhardt’ın “Frauen, die sterben, ohne daß sie gelebt hätten” Romanında Köksüzlüğün Derinlikleri, 1. The Different Approaches of Academic Disciplines to the Phenomenon of Migration, 17-31.
• Kıraç, Z. (2017). Türkiye’de Hapishaneler, Hapishaneler, Sivil Toplum ve Üniversitelerin Rolü içinde, İdil Aydınoğlu, Tayfun Koç, ed., s. 5- 18, İstanbul: Şen Matbaası.
• Konrad, N. (2000). „Psychiatrie in Haft, Gefangenschaft und Gefängnis“. In: Helmchen, H., Henn, F., Lauter, H., Sartorius, N. (eds) Psychiatrie spezieller Lebenssituationen. Psychiatrie der Gegenwart, Vol. 3. Springer, Berlin, Heidelberg.
• Mitrani, A. ve Sözen, F. (2017). Türkiye’de Kadın Hapishaneleri, Hapishaneler, Sivil Toplum ve Üniversitelerin Rolü içinde, İdil Aydınoğlu, Tayfun Koç, ed. s. 46- 40, İstanbul: Şen Matbaası.
• Nesin, A., ve Scheinhardt, S. (1999). Mektuplar. İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
• Özalp, E. (2006). AB Gerçeğinin Tanıklığı: Almanya’da Bir Yıl. TTB Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi, 7(25), 22-25.
• Özmen-Yaylak, M. (2021). Almanya'da Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Modelleri Üzerine Bir Araştırma. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Paralı, T. E. (2023). Hapis Cezasının ve Hapishanelerin Geçmişten Günümüze Gelişimi. Eskişehir: Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Perec, G. (2017). Mekân Feşmekân, çev. Ayberk Erkay. İstanbul: Everest.
• Reynaud, A. (1992). Avrupa Konseyi Hapishanelerde İnsan Hakları, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları, No: 240, Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü.
• Salecl, R. (2002). Cehalet Tutkusu, Neyi Neden Bilmek İstemeyiz, çev. Şafak Tahmaz. İstanbul: Timaş.
• Salğar, H. (2019). “Japon Yazar Abe Kōbō’nun Yolun Sonundaki İşarete Doğru(Ovarişi Miçi no Şirube ni　終わりし道の標べに) Eserinde Memleket Algısı: Mançukuo ve Japonya”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (42), s. 73-92.
• Saygılı, A. (2004). Mi̇kro-iİkti̇darın Bir Fiziği: Hapishane. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s. 177-196.
• Scheinhardt, S. (1987). Träne für Träne werde ich heimzahlen. Hamburg: Rowohlt Taschenbuch Verlag GmbH.
• Scheinhardt, S. (2006). Pusuda Kin. Belge Yayınları: İstanbul.
• Seneca, (2022). Yaşamın Kısalığı Üzerine ve Mutlu Yaşam Üzerine, Kapra Yayıncılık: İstanbul.
• Seven, T. ve Özkan, E. (2023). Michel Foucault ve Cezaevlerinde Tek Tip Kıyafet Üzerine. Eskişehir Barosu Dergisi, 8(1), 136-149.
• Shiva, V. ve Mies, M. (2018). Ekofeminizm, çev. İlknur Urkun Kelso. Muğla: Sinek Sekiz Yayınevi.
• Smaus, G. (2020). Reproduktion der Frauenrolle im Gefängnis. Gerlinda Smaus:„Ich bin ich “ Beiträge zur feministischen Kriminologie, 107-127.
• Spierenburg, P. (2010). Cinayetin Tarihi, Ortaçağdan Günümüze Avrupa’da Bireysel Şiddet. İstanbul: İletişim.
• Saruç, S. (2013). Kadın Hükümlüler: Cezaevi Yaşantısı ve Tahliye Sonrası Gereksinimler. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• Şimşek, D. (2023). Çocukluğuna İyi Bak. İstanbul: Nemesis.
• Tekin, S. (2008). “Dr. Polliç Bey’in 1918 Tarihli Raporuna Göre Berlin ve Aydın Vilayeti Hapishanelerine Genel Bir Bakış”. OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma Ve Uygulama Merkezi Dergisi, 24(24), s. 205-222.
• Turan, S. G. (2021). Gülün Dikeni, Almanya’da Mahpus Olmak, Ankara: Fa Kitap.
• Uyanık, M. Z. (2017). Batı ve Doğu Kültüründe Hapishane. Mizanü'l-Hak: İslami İlimler Dergisi, (4), 87-134.
• Wachsmann, N. (2004). Hitler’s Prison, Legal Terror in Nazi Germany, Yale University Press: New Haven and London.
• Wahrig, R.B. (1987). Wörterbuch der deutschen Sprache. München: Deutscher Taschenbuch Verlag.
• https://heimatkunde.boell.de/de/2021/09/30/auf-den-fluegeln-eines-kranichs, (Erişim Tarihi: 08.01.2024).
• https://sozluk.gov.tr, 2023, (Erişim Tarihi: 03.01.2024).
• https://taz.de/Die-Entschiedene/!442260/, (Erişim Tarihi: 08.01.2024).
• https://www.munzinger.de/search/go/document.jsp?id=16000000488, (Erişim Tarihi: 08.01.2024).