Siyasal Dilin Gücü: Türkiye’de Kavramsal ve Retorik Dönüşümler

Yıl 2025, Sayı: 32, 431 - 445, 21.10.2025

Didem Geylani

https://doi.org/10.30767/diledeara.1752934

Öz

Bu makale, Foucault, Gramsci ve Koselleck gibi düşünürlerden hareketle dil ile siyaset arasındaki karmaşık ilişkiyi incelemektedir. Siyasal teoride dil, sadece iletişim aracı olmayıp, siyasal olgulara dair anlamın inşa edilmesini ifade eder. Nitekim dilin yalnızca iletişimsel bir araç değil, aynı zamanda iktidarın üretildiği, dağıtıldığı ve sorgulandığı bir alan olduğunu öne süren yaklaşımlar, söylem kavramını merkeze alarak modern siyasal yapıları anlamaya çalışır. Bu teorik yaklaşımlar, Türkiye'deki siyasal söylemin dönüşümünü anlamak için de verimli bir zemin sunmaktadır. Siyasal teoride dilin ideolojik ve metaforik yönlerini ele alan yaklaşımlar çerçevesinde Türk siyasetinin siyasal dili makalede analiz edilmiştir. Osmanlı’nın son döneminden günümüze değin yaşanan dilsel değişim bağlamında tartışılmaya gayret edilmiştir. Ayrıca Türk siyasal tarihinde, özellikle 1980 sonrası gelişen muhafazakâr, milliyetçi ve popülist dil örüntüleri hem söylemsel düzeyde özne inşasını hem de iktidarın toplumu biçimlendirme stratejilerini anlamada anılan yaklaşımlar ışığında analiz edilmiştir. Makale, dilin sadece bir temsil aracı değil, aynı zamanda iktidar ilişkilerinin yeniden üretildiği ve dönüştürüldüğü bir mücadele alanı olduğunu ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dil , Söylem , Siyaset , Siyasetin Dili , Türkiye

The Power of Political Language: Conceptual and Rhetorical Transformations in Türkiye

Öz

This article examines the complex relationship between language and politics, drawing on thinkers such as Foucault, Gramsci, and Koselleck. In political theory, language is not merely a means of communication but also expresses the construction of meaning regarding political phenomena. Indeed, approaches that argue that language is not merely a communicative tool but also a field where power is produced, distributed, and questioned seek to understand modern political structures by centering on the concept of discourse. These theoretical approaches also provide a fruitful ground for understanding the transformation of political discourse in Turkey. Within the framework of approaches that address the ideological and metaphorical aspects of language in political theory, the political language of Turkish politics is analyzed in this article. Efforts have been made to discuss the linguistic changes that have taken place from the late Ottoman period to the present day. In addition, conservative, nationalist, and populist language patterns that developed in Turkish political history, especially after 1980, have been analyzed in light of the aforementioned approaches in order to understand both the construction of the subject at the discursive level and the strategies of power in shaping society. The article aims to reveal that language is not merely a representational tool but also a battlefield where power relations are reproduced and transformed.

Anahtar Kelimeler

Language , Discourse , Politics , Language of Politics , Türkiye.

Kaynakça

• Aristoteles (1991). On Rhetoric: A Theory of Civil Discourse. Translate: G. A. Kennedy. Oxford: Oxford University Press.
• Berlin, I. (1958). Two Concepts of Liberty. Inaugural Lecture, University of Oxford, 31 October. Oxford: Clarendon Press.
• Cherniss, J.L. (2013). “Isaiah Berlin’s Thought and Its Legacy: Critical Reflections on a Symposium”. European Journal of Political Theory, 12 (1), 5-23.
• Cizre, Ü., ve Çınar, M. (2003). “Turkey 2002: Kemalism, Islamism, and Politics in the Light of the February 28 Process”. The South Atlantic Quarterly, 102 (2-3), 309–332.
• Çandar, C. (2001). Çıktık Açık Alınla: 28 Şubat Postmodern Darbe Geçidinde (1996-2000). İstanbul:Timaş Yayınları.
• Çarkoğlu, A., Elçi, E., Erol, F. ve Paksoy, C. (2022). “Popülizm Teorileri Işığında Türkiye’de Popülizmin Tarihsel Gelişimi: Siyasi Partiler Üzerine Bir İnceleme”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 323-348.
• Çınar, A. (2005). Modernity, Islam, and Secularism in Turkey: Bodies, Places, and Time. Minnesota: University of Minnesota Press.
• Çınar, M. (2008). The Justice and Development Party and the Kemalist Establishment. Ü. Cizre (Ed.), Secular and Islamic Politics in Turkey: The Making of Justice and Development Party (ss. 109–131). London: Routledge.
• Davies, W. (2018). Nervous States: How Feeling Took Over the World. London: Penguin Books.
• Foucault, M. (1972). The Archaeology of Knowledge. London: Routledge.
• Foucault, M. (1977). Discipline and Punish: The Birth of the Prison. New York: Pantheon Books.
• Foucault, M. (1980). Power/Knowledge: Selected Interviews and Other Writings 1972-1977. New York: Pantheon Books.
• Freeden, M. (1998). Ideologies and Political Theory: A Conceptual Approach. Oxford: Oxford University Press.
• Gallie, W. B. (1956). “Essentially Contested Concepts”. Proceedings of the Aristotelian Society, 56(1), 167-198.
• Gramsci, A. (1992). Selections from the Prison Notebooks. Eds.Quintin Hoare ve Geoffrey Nowell Smith. London: Lawrence and Wishart.
• Gray, J. (1995). Isaiah Berlin: An Interpretation of His Thought. London: HarperCollins.
• Heidegger, M. (1971). Poetry, Language, Thought. Translate: Albert Hofstadter. New York: Harper&Row.
• Heper, M. (1985). The State Tradition in Turkey. Beverley: The Eothen Press.
• Keyman, E. F. (1995). “On the Relation Between Global Modernity and National Modernity: The Crisis of the Nation-State”. New Perspectives on Turkey, (13), 93–120.
• Koçak, C. (2012). Türkiye'de İki Partili Siyasal Sistemin Kuruluş Yılları (1945–1950). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Koselleck, R. (2002). The Practice of Conceptual History: Timing History, Spacing Concepts. California: Stanford University Press.
• Kurt, H. (2013). Harf Değişikliği ve Basının Yeni Harflere Geçerken Takındığı Tutum. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 19, 106-126.
• Laclau, E. (2005). On Populist Reason. New York: Verso.
• Lakoff, G. (2002). Moral Politics: How Liberals and Conservatives Think. Chicago: University of Chicago Press.
• Mouffe, C. (2000). The Democratic Paradox. London: Verso.
• Mudde, C., ve Kaltwasser, C.R. (2017). Populism: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press.
• Oakeshott, M. (1991). Rationalism in Politics and Other Essays. New York: Liberty Fund.
• Orwell, G. (1981). Politics and the English Language. In G. Orwell, A Collection of Essays (pp. 156–171). New York: Harcourt Brace.
• Rawls, J. (2010). Bir Adalet Teorisi. Çev. S. Akyol. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
• Schmitt, C. (2005). Political Theology: Four Chapters on the Concept of Sovereignty. Chicago: University of Chicago Press.
• Skinner, Q. (1969). “Meaning and Understanding in the History of Ideas”. History and Theory, 8(1), 3–53.
• Taş, H. (2015). “Turkey – from Tutelary to Delegative Democracy”. Third World Quarterly, 36(4), 776–791.
• Taş, H. (2022). “Continuity Through Change: Populism and Foreign Policy in Turkey”. Third World Quarterly, 43(12), 2869-2887.
• Toprak, B. (1981). Islam and Political Development in Turkey. Leiden: Brill
• Taylor, C. (2003). Modern Social Imaginaries. Durham: Duke University Press.
• Wittgenstein, L. (1958). Philosophical Investigations. Çev. G. E. M. Anscombe. New York: Macmillian.
• van Dijk, T. A. (2002). “Political Discourse and Ideology”. Doxa Comunicación. Revista Interdisciplinar De Estudios De Comunicación Y Ciencias Sociales, 1, 207-225.
• Yavuz, M. H. (2003). Islamic Political Identity in Turkey. Oxford: Oxford University Press
• Yavuz, M. H. (2009). Secularism and Muslim Democracy in Turkey. Cambridge: Cambridge University Press.
• Yılmaz, A. ve Geylani, D. (2021). Post Truth (Hakikat Sonrası), Global Siyaset ve Türkiye: Metodolojik Bir Yaklaşım. Ed. A. Yılmaz ve İkram Bağcı. Teoriden Pratiğe Türkiye Siyaseti (ss.15-53). Ankara: Liberte Yayınları.
• Yılmaz, A. ve Yazıcı, S. (2007). “Sosyal Bilimler Felsefesinde Temel Sorunlar ve Yaklaşımlar”. Liberal Düşünce Dergisi, 88, 57-68.
• Zürcher, E. J. (2016). Turkey: A Modern History. London: I.B. Tauris.