Türkçe ve Almanca Dijital Ortamlarda Kadınların Kullandıkları Hitap İfadeleri

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 2, 591 - 610, 01.12.2021

Fatma Öztürk Dağabakan

https://doi.org/10.37583/diyalog.1030753

Cited By: 1

Öz

Hitaplar gerek formal konuşmada gerekse informal dilde belirleyici bir özelliğe sahiptir. Hitaplar konuşmaya, yazmaya veya herhangi bir yazılı belgeye başlarken kullanılan ve göndericinin alıcıya yönelik bakış açısını belirten dilsel ifadelerdir. Hitap edilen kişi veya gruplar muhatap olarak adlandırılır.
Selamlama ve hitap araştırmalarında, bir muhataba hitap ederken kullanılan dilsel araçlara hitap biçimleri denir. Dilsel hitap biçimleri, ad ve zamir kategorisine ayrılabilir. Ad kategorisindeki hitap türleri isimlerin, mesleki ve diğer unvanların kullanımını içerir. Hitapların zamir biçimleri kendilerini şahıs zamirlerinde gösterir. Zamirlerin bir alt sınıfı olarak, şahıs zamirleri gönderene veya kişilere atıfta bulunur.
Dilsel iletişim hitaplar ile başlar. Herhangi bir konu hakkında birisiyle birdenbire konuşmaya başlamamak toplumsal uzlaşımın bir parçasıdır. Bu bağlamda hitaplar yaşamın her anında yer bulmaktadır.
Bu makalede, Türk ve Alman dijital ortamlarda kadınların hitap ifadelerinin incelenmesi amaçlanmaktadır. İnternet günümüzde toplumun her alanındaki insanların zorunlu bir alışkanlığı haline gelmiştir. Toplumdaki bireyler etkileşimlerini büyük oranda internet aracılığı ile gerçekleştirmekte, sosyal medyayı takip ederek merak ettikleri konular hakkında fikir sahibi olabilmektedirler. Toplumda, arasında kadınların da önemli bir yere sahip olduğu büyük bir kesim günün her anında sosyal medya üzerinden iletişim kurmakta, kurdukları her tür iletişimde farklı hitap türleri sergilemektedir. Bu çalışma, kullandıkları hitaplar açısından kadınların dilsel davranışlarını içermektedir. Bilindiği gibi kadınlar ve erkekler birçok açıdan ayrıdırlar. Kadın ve erkekler arasındaki bu farklılıklar kendine dijital ortamda da yer bulmaktadır.
Makalenin birinci bölümünü oluşturan kuramsal kısımda, hitapların tanımından yola çıkılarak konunun ayrıntıları ortaya konacaktır. Çalışmanın uygulama bölümünde, Türkçe ve Almancadaki sosyal medya metinleri her iki dilde hitaplar açısından karşılaştırılarak incelenecektir. Elde edilen veriler kadınların iki dildeki hitap kullanımı bağlamında değerlendirilecektir. Bu değerlendirme sonucunda Türkçe ve Almancada kadın dilinin hitaplar açısından nasıl bir kullanım alanının olduğu görülecek, her iki dilde ne tür farklılıklar ve benzerliklerin gözlemlenebildiği sonucuna ulaşılacaktır.
Çalışmada Türkçe ve Almanca hitaplar karşılaştırılacağından inceleme genel olarak kontrastif söylem analizi ve deskriptif-analitik yöntemler doğrultusunda karma bir yöntem ile yürütülecektir.

