Streptococcus mutans ve Enterococcus faecalis Üzerinde Propolis Ekstresi, Karadut Ekstresi, Klorheksidin Glukonat İçeren Üç Farklı Solüsyonun Antimikrobiyal Etkisinin Karşılaştırılması

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 2, 77 - 85, 29.08.2025

Mustafa Taşkın , Yaşar Tel

https://doi.org/10.21306/dishekimligi.1654633

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, propolis ekstrakti, karadut ekstrakti (Morus nigra) ve klorheksidin glukonat (CHG) bileşiklerinin Streptococcus mutans ve Enterococcus faecalis bakterileri üzerindeki antimikrobiyal etkilerini incelemektir.

Gereç: Çalışma, Harran Üniversitesi Veteriner Fakültesi Mikrobiyoloji Laboratuvarı'nda yapılmıştır. Kullanılan suşlar: E. faecalis (ATCC 29212) ve S. mutans (ATCC 25175). Çalışmada kullanılan bileşikler: Pervari propolisi, ticari propolis ekstraktı, M. nigra ekstraktı ve CHG.

Yöntemler:

Propolis Ekstraktı Hazırlanması: Ekstraksiyon, etanol ile maserasyon yöntemiyle yapılmıştır. Ekstrakt, etüvde inkübe edilip, etanol buharlaştırılarak -20°C'de saklanmıştır.

Karadut Ekstraktı Hazırlanması: Karadut meyveleri ezildikten sonra metanol ile ekstrakte edilmiştir. Çözücüler uçurulup örnekler -20°C'de saklanmıştır.

Antibiyotik Duyarlılık Testi (Disk Difüzyon Yöntemi): Antimikrobiyal solüsyonlar antibiyogram disklerine emdirilip 24, 48 ve 72 saatte inhibisyon zonları ölçülmüştür.

Antibiyotik Duyarlılık Testi (Tüp Dilüsyon Yöntemi): E. faecalis ve S. mutans için CHG’nin minimal inhibitör konsantrasyonu (MIC) ve minimal bakteriyosidal konsantrasyonu (MBC) belirlenmiştir.

Bulgular:

Disk Difüzyon Testi:

CHG, E. faecalis üzerinde 24 saatte 18 mm çapında inhibisyon oluşturmuş, 48 ve 72 saatte bu çap 16 mm'ye inmiştir. S. mutans'ta 23 mm çapında bir inhibisyon oluşturulmuş ve bu değer 72 saatte 22 mm'ye inmiştir.
Propolis ekstraktları E. faecalis üzerinde dar bir inhibisyon zonu oluşturmuş (Pervari propolis 7.5 mm, ticari propolis 8 mm), ancak M. nigra ekstraktı ve çözücüler (etanol, metanol) inhibisyon etkisi göstermemiştir.
S. mutans üzerinde ticari propolis 13 mm, Pervari propolis ise 12 mm çapında inhibisyon oluşturmuştur.
Tüp Dilüsyon Testi:

E. faecalis için CHG'nin MIC değeri %0,625 olarak belirlenmiştir. MBC değeri, üreme gözlemlenemediğinden hesaplanamamıştır.
S. mutans için CHG'nin MIC değeri %0,078, MBC değeri ise %0,3125 olarak belirlenmiştir.
Sonuç:

Bu çalışma, CHG, M. nigra ekstraktı ve propolis'in E. faecalis ve S. mutans üzerinde antimikrobiyal etki gösterdiğini ortaya koymuştur. CHG, özellikle S. mutans üzerinde yüksek etki göstermiş, ancak E. faecalis'e karşı daha sınırlı bir etki sergilemiştir. Propolis ekstraktları farklı kaynaklardan elde edilen örneklerde değişen etkiler göstermiştir. M. nigra ekstraktı ise etkisiz kalmıştır. Bu sonuçlar, doğal bileşiklerin mikroorganizmalar üzerindeki etkilerinin, kullanılan yöntemlere ve mikroorganizmanın türüne bağlı olarak değişebileceğini göstermektedir.

