Pedagojik İlkeler Bağlamında Çocuk Meâlinin İmkânı

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 21 - 34, 30.06.2025

Esma Kar Zengin , Ahmet Çakmak

https://doi.org/10.47145/dinbil.1576550

Öz

Eğitim, bireyin davranışlarında değişim oluşturmayı hedeflemektedir. Genel kanaat, bu değişimin çocuklukta başlaması gerektiğidir. Bu açıdan din eğitimi de çocukluk döneminde ele alınması gereken önemli bir alan olarak görülmektedir. Çocukluk döneminde aileyi taklit ederek başlayan din eğitimi, ilerleyen yıllarda okulda Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) dersleriyle ve bireyin ilgisine göre yaygın din eğitimi yoluyla farklı kurumlarda devam edebilmektedir. Bu din eğitimi, inanılan veya öğrenilen dinin kutsal metinlerinden yararlanmayı da gerektirmektedir. Çünkü dini metinlerin varoluş amacı, insanlara rehberlik etmek ve doğru yolu göstermektir. Fakat kutsal metinler, anlaşılması kolay olmayan metinlerdir. Bu durumda çocuk eğitiminde kullanılacak dini metinlerin, çocuklar tarafından anlaşılabilir düzeyde olması gerekmektedir. Çocuklar tarafından anlaşılabilir olması, çocukların algılama ve öğrenme seviyelerine uygun kavram dünyasına ve dile sahip olmasına, fiziksel açıdan ise çocuklara uygun özellikler barındırmasına bağlıdır. Öyle ki günümüzde bazı dinlerde, bu alanda ve bu amaçla kullanılmak üzere tasarlanmış çocuklara özel dini metinler bulunmaktadır ve bu metinler halihazırda kullanılmaktadır. Bu çalışma, pedagojik ilkeler bağlamında çocuk meâllerinin imkânını inceleyerek din eğitiminde olası çocuk meâllerinin kullanılması durumunda dikkat edilmesi gereken ilkeleri ortaya koymak amacıyla kaleme alınmıştır. Böylece Kur’an çevirilerinin çocukların gelişim düzeylerine uygun olup olmadığı tartışılmış ve çocuklara yönelik bir meâlin hazırlanabilirliği pedagojik ilkeler çerçevesinde değerlendirilmiştir. Literatürde yer alan kaynaklar, farklı dinlere ait çocuklara yönelik hazırlanmış kutsal metin örnekleri ve mevcut Kur’an meâlleri incelenmiş; bu bağlamda yapılmış lisansüstü tezler ve yabancı dillerde hazırlanmış çocuklara yönelik Kur’an çevirileri değerlendirilmiştir. İncelemeler sonucunda mevcut Kur ân meâllerin dilinin genellikle yetişkinlere hitap edecek biçimde hazırlandığına ulaşılmıştır. Bu meâllerde sadeleştirme çabaları bulunsa da bu çalışmalar genelde çocukların kavrayabileceği bir anlatım düzeyinden uzaktır. Bu sebeple bu çalışmada çocuklara hitap eden meâllerin hazırlanması gerektiği ve olası çocuk meâllerinde dikkat edilmesi gereken pedagojik ilkelerin belirlenmesi üzerinde durulmuştur. Oluşturulabilecek çocuk meâllerinde, doğal olarak, çocuklara hitap eden bir dil kullanılmalı ve görsellerle desteklenmelidir. Böylece çocukların ilgisini çekecek, bu ilgiyle birlikte çocuğun okuma, öğrenme, bilme isteği artacaktır. Çalışmanın konusu, pedagojik ilkeler bağlamında çocuk meâlinin imkânıdır. Bu çalışma, çocuk meâllerinin imkânını ortaya koymayı ve olası çocuk meâllerine pedagojik anlamda yol göstermeyi hedeflemesi bakımından önemlidir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan literatür taraması kullanılmıştır. Çalışma sürecinde literatür taraması yapılmış; başka dinler genelinde ve İslam dini özelinde çocuklar için hazırlanmış dinî metin örnekleri incelenmiştir. İnceleme sonrasında çocuk meâllerinin imkânı tartışılmıştır. Bu çalışma sonucunda, çocuklara yönelik dinî metinler dikkate alındığında çocuk meâli oluşturmanın imkânına ulaşılmış ve bu imkân neticesinde ortaya koyulacak meâllerde dikkat edilmesi gereken pedagojik ilkelerin neler olduğu belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi , Dinî metinler , Kur’ân Meâli , Çocuk , Çocuk Meâli

