The Possibility of Talking About God in Islamic Theology: Debate of Religious Language

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 29 - 48, 31.12.2020

Bayram Çınar

https://doi.org/10.47145/dinbil.791014

Cited By: 3

Öz

In this study, we will see how the Kalam scholars, who represent the Islamic theological tradition, approach the question of the possibility of talking about God, and try to put forward the arguments they use to solve the problem. In this respect, our study aims to see the Islamic theological tradition, its approach and solution capacity. Historical detail on the subject has a secondary importance for our study. Therefore, it is not surprising that it is ignored from time to time throughout our study. Although it is evident as a reality that the schools reach different conclusions, the religious approaches that lead them to these conclusions are the result of a vision of god. It is their perception of god that substantially supports their conception of God. Although the possibility of talking about God in the Islamic theological tradition is an approved and agreed subject among theologians, differences have been observed among schools in terms of its manifestation, and it can be said that different expressions and conclusions have been reached especially regarding the attributes of God. Their differing attitudes, on the other hand, can be seen as a discourse difference caused by significant differences in approach to scriptures. Our study is limited to the views of Islamic theologians on the subject, and philosophical considerations are excluded from this study.

Anahtar Kelimeler

Conception of God, Allah, Theology, İslamic Sect, Religious Language

İslam Kelamında Tanrı Hakkında Konuşmanın İmkânı: Din Dili Tartışmaları

Öz

Bu çalışmamızda İslam teolojik geleneğini temsil eden kelam âlimlerinin tanrıya ilişkin konuşabilmenin imkânı sorununa nasıl yaklaştıklarını ve sorunu çözmekte kullandıkları argümanları ortaya koyma çabası göstereceğiz. Bu yönüyle çalışmamız İslam teolojik geleneğinin konuya yaklaşımını ve çözüm üretme kapasitesini görmeyi amaçlamaktadır. Konuya ilişkin tarihsel detay ise çalışmamız açısından ikincil bir öneme sahiptir. Bu yüzden çalışmamız boyunca zaman zaman görmezden gelinecektir. Ekollerin farklı sonuçlara ulaştıkları bir realite olarak ortada olduğu halde, bu sonuçlara onları ulaştıran dinî yaklaşımlar bir tanrı tasavvurunun sonucudur. Önemli oranda tanrıya ilişkin kanaatlerini destekleyen onların bu tanrı algılarıdır. İslam kelam geleneğinde tanrıya ilişkin konuşma imkânı kelamcılar arasında onaylanmış, üzerinde uzlaşı sağlanmış bir konu olmasına karşın, bunun dışa vurumu konusunda ekoller arasında farklılıklar görülmüş, özellikle Allah’ın sıfatları konusunda farklı ifade ve sonuçlara ulaşılmıştır. Onların farklılık arz eden bu tutumları ise önemli oranda kutsal metinlere yaklaşım farklılıklarının doğurduğu bir söylem farkı olarak görülebilir. Çalışmamız İslam kelamcılarının konuya ilişkin görüşleri ile sınırlı olup, felsefi değerlendirmeler bu çalışmanın dışında tutulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Allah, Kelam, İslam Mezhebi, Din Dili, Tanrı Tasavvuru

Kaynakça

• Ayğan, Fadıl. "Muhammed b. Ca'fer Es-Sanhaci’nin" Serhu Akideti Ebi İshâk el-İsferâyinî Adlı Eserine Göre Ebû İshâk El-İsferâyini'nin Kelâmi Görüsleri." İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Llisans tezi), 2006.
• Bağdadî, Abdülkahir el-. el-Fark Beyne’l-Fırâk thk.Muhammed Osman el-Huşi. Kahire: Mektebetü İbn Sina, 1988.
• Baljon, Johannes Marinus Simon. "Kur’ân’ın İnsan-Biçimci Dili, çev. Mevlüt, Erten." Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/1 (2004), 293-301.
• Beyhaki, Hüseyin b. Ali el-. el Esma ve’s-Sıfat. Mısır, 1358.
• Beydâvî, Kâdî. Tavâli'u'l- Envâr. çev. İlyas Çelebi ve Mahmut Çınar. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2014.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail. Halku Ef'ali'l- İbad, thk. Fahd b. Suleyna el- Fuheyd. 2 Cilt. Riyad: Dâru'lt-turasu'l - Hadara, 2005.
• Cahız, Ebu Osman Amr b. Bahr. Resailu'l Cahızl thk. Abdüsselam, Muhammed Harun. 4 Cilt. Beyrut: Daru'c- Ceyl, 1991.
• Cengiz, Yunus. "Teolojík Dîlde Mecaza Yer Bulmanın İmkânı." İslâmî İlimler Dergisi 8/1 (2013), 229-249.
• Cürcânî, Seyyid Şerif. Şerhu’l-Mevâkıf. çev. Ömer Türker. 3 Cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığ, 2015.
• Çağlayan, Harun. "Rasyonalizm Bağlamında Dilbilim Ve Din Dili İlişkisi." Ekev Akademi Dergisi 58/58 (2014), 41-58.
• Çınar, Bayram. "Din-Siyaset İlişkisi Açısından Me'mun Dönemi Mihnesi." Ankara: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi), 2019.
• Çınar, Bayram. "Metodolojik Bir Dini Yaklaşım Olarak Ehl-i Hadis." Ankara Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi 3/5 (2020a), 39-47.
• Çınar, Bayram. "Tanrı Hakkında Konuşmanın Felsefî İmkanı:Negatif Din Dili." Akademik Platform İslami Araştırmalar Dergisi 4/2 (2020b), 231-249.
• Dârimî, Ebu Saîd Osman. er-Raddu alâ’l-Cehmiyye, thk. Bedr b. Abdillah el-Bedr. Kuveyt: Dâru's- Selefiye, 1985.
• Ebu Hanife, Nu'man b. Sabit. el Fıkhu'l ekber. Haydarabad: Meclisu'd Dairetu Me'arif el Osmaniye, 1979.
• Eş’arî, Ebu Hasan. Risâletu istihsânu’l-havd fî ilmi’l-kelam. Beyrut: Dâru’l-Meşârik, 1995.
• Eş'arî, Ebu’l-Hasen,. Makâlâtu’l-İslamiyyin ve İhtilafu’l-Musallîn, thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. 2 Cilt. Beyrut: Mektebetu'n Nahdatu'l Mısriye, 1950.
• Gazzâlî, Ebu Hamid. el-Mustasfa min İlmi’l-Usul, thk. Ahmed Zeki Hamnmad. Riyad: Daru' Miman-Sidretu'l Munteha, tsa.
• Gazzâlî, Ebu Hamid. Esâsu’l-kıyâs. çev. Bayram Pehlivan. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2019.
• Gazzâlî, Ebu Hamid. "Mi'racu's-Salikîn." Mecmuatu Resail. thk.İbrahim Emin Muhammed. içinde, yazan Ebu Hamid Gazzâlî. Kahire: Mektebetu't -Tevfikiyye, tsb.
• Gazzâlî, Ebu Hamid Muhammed. el-İktisad fi’l-İtikad: İtikadda Orta Yol. çev. Osman Demir. İstanbul: Klasik Yayınları, 2012.
• Gazzâlî, Ebu Hamid Muhammed. El-Kıstasu'l - Mustakîm. çev İbrahim Çapak. İstanbul: Türkiye Yazma Eerler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2016.
• Gazzâlî, Ebu Hamid. "Ravdatu't-Tâlibîn ve Umdetü's-Sâlikîn." Mecmuatu Resail. thk. İbrahim Emin Muhammed. içinde, yazan Ebu Hamid Gazzâlî. Kahire: Mektebetu't -Tevfikiyye, tsc.
• Gazzâlî, Ebu Hamid. Tehâfütü'l-Felâsife: Filozofların Tutarsızlığı. çev. Mahmut Kaya ve Hüseyin Sarıoğlu. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2014.
• Gazzâlî, Ebu'l Hamîd. Mişkatu’l-Envar, thk. Abdulaziz İzzuddin Seyrevanî. Beyrut: Alemu'l Kutub, 1986.
• Goldziher, Ignace. Zâhirîler: Sistem ve Tarihleri. çev. Cihad Tunç. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1982.
• Güneş, Hüseyin. İslam’da Zâhirî-Sünnî Düşüncenin Çekişmesi "İbn Hazm ve Eş’arîlik Örneği". Konya: Kitap Dünyası Yayınları, 2007.
• Hayyat, Ebu’l-Hüseyn. el-İntisar, thk. Nyberg H.S. Beyrut: Evraku Şarkiya, 1993.
• İbn Kudâme, Muvafakuddin. es-Siratu’l–Mustakim fi İsbati Hurufi’l-Kâdîm, thk. Abdurrahman el- Humeyis . Birleşik Arap Emirlikleri: Mektebetu'l- Furkan , 1999.
• İbn Rüşd. El Keşf an Menahic’il Edile, fi Akaid’el Mille, thk.Muhammed Abid el Cabiri. Beyrut, 1998.
• İbn Teymiyye, Takiyuddin. Risaletu't-Tedmuriyye. Kahire: Mektebetu's -Suneti'm -Muhammediye, ts.
• Izutsu, Toshihiko. Kur'anda Allah ve insan. çev. Süleyman Ateş. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1975.
• Kâdî Abdulcebbâr. Şerhu'l-Usuli'l-Hamse, (Mu'tezilenin Beş İlkesi). 2 Cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2013.
• Kinânî, Ebu’l-Hasan Abdülaziz b. Yahya b. Abdülaziz b. Müslim b. Meymûn. el-Hayde ve’l-i’tizâr fi’r-reddi alâ men kâle bi halkı’l-Kur’ân, thk. Ali b. Muhammmed b. Nâsır el-Fakîhî. Medine: Mektebetu'l Camiatu'l İslamiye, ts.
• Mâturîdî, Ebu Mansur. Kitâbü’t-Tevhîd, thk. Bekir Topaloğlu, Muhammed Aruçi. Beyrut, İstanbul: Daru Sadr,Mektebetu’l -İrşad, 2010.
• Suyûti, Celaluddin. ed-Durru'l-Mensûr fi't-Tefsiri'l-Me'sûr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-İlmiye, 1990.
• Suyûti, Celaleddin, ve Mahallî,Celaleddin el-. Tefsîru’l-Celâleyn. Beyrut: Daru'l- Kalem, ts.
• Şehristani. el-Milel ve'n-Nihal, thk. Abdulemir Ali Mehnâ-Ali Hasan Fâûr. 2 Cilt. Beyrut: Daru'l Ma'rife, 1993.
• Ünverdi, Veysi. "Mu’tezile’nin İnanç Sistemi; Usûl-i Hamse/Beş İlke ve Arka Planı." Artuklu Akademi Dergisi 4/ 2 (2017), 1-28.
• Wolfson, Harry Austryn. Philo: Foundations of Religious Philosophy in Judaism Christianity and Islam. 2 Cilt. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1962.
• Yıldırım, Ali. "Din Dili Dinî Dil Ayrımı." Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 11/ 1 (2016), 323-346.