Hierarchy Contrast and Antinomy of Values According to Nicolai Hartmann and Scheler

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 128 - 140, 30.06.2021

Ziya Yavuz Hasan Hüseyin Bircan

https://doi.org/10.47145/dinbil.939925

Öz

Hierarchical structure of values has been criticized by some of the new Kantian philosophers for not being systematic and lack of a certain kind of justification of values, which were handled by Max Scheler by all means before Hartmann. Hartmann, pursuing the path pioneered by Scheler in the field of Ethics of Contextual Values (Materiale Wertethik), reinterprets the values in terms of definition, relation, phenomenon, and at the same time, he set forth the values in a hierarchical order with an approach based on his own new entity (neue Ontologie) philosophy. Reality is divided into two as real and ideal by Hartmann. According to this distinction, reality is divided into four groups on the basis of the basic relationship of advertising categories, while the ideal is defined as the essences (values) that signify another type of existence, showing the characteristic of generality and their realization. The arrangement of the structural qualities of the relations between the ideal essences, which are thought to constitute an ideal sphere of existence and which are perceived as a priori through sensation in this field, through the inter-stratified relation, feature, common and different categorical classification points to a hierarchy. Hartmann, having examined the phenomena with an analytical method indifferent to real or ideal, argues that the existence of a categorical structure in the phenomena of the ideal field can be revealed through the knowledge of value relation, just like the phenomena of the real field.

Anahtar Kelimeler

Philosophy, Value, Ethics, Hierarchy, Hartmann, Scheler

Nicolai Hartmann ve Scheler’de Değerler Hiyerarşisi, Değer Zıtlıkları ve Çatışkıları

Öz

Hartmann’dan daha önce Max Scheler tarafından değerlerin hiyerarşik yapılarının bütün değer alanlarını kapsayacak şekilde ele alınması, sistematik olmayışı nedeniyle ve belirli türden bir temellendirme eksikliği iddiasıyla bazı yeni Kantçı filozoflar tarafından eleştirilmiştir. İçerikli Değerler Etiği (materiale Wertethik) alanında Scheler’in açtığı yolda ilerleyen Hartmann değerleri tanım, ilişki, olgu vb. açılardan yeniden yorumlarken aynı zamanda değerleri hiyerarşik bir düzen içinde kendi yeni varlık (neue Ontologie) felsefesini temele alan bir yaklaşımla göstermeye çalışmıştır. Bilindiği gibi Hartmann varlığı real ve ideal olmak üzere ikiye ayırmaktadır. Bu ayrıma göre real varlık, varlık kategorilerinin temel ilişkisinden hareketle dört tabakaya ayrılırken ideal varlık, başka türden bir varlığı imleyen özler (değerler) olarak, genellik özelliği gösteren ve gerçekleştirilmelerinden bağımsız olan varlık olarak tanımlanır. İşte ideal bir varlık alanı oluşturduğu düşünülen ve bu alanda duygu yoluyla a priori olarak kavranan ideal özlerin kendi aralarındaki ilişkilerin, tabakalar arası bağıntı, özellik, ortak ve farklı kategorik sınıflandırılması yoluyla yapısal niteliklerinin düzenlenişi bir hiyerarşiye işaret etmektedir. İster real isterse ideal olsun fenomenleri analitik bir yöntemle inceleyen Hartmann tıpkı real alanın fenomenlerinde olduğu gibi ideal alanın fenomenlerinde de kategorik bir yapının varlığının değer ilişkisi bilgisi yoluyla ortaya konulabileceğini savunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Felsefe, Değer, Etik, Hiyerarşi, Hartmann, Scheler

Kaynakça

• Akarsu, B. (1994). Çağdaş Felsefe. İstanbul: İnkılap.
• Aster, V. E. (1980). Geschichte der Philosophie (17.Auflage). Stuttgart: Kröner Verlag.
• Bircan, H. H. (2015). Değerler Bilançosu. Konya: Çizgi.
• Bochenski, J.M. (2019). Çağdaş Avrupa Felsefesi. Serdar Rıfat Kırkoğlu (Çev.). Ankara: Fol.
• Hartmann, N. (1949). Ethik ( Dritte Auflage). Berlin: Walter de Gruyter & Co.
• Kraft,V. (1951). Die Grundlagen einer Wissenschaftlichen Wertlehre (2.Neubearbeitete Auflage) Wien: Springer-Verlag.
• Kuçuradi, İ. (2013). İnsan ve Değerleri (5. Baskı). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Özlem, D. (2010). Etik-Ahlak Felsefesi (2. Baskı). İstanbul: Say.
• Scheler, M. (1921/2007). Der Formalismus in der Ethik und die Materiale Wertethik (2. Auflage). Elibron Classics, Halle: a.d.S. Verlag von Max Niemeyer.