The Possibility of Qurʾān Translation for Children in the Context of Pedagogical Principles

Öz

Education aims to bring about a transformation in an individual's behavior, and there is a widely accepted view that this transformation should begin in childhood. In this context, religious education is also considered an essential area that should be addressed during early developmental stages. Religious education typically begins in childhood through familial imitation and may continue in later years through formal education, such as Religious Culture and Ethics courses in schools, as well as through non-formal religious education provided by various institutions, depending on individual interest. A key component of religious education is the use of sacred texts, as their primary function is to guide individuals toward moral and spiritual understanding. However, sacred texts are inherently complex and difficult to comprehend, especially for children. Consequently, religious texts used in children's education must be adapted to their cognitive, linguistic, and perceptual levels. This adaptation requires a conceptual framework and language suitable for children's developmental capacities, along with physical characteristics such as visual appeal and user-friendly design. In some contemporary religions, religious texts specifically tailored for children have already been produced and are in active use. This study investigates the feasibility of children’s translations of the Qurʾān within the context of pedagogical principles and aims to identify the educational guidelines that should be considered if such translations are to be used in religious education. To this end, the study discusses whether existing Qurʾānic translations are suitable for children and explores the possibility of developing child-appropriate versions. The research employs a qualitative methodology based on literature review. Sources from various religious traditions, including examples of children-oriented sacred texts, were analyzed, alongside existing Turkish and foreign-language Qurʾānic translations and relevant postgraduate theses. The findings indicate that most current Qurʾānic translations are primarily designed for adult readers. Although there are efforts to simplify language in some versions, these attempts often remain insufficient for children's comprehension. The study underscores the need for Qurʾānic translations that are linguistically and conceptually accessible to children and supported by visual elements to enhance engagement. It is argued that child-friendly translations, developed in line with pedagogical principles, would increase children’s interest in religious texts and foster their desire to read, learn, and internalize religious values. The study contributes to the field by outlining the pedagogical foundations required for potential Qurʾānic translations aimed at children and by evaluating their educational viability. The conclusion reached is that it is indeed possible to produce children’s translations of the Qurʾān, provided that they are informed by appropriate pedagogical standards and tailored to the developmental characteristics of child readers.

Anahtar Kelimeler

Religious Education , Religious Texts , Quran Translation , Children , Qurʾān Translation for children