Anahtar Kelimeler

Hitaplar, Kadın dili, Toplumdilbilim, Sosyal medya, Türkçe-Almanca

Adress Terms Used By Women In Turkish And German Digital Environments

Öz

Salutations act as a defining feature in both daily speech and official language. Salutations are linguistic expressions used when beginning to speak, write or as an opening line in any written document. They indicate the sender's point of view towards the receiver. The people or groups addressed are called the addressee.
In salutations and addresses research, the linguistic tools used when addressing an interlocutor are called forms of address. Linguistic forms of address can be divided into the categories of nouns and pronouns. The types of addresses in the name category include names, professional and other titles. The pronoun forms of the addresses are expressed as the pronouns of an individual. As a subclass of pronouns, personal pronouns refer to the sender or the addressed persons. Linguistic communication begins with addresses. It is part of social convention not to suddenly start talking to someone about any subject. In this context, addresses find a place in every moment of life.
This article aims to examine the addressing expressions of women in Turkish and German digital environments. Internet has become a compulsory habit of people in all walks of life for today’s society. Individuals carry out their social interactions mostly through the internet, deriving their ideas about the topics of interest by following social media. A large part of the society, in which women have an important place, communicates through social media at every moment of time and display different types of address in every communication they establish. This study includes the linguistic behavior of women in terms of the addresses they use. As is known, men and women are different in many respects. These differences between men and women also find their place in the digital environment.
In the theoretical part, which constitutes the first part of the article, the details of the subject will be examined based on the definition of addresses. In the application part of the study, social media texts in Turkish and German will be compared in terms of addresses in both languages. The data obtained will be evaluated in the context of women's bilingual use of addresses. As a result of this evaluation, the area of use of the female language in terms of addresses in Turkish and German will be shown, conclusion will be reached regarding the kind of differences and similarities that can be observed in both languages.
Since Turkish and German addresses will be compared in the study, the examination will be carried out with a mixed method approach in line with contrastive discourse analysis and general descriptive-analytical methods.

Anahtar Kelimeler

Addresses, Women, Sociolinguistics, Social media, Turkish-German

Kaynakça

• Aça, Mustafa (2018): Balıkesir Yöresinde Eşlerin Birbirlerine Hitap Biçimlerinin Bir Türü Üzerine, Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 4/5, 155-165.
• Akalın, Şükrü Haluk (Ed.) (2011): Türk Dil Kurumu Yayınları Türkçe Sözlük,. 11. Baskı. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Bußmann, Hadumod (2008): Lexikon der Sprachwissenschaft. Stuttgart: Alfred Kröner Verlag.
• Ceylan, Tuncay (2012): Toplumsal Sistem Analizinde Toplumsal Statü ve Rol / Social Status and Role in the Analysis of Social System. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Sayı 15 (1), 89-104.
• Doğru, Fatih (2018): Seslenme Sözleri ve Genel Türkçe Sözlüklerdeki Görünümü. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Haziran. Sayı 19(1), 135-150.
• Han, Turgay/ Elkılıç, Gencer/ Aybirdi, Nilüfer (2019): Eşlerin Birbirlerine Sosyo-Edimsel Hitap Biçimleri Üzerine Tanımlayıcı Bir Çalışma, Millî Folklor 123. 2019, 166-176.
• Johnen, Thomas (2019): Nominale Anredeformen in Fernsehwahlduellen: ein multilingualer Vergleich. Westsächsische Hochschule Zwickau, Fakultät Angewandte Sprachen und Interkulturelle Kommunikation.
• Naber, Andreas (2015): Social Media. Definition, Rolle in der Kundenkommunikation und Macht der Nutzer. München GRIN Verlag.
• Öztürk Dağabakan, Fatma (2016): Bir Toplumdilbilimsel Değişken Olarak Türkiye’de Kadın Dili Araştırmaları ve Görsel Medyada Kadın Dili. Diyalog. Sayı 1, 40-54.
• Öztürk Dağabakan, Fatma (2017): Türkçe ve Almanca Sosyal Medyada Gençlik Dili. International Journal of Language Academy. Volume 5/4, 113-127.
• Spillner, Bernd (2001): Die perfekte Anrede. Schriftlich und mündlich, formell und informell, national und international, Landsberg/ Lech: Verlag Moderne Industrie.
• Spillner, Bernd (2014): Anrede und Grußformen im Deutschen. Zeitschrift des Verbandes Polnischer Germanisten. Issue 2, 173-187.
• Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü, https://sozce.com/nedir/16154-angili (Erişim Tarihi: 25.10.2021).
• Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü, https://sozce.com/nedir/215031-lalik (Erişim Tarihi: 25.10.2021).
• Wieczorek, Marianne (2014): SMS-Kommunikation von Männern und Frauen am Beispiel von Begrüßungs- und Verabschiedungsformeln– Zur (Ir-)Relevanz des Zusammenhangs von Sprache und
• Geschlecht König, K., Bahlo, N. (2014): SMS, WhatsApp & Co. Gattungsanalytische, kontrastive und variationslinguistische Perspektiven zur Analyse mobiler Kommunikation. Wissenschaftliche Schriften der WWU Münster, 173-192.
• Yıldırım, Nilüfer (2017): Çağdaş Türk Yazı Dillerinde Kadına Yönelik Hitaplar. Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (TÜRKLAD). Cilt 1. Sayı 1, 123-137.