Bir Pikaresk Olarak İhsan Oktay Anar’ın Galîz Kahraman’ı

Yıl 2024, Sayı: 30, 123 - 140, 21.10.2024

Ramazan Kandemir Enser

https://doi.org/10.30767/diledeara.1502297

Öz

Edebi türler en geniş anlamda bir yazma biçimi olduğu için eserin biçimsel yönünü belirlediği gibi aynı zamanda o eserin daha iyi kavranmasına da yardımcı olur. Pikaresk türü de 16. yüzyılın ortalarında İspanya’da ortaya çıkan ve modern romanın temelini attığı halde daha sonra romanın bir alt türüne dönüşmüş bir edebi türdür. Bu roman türü, toplumun alt sınıflarına mensup olan romanın başkişisi olan pikaronun yaşam mücadelesini konu alır. Sürekli iş ve mekân değiştiren ve toplum içinde hareket halinde olan pikaro, toplumda yaşanan aksaklıklara bizzat tanık olur ve bunları birinci ağızdan anlatır. Bu açıdan pikareskler, sadece pikaronun yaşadığı bireysel bir macera değil, hiciv dolu bir toplum eleştirisi olarak da okunur. Bu incelemede öncelikle pikaresk üzerine yapılmış çalışmalardan ve bu türde yazılmış önemli eserlerden hareketle pikaresk türünün özellikleri tespit edilmiş, daha sonra ise Türk edebiyatının önemli romancılarından olan İhsan Oktay Anar’ın Galîz Kahraman adlı romanı, pikaresk türü açısından incelenmiştir. Bu araştırma, doküman analizi yöntemi ile yapılmış ve söz konusu romanın pikaresk türü ile benzerlikleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Özellikle romanın başkişisi olan İdris Âmil’in bir anti-kahraman olan pikaro figürünün özelliklerini büyük oranda taşıdığı ve Anar’ın romanında bu figürün, eleştirilen toplumun bir simgesi olarak kurgulandığı görülmüştür. Bunun yanı sıra romanın epizodik yapısı ile alayla hiciv arasında gidip gelen ironik dilinin de pikaresk türüne uygun düştüğü tespit edilmiştir. Ayrıca Galîz Kahraman’da roman türünü romanın konusu haline getiren Anar’ın, anlatımcı ve modernist romana karşı çıktığı ve bunların yerine Don Kişot’u var eden roman anlayışını savunduğu görülmüştür. Don Kişot’un pikaresk romanla ilgisi göz önünde bulundurulduğunda Anar’ın dolaylı bir biçimde de olsa roman anlayışı itibariyle pikaresk türe yaslandığı sonucuna ulaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Pikaresk, pikaro, anti-kahraman, İhsan Oktay Anar, Galîz Kahraman.

Kaynakça

• Abrams, M.H. & Harpham, G. (2008). A Glossary of Liteary Terms, Boston: Wadsworth Publishing.
• Alexander A. P. (1967). Literature and the Delinquent. Edinburgh: University Press.
• Anar, İ. O. (2014). Galîz Kahraman. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aytür, Ü. (2023). Destandan Romana. İstanbul: YKY.
• Ayverdi, İ. (2011). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Yayınları, Cilt 1.
• Chandler, F. W. (1907). The Literature of Roguery, Vol. II. Cambridge: The Riverside Press.
• Estin, C. & Laporte, H. (2002). Yunan ve Roma Mitolojisi. çev. Musa Eran. Ankara: TÜBİTAK Yayınları.
• Gökşenli, E. Y. (2017). 16. ve 20. Yüzyıl İspanyol Romanında Anti-Kahramanın Gelişimi. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (38), 95-110.
• Guillén, C. (2015). Literature as System: Essays toward the Theory of Literary History (Vol. 1449). Princeton University Press.
• Güler, A. F. (2018). İhsan Oktay Anar’ın Galiz Kahraman Adlı Romanında Sosyal Eleştiri. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 20(20), 96-109.
• Karabulut, M., ve Sarıtaş, U. (2018). Postmodern Bir Roman İncelemesi: Galiz Kahraman. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (20), 1-12.
• Kent, J. P., & Gaunt, J. L. (1979). Picaresque Fiction: a Bibliographic Essay. College Literature, 6(3), 245-270.
• Koçakoğlu, B. (2012). Anlamsızlığın Anlamı Postmodernizm. Ankara: Hece Yayınları.
• Koçyiğit, M. (2017). İhsan Oktay Anar’ın Romanlarında “Karnaval”ın İzleri, Yüksek Lisans Tezi, İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kumrular, Ö. (2011). İspanyol Altın Çağı Pikaresk Romanı’nda Hırsızlar. Mediterráneo/Mediterraneo, (5), 23-34.
• Mancing, H. (1979). The Picaresque Novel: A Protean Form. College Literature, 6(3), 182-204.
• Parla, J. (2001). Don Kişot’tan Bugüne Roman. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Parla, J. (2018). Saatleri Ayarlama Enstitüsü: Postmodern Bir Pikaresk. Journal of Turkish Studies, 50 (2018), 333-343.
• Seven, Ö. (2007). Paul Auster’in Postmodern Pikaroları. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Taylor, S. O. (1977). Episodic Structure and the Picaresque Novel. The Journal of Narrative Technique, 7(3), 218-225.
• Ünsal, N. (2000). Eduardo Mendoza’nın “Mucizeler Kenti” Adlı Yapıtındaki Pikaresk Özellikler. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 40(1-2), 51-69.
• Zambak, F. (2021). İhsan Oktay Anar’ın “Galîz Kahraman”ında Erkeklikler. Asya Studies, 5(15), 25-32.