Kaynakça

• Arvas, Selcen Yüksel. Hikayelerle Çocuklara 40 Ayet. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2016.
• Bağdatlı, Mustafa İsmail. Çocuk Hutbeleri: Teori-Uygulama-Örnekler. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2016.
• Batar, Yusuf. “Kur’an Kıssalarının Bazı Eğitsel Özellikleri”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (03 Şubat 2017), 81-103.
• Bayındır, Abdülaziz. Kur’anla Tanışıyorum (12 Kitap): Düşünen Çocuk Serisi. İstanbul: Süleymaniye Vakfı Yayınları, 2017.
• Bilecik, Sümeyra. “Bir Din Eğitimi Materyali Olarak Çocuk İncilleri”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 14/1 (01 Nisan 2014), 9-30.
• Bilecik, Sümeyra. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 4. ve 5. Sınıf Ders Kitaplarındaki Ayet Çevirilerinin Öğrenci Algı Düzeylerine Uygunluğu Üzerine Bir İnceleme”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/2 (Haziran 2014), 105. https://doi.org/10.18498/amauifd.49214
• Bilen, Osman. “Tercüme ve Meâl Farklı mı?: ‘Kur’an Meâli’ Kavramı Üzerine”. 1/175-192. İzmir, 2003. https://www.academia.edu/37454208/Terc%C3%BCme_ve_Me%C3%A2l_Farkl%C4%B1_m%C4%B1_Kur_an_Me%C3%A2li_Kavram%C4%B1_%C3%9Czerine
• Brubacher, John S. - Büyükdüvenci, Sabri. “Eğitimin Amaçları”. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES) 16/1 (05 Eylül 2019), 413-426.
• Çorlu, Bilgenur. Kur’an-ı Kerim’deki Sureleri Tanıyalım. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2020.
• Çorlu, Bilgenur. Peygamber Hikayeleri. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2018.
• Din Öğretimi Genel Müdürlüğü. “Öğretim Programları”. Erişim 14 Ocak 2022. http://dogm.meb.gov.tr/www/ogretim-programlari/icerik/14
• Emerick, Yahiya. The Meaning of the Holy Qur’an for School Children. California: CreateSpace Independent Publishing Platform, 2011.
• Erpay, İlyas. “Gerekircilik İlkesi Temelinde Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Din Eğitimi”. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/2 (30 Aralık 2020), 1305-1327. https://doi.org/10.17859/pauifd.778125
• Graaf, Anne de. Çocuklar için Kutsal Kitap. Copenhagen: Scandinavia Publishing House, 2009.
• Ipgrave, Julia. “From Storybooks to Bullet Points: Books and the Bible in Primary and Secondary Religious Education”. British Journal of Religious Education. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/01416200.2012.750597
• Kabakcı, Ersin. “Çocuk-Merkezli Kur’an Meali Yazımı Mümkün mü? The Meaning of the Holy Qurʾān for School Children Adlı Meal Çalışması Özelinde Bir İnceleme”. Hitit İlahiyat Dergisi 22/1 (30 Haziran 2023), 103-138. https://doi.org/10.14395/hid.1251993
• Kandemir, Sibel. “Din Öğretiminde Kullanılan Hadis Çevirilerinin Anlaşılma Düzeyi Üzerine Bir Araştırma: 4. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitabı Örneği”. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/1 (30 Haziran 2021), 122-145. https://doi.org/10.17859/pauifd.884297
• Karaca, Faruk. Dini Gelişim Psikolojisi. Trabzon: Eser Ofset Matbaacılık, 2016.
• Kartal, Sadık. “Türkiye’de İlkokula Başlama YaşınınBeş Yaşa İndirilmesininEğitim Politikaları Açısından Değerlendirilmesi”. Mülkiye Dergisi 37/3 (24 Eylül 2013), 201-214.
• Kaya, İsmail. “Çocuk Kitabında Görsel Katmanlar ve Çizerlerimiz”. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi CVII/756 (Aralık 2014), 186-192.
• Kısakol, Mustafa. “Bhagavad Gita’nın Hinduizm İçerisindeki Önemi Üzerine”. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/19 (15 Ocak 2021), 88-97.
• Kollektif. Çocuklara Kutsal Kitap. İstanbul: Kitab-ı Mukaddes Şirketi, 2009.
• Komisyon. “Bible Electives in Public Schools: A Guide From the Society of Biblical Literature”. Religion & Education 36/1 (2009), 94-112.
