A Review on Scientific Studies Published in Turkey in the Field of News Translation between 2000-2023

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 2, 431 - 451, 15.12.2023

Sema Koçlu

https://doi.org/10.37583/diyalog.1404209

Öz

As the world has globalized, news reception has accelerated. News translation is important in providing instant access to news around the world. However, the existence of news translation is not fully recognized by some media-communication professionals and news translators. In order for this situation to be accepted, it is thought that research focusing on news translation should be conducted in translation studies. In this study, scientific articles, postgraduate theses, books and papers (abstracts or full texts of which are available) related to news translation conducted in Turkey between 2000-20023 were categorized. In this study, the bibliography search method was used and the data obtained were evaluated with the descriptive analysis method.

Anahtar Kelimeler

News Translation, Translated News, Press Translation, Translation Studies, Descriptive Analysis

2000-2023 Yılları Arası Haber Çevirisi Alanında Türkiye’de Yayınlanan Bilimsel Çalışmalar Üzerine Bir İnceleme

Öz

Dünya küreselleştikçe haber alımı da hızlanmıştır. Haber çevirisi, dünya genelinde anında haberlere erişim sağlamamızda önemlidir. Ancak, bazı medya-iletişimciler ve haber çevirmenlerince haber çevirisinin varlığı tam anlamıyla kabul görmemektedir. Bu durumun kabul görebilmesi için çeviribilimde haber çevirisine odaklanan araştırmaların yapılması gerektiği düşünülmektedir