Bu bulgular, doğal bileşiklerin tedavi edici özelliklerini daha detaylı incelemek için gelecekteki çalışmalara ışık tutabilir.

Anahtar Kelimeler

S. mutans , E. faecalis , CHG propolis , Morus nigra , antibakteriyel etki

Comparison of Antimicrobial Effects of Three Different Solutions Containing Propolis Extract, Black Mulberry Extract, Chlorhexidine Gluconate on Streptococcus mutans and Enterococcus faecalis

Öz

Objective: The aim of this study is to investigate the antimicrobial effects of propolis extract, black mulberry extract (Morus nigra), and chlorhexidine gluconate (CHG) compounds on Streptococcus mutans and Enterococcus faecalis bacteria.

Materials and Methods: The study was conducted at the Microbiology Laboratory of the Faculty of Veterinary Medicine, Harran University. The bacterial strains used were E. faecalis (ATCC 29212) and S. mutans (ATCC 25175). The compounds used in the study were: Pervari propolis, commercial propolis extract, M. nigra extract, and CHG.

Methods:

Preparation of Propolis Extract: Extraction was done using the ethanol maceration method. The extract was incubated in an oven and the ethanol was evaporated, then stored at -20°C.

Preparation of Black Mulberry Extract: The mulberry fruits were crushed and extracted with methanol. The solvents were evaporated and the samples were stored at -20°C.

Antimicrobial Susceptibility Testing (Disk Diffusion Method): Antimicrobial solutions were impregnated onto antibiotic disks, and inhibition zones were measured at 24, 48, and 72 hours.

Antimicrobial Susceptibility Testing (Tube Dilution Method): The minimal inhibitory concentration (MIC) and minimal bactericidal concentration (MBC) of CHG against E. faecalis and S. mutans were determined.

Results:

Disk Diffusion Test:

CHG created an inhibition zone of 18 mm in diameter against E. faecalis at 24 hours, which reduced to 16 mm at 48 and 72 hours. Against S. mutans, CHG produced an inhibition zone of 23 mm at 24 hours, which decreased to 22 mm after 72 hours.
Propolis extracts formed narrow inhibition zones against E. faecalis (Pervari propolis 7.5 mm, commercial propolis 8 mm), while M. nigra extract and the solvents (ethanol, methanol) showed no inhibition.
S. mutans formed inhibition zones of 13 mm with commercial propolis and 12 mm with Pervari propolis.
Tube Dilution Test:

The MIC of CHG against E. faecalis was determined to be 0.625%, but the MBC could not be determined due to the lack of growth.
The MIC of CHG against S. mutans was 0.078%, and the MBC was found to be 0.3125%.
Conclusion:

This study demonstrates that CHG, M. nigra extract, and propolis exhibit antimicrobial effects on E. faecalis and S. mutans. CHG showed significant antimicrobial activity against S. mutans, but a more limited effect against E. faecalis. Propolis extracts showed varying effects depending on the source, with Pervari propolis being less effective than commercial propolis. M. nigra extract, however, showed no significant antimicrobial effect. These results indicate that the antimicrobial activity of natural compounds may vary depending on the method used and the type of microorganism tested.

These findings provide a foundation for further research into the therapeutic potential of natural compounds and their clinical applications.