• Komisyon. Çocuklar için Kutsal Kitap Uygulaması - Öykü Kitabı. İstanbul: Kitab-ı Mukaddes Şirketi, 2017.
• Komisyon. Kur’an-ı Kerîm Meâli. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 7. Basım, 2019.
• Köroğlu, Serdar Aytekin. “Literatür Taraması üzerine Notlar ve Bir Tarama Tekniği”. GİDB Dergi 01 (01 Mart 2015), 61-69.
• Köse, Ali - Ayten, Ali. Din Psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları, 2012.
• Köylü, Mustafa. “Çocukluk Dönemi Dini İnanç Gelişimi ve Din Eğitimi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 45/2 (01 Ağustos 2004), 37-54. https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000000190
• Külük, Cihan. “Resimli Çocuk Kitaplarının Nitelik Sorunsalı ve Çocuğun Sanat Eğitimi Sürecindeki Yeri: “Delioğlu’nun Resimlediği Yapıtlar Üzerine Bir İnceleme”. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2/2 (30 Nisan 2013), 393-417.
• Özakıncı, Cengiz. Dünden Bugüne Türklerde Dil ve Din. Istanbul: Otopsi Yayınları, 4. Basım, 2000.
• Pai, Roopa. The Gita For Children. Guragon, India, 2019.
• Roncace, Mark - Gray, Patrick. Teaching the Bible: Practical Strategies for Classroom Instruction. Atlanta, Georgia: Society of Biblical Literature, 2005.
• Sarıkaya, Yaşar. Hadith und Hadithdidaktik. Stuttgart: UTB GmbH, 2021.
• Smith, David. “The Bible and Education: Ways of Construing the Relationship”. Themelios 26/2 (2001), 29-42.
• Şahin, Güliz. “Okul öncesi dönem çocuk kitaplarında görsel bir uyaran olarak resim”. http://dspace.balikesir.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12462/4295 Şener, Abdulkadir vd. Yüce Kur’an ve Açıklamalı - Yorumlu Meali. Izmir, 2020.
• Tosun, Aybiçe - Yildiz, Kübra. “Erken Çocukluk Dönemi Din Eğitimi Yaklaşımları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz”. Amasya İlahiyat Dergisi 12 (20 Haziran 2019), 121-151. https://doi.org/10.18498/amailad.539556
• Webster, Jane S. - Holland, Glein S. Teaching the Bible in the Liberal Arts Classroom. Sheffield: Sheffield Phoenix Press, 2012.
• Yazır, Elmalılı Hamdi. Kuranı Kerim Meali Metinsiz- Cep Boy. Istanbul: Merve Yayınları, 2018.
• Yenidinç, Yılmaz. Çocuk Meali. Zet Yayınları, 2025.
• Yılmaz, Ahmet. Çocuklara Meal ve Tefsir Hazırlamanın Gerekliliği ve Örnek Olarak Lokman Suresinin Meal ve Tefsiri. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, ts.
• “Amazon.com.tr : bhagavad gita for children”. Erişim 14 Ocak 2022. https://www.amazon.com.tr/s?k=bhagavad+gita+for+children&sprefix=bhagavad+gita+for+ch%2Caps%2C218&ref=nb_sb_ss_ts-doa-p_1_20 “Çocuk yayınları”. Erişim 14 Ocak 2022. https://www.kitabimukaddes.com/cocuk-yayinlari/ “Çocuklar için Kutsal Kitap - Google Play’de Uygulamalar”. Erişim 01 Ocak 2022. https://play.google.com/store/apps/details?id=com.bible.kids&hl=tr&gl=US “Decoding the Gita, India’s book of answers | Roopa Pai | TEDxNMIMSBangalore - YouTube”. Erişim 01 Ocak 2022. https://www.youtube.com/ “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Kavramları Yazım Kılavuzu”. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, 2024. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2024_07/08144551_dkabkavramlari_yazimkilavuzu_2024.pdf Kutsal Kitap: Tevrat, Zebur İncil. İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi – Yeni Yaşam Yayınları, 2014.
• TDV İslam Ansiklopedisi. “MEÂL - TDV İslâm Ansiklopedisi”. Erişim 14 Ocak 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/meal TDV İslam Ansiklopedisi. “RABBÂNİYYÛN - TDV İslâm Ansiklopedisi”. Erişim 14 Ocak 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/rabbaniyyun “Türk Yahudi Toplumu - Sinagoglar”. Erişim 14 Ocak 2022. http://www.turkyahudileri.com/index.php/tr/tarih/sinagoglar?start=20