İki Yozlaşma Romanı: Ankara ve Hayvan Çiftliği’ni Karşılaştırmalı Okumak

Yıl 2024, Sayı: 30, 249 - 264, 21.10.2024

Aykut Nasip Kelebek

https://doi.org/10.30767/diledeara.1539738

Öz

Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatı yazarlarından Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Ankara romanı, Milli Mücadele döneminde idealist ve milliyetçi yaklaşımlara sahip kişilerin Cumhuriyet’in ilanından sonra çarpık bir Batılılaşma; İngiliz yazar George Orwell’ın Hayvan Çiftliği romanı ise çiftlik sahibi insanlara karşı ayaklanıp yönetimi ele geçiren domuzların adım adım kendi prensiplerini hiçe sayarak insanlaşma süreçlerini işlemektedir. Biri Türk edebiyatına diğeri İngiliz edebiyatına ait olan ve aralarında etki ilişkisi kurulması mümkün görünmeyen bu iki roman, apayrı toplum yahut toplulukların yozlaşma aşamalarını birbirine çok benzer kalıplarla ortaya koymakta ve kişi ve zümrelerin kendi kimliklerini yitirme hikayelerine benzer yaklaşımlarla eleştiriler getirmektedir. Bu çalışmada Ankara ile Hayvan Çiftliği’nin hangi açılardan birbirine benzediği ortaya konacak, görünüşte bambaşka sorunları ele aldığı düşünülebilecek bu iki farklı edebi eserin derin yapıda hangi açılardan birbirlerine yaklaştığı ve siyasi rejim yahut karar vericileri hedef alırken hangi ortak argümanları geliştirdiği gösterilecektir. Hem Ankara hem Hayvan Çiftliği yayımlandıkları dönemin siyasi atmosferinden bağımsız incelenmesi mümkün olmayan, çünkü zaten doğrudan mevcut siyasete odaklanan romanlardır; bu nedenle de Ankara bahsinde Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarına, Hayvan Çiftliği bahsinde Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği ve İngiltere’nin tarihlerine ilişkin göndermelerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yakup Kadri, George Orwell, Kimlik, Dönüşüm, Dans.

Kaynakça

• Aytaç, Gürsel (2016). Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Belge, Murat (2013). Boğaziçi’nde Yalılar, İnsanlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Cole, Philip (2023). Kötülük Miti. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Coşar, Ömer Sami (2019). Troçki İstanbul’da. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Engels, Friedrich ve Marx, Karl (2022). Komünist Manifesto. İstanbul: Can Yayınları.
• Farabî (2020). İdeal Devlet. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Frye, Northrop (2023). Yirminci Yüzyıl Edebiyatı Üzerine. İstanbul: Ketebe Yayınevi.
• Hess, Remi (2007). Tango. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Girard, René (2017). Romantik Yalan ve Romansal Hakikat-Edebi Yapıda Ben ve Öteki. İstanbul: Metis Yayınları. Göle, Nilüfer (2016). Modern Mahrem-Medeniyet ve Örtünme. İstanbul: Metis Yayınları.
• Karakoç, Sezai (2016). Gün Doğmadan. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (2023). Ankara. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (2023). Ergenekon-Millî Mücadele Yazıları, İletişim Yayınları.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (2018). Sodom ve Gomore. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kaynar, Hakan (2022). “Yakup Kadri’nin Üç Ankara’sı”, Huzursuz Bir Ruhun Panoraması Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Edebiyat ve Düşünce Dünyası. Yalçın Çakmak-Özge Dikmen (Der.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• MacKay, Marina (2019). Roman Nedir?. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Moran, Berna (2013). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1-Ahmet Mithat’tan A. H. Tanpınar’a. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Orwell, George (2022). Edebiyat Üzerine. İstanbul: Can Yayınları.
• Orwell, George (2019). Hayvan Çiftliği. İstanbul: Can Yayınları.
• Parla, Jale (2014). Babalar ve Oğullar-Tanzimat Romanının Epistemolojik Temelleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2007). Edebiyat Üzerine Makaleler. İstanbul: Dergâh Yayınları.