Anahtar Kelimeler

S. mutans , E. faecalis , chlorhexidine gluconate , propolis , Morus nigra , antibacterial effect

Kaynakça

• 1. Jain I, Jain P, Bisht D, Sharma A, Srivastava B, Gupta N. Use of traditional Indian plants in the inhibition of caries-causing bacteria–Streptococcus mutans. Braz Dent J. 2015;26(2):110-115.
• 2. de Soet JJ, van Loveren C, Lammens AJ, Pavicić MJ, Homburg CH, ten Cate JM, de Graaff J. Differences in cariogenicity between fresh isolates of Streptococcus sobrinus and Streptococcus mutans. Caries Res. 1991;25(2):116-122.
• 3. Clarke JK. On the bacterial factor in the etiology of dental caries. Br J Exp Pathol. 1924;5:141-147.
• 4. Kırmusaoğlu S. Streptokoklar ve Enterokoklar. In: Us AD, Başustaoğlu A, eds. Sherris Tıbbi Mikrobiyoloji. Ankara: Hipokrat Yayıncılık; 2019:473-499.
• 5. Moellering RC Jr. Enterococcus species, Streptococcus bovis and Leuconostoc species. In: Mandell GL, Bennett JE, Dolin R, eds. Principles and Practice of Infectious Diseases. 5th ed. Philadelphia: Churchill Livingstone; 2005:2411- 2421.
• 6. Çetinkaya Sardan Y. Enterokoklarla Gelişen İnfeksiyonlar. Infeks Hast Ser. 2002;5:61-67.
• 7. Dığrak M, Yılmaz Ö, Çelik S, Yıldız S. Propolisteki yağ asitleri ve antimikrobiyal etkisi üzerinde in vitro araştırmalar. Gıda. 1995;20(4):249-255.
• 8. Chen H, Pu J, Liu D, Yu W, Shao Y, Yang G, He N. Anti-inflammatory and antinociceptive properties of flavonoids from the fruits of black mulberry (Morus nigra L.). PLoS One. 2016;11(4):e0153080.
• 9. Çelik Y. Karadut (Morus Nigra) İçeriği ve Oral Mukozit Bakımı. Anadolu Tıbbı Dergisi, 2023;2(2):13- 17.
• 10. Davies G, Francis J, Martin A, Rose F, Swain G. 1:6- di-4’-chlorophenyldiguanidohexane (“hibitane”). Br J Pharmacol Chemother. 1954;9(2):192-196.
• 11. Budtz‐Jörgensen E, Löe H. Chlorhexidine as a denture disinfectant in the treatment of denture stomatitis. Eur J Oral Sci. 1972;80(6):457-464.
• 12. Eroğlu HE, Tatlışen A, Özkul Y. Mesane kanserli doku kültürlerindeki mikronükleus üzerine propolis ve mitomisin-C’nin etkileri. Erciyes Univ Sağlık Bilim Derg. 2004;13(2):15-20.
• 13. Burdock GA. Review of the biological properties and toxicity of bee propolis (propolis). Food Chem Toxicol. 1998;36:347-363.
• 14. Uzel A, Sorkun K, Önçağ Ö, Çoğulu D, Gençay Ö, Salih B. Chemical composition and antimicrobial activities of four different Anatolian propolis samples. Microbiol Res. 2005;160:189-195.
• 15. Park KM, et al. Kuwanon G: an antibacterial agent from the root bark of Morus alba against oral pathogens. J Ethnopharmacol. 2003;84(2-3):181-185.
• 16. Yiğit D, Yiğit N. Antibacterial activity of black mulberry (Morus nigra) fruits and leaves. Erzincan Univ J Sci Technol. 2008;1(1):39-48.
• 17. Budiman A, Aulifa DL. Antibacterial activity and mode of action of Black Mulberry (Morus nigra) fruits extract against Streptococcus mutans. Pharmacogn J. 2020;12(6s).
• 18. Arda M. Temel Mikrobiyoloji. Ankara: Medisan Yayınları; 2015.
• 19. Clinical and Laboratory Standards Institute (CLSI). Performance standards for antimicrobial disk susceptibility tests; approved standard—twelfth edition. CLSI document M02-A12. Wayne, PA: CLSI; 2015.
• 20. Salman HA, Senthilkumar R, Imran K, Selvam KP. Isolation and typing of Streptococcus mutans and Streptococcus sobrinus from caries-active subjects. Contemp Clin Dent. 2017;8(4):587-593.
• 21. Scheie AA. The role of antimicrobials. In: Fejerskov O, Kidd EAM, eds. Dental caries: the disease and its clinical management. Oxford: Blackwell Munksgaard; 2003:179-188.
• 22. Ainamo J, Nieminen A, Westerlund U. Optimal dosage of chlorhexidine acetate in chewing gum. J Clin Periodontol. 1990;17(10):729-733.
• 23. Heintze SD, Twetman S. Interdental mutans streptococci suppression in vivo: a comparison of different chlorhexidine regimens in relation to restorative material. Am J Dent. 2002;15:103-108.
• 24. Schaeken MJM, De Haan P. Effects of sustainedrelease chlorhexidine acetate on the human dental plaque flora. J Dent Res. 1989;68(2):119-123.
• 25. Düzyol E, Gürbüz T, Barış Ö. Antimicrobial efficacy of ozone therapy on cariogenic bacteria. Meandros Med Dent J. 2021;22:1-7.
• 26. Ekim ŞNA, Erdemir A, Kaya OE, Çiftçi H. Alternatif irrigasyon solüsyonu olarak gümüş nanoparçacıkların E. faecalis üzerine antibakteriyel etkisi. Atatürk Univ Diş Hek Fak Derg. 2016;26(2):72-5.
• 27. Stepanović S, Antić N, Dakić I, Švabić-Vlahović M. Propolisin in vitro antimikrobiyal aktivitesi ve propolis ile antimikrobiyal ilaçlar arasındaki sinerji. Mikrobiyol Araşt. 2003;158(4):353-357.
• 28. Kartal M, Yıldız S, Kaya S, Kurucu S, Topçu G. Antimicrobial activity of propolis samples from two different regions of Anatolia. J Ethnopharmacol. 2003;86(1):69-73.
• 29. Kubiliene L, Laugaliene V, Pavilonis A, Maruska A, Majiene D, Barcauskaite K, et al. Alternative preparation of propolis extracts: comparison of their composition and biological activities. BMC Complement Altern Med. 2015;15:1-7.
• 30. Arslan S, Perçin D, Silici S, Özgür ER. Farklı çözücülerle hazırlanan propolis özütlerinin mutans streptokoklar üzerine in vitro antimikrobiyal etkisi. Sağlık Bilim Derg. 2010;19(1):68-73.
• 31. Alencar SM, Oldoni TLC, Castro ML, et al. Chemical composition and biological activity of a new type of Brazilian propolis: red propolis. J Ethnopharmacol. 2007;113:278-283.
• 32. Uzel A, Sorkun K, Önçağ Ö, Çoğulu D, Gençay Ö, Salih B. Chemical composition and antimicrobial activities of four different Anatolian propolis samples. Microbiol Res. 2005;160:189-195.
• 33. Hayacibara MF, et al. In vitro and in vivo effects of isolated fractions of Brazilian propolis on caries development. J Ethnopharmacol. 2005;101(1-3):110- 115.
• 34. Koo H, Pearson SK, Scott-Anne K, et al. Effects of apigenin and tt-farnesol on glucosyltransferase activity, biofilm viability and caries development in rats. Oral Microbiol Immunol. 2002;17(6):337-343.
• 35. Hegazi AG, Abd El Hady FK, Abd Allah FA. Chemical composition and antimicrobial activity of European propolis. Z Naturforsch C. 2000;55:70-75.
• 36. Seidel V, Peyfoon E, Watson DG, Fearnley J. Comparative study of the antibacterial activity of propolis from different geographical and climatic zones. Phytother Res. 2008;22:1256-1263.
• 37. Yiğit D, Yiğit N. Antibacterial activity of black mulberry (Morus nigra) fruits and leaves. Erzincan Univ J Sci Technol. 2008;1(1):39-48.
• 38. Salem MA, Salama MM, Ezzat SM, Hashem YA. Comparative metabolite profiling of four polyphenol rich Morus leaves extracts in relation to their antibiofilm activity against Enterococcus faecalis. Sci Rep. 2022;12(1):20168.
• 39. Park KM, et al. Kuwanon G: an antibacterial agent from the root bark of Morus alba against oral pathogens. J Ethnopharmacol. 2003;84(2-3):181- 185.
• 40. Budiman A, Aulifa DL. Antibacterial activity and mode of action of Black Mulberry (Morus nigra) fruits extract against Streptococcus mutans. Pharmacogn J. 2020;12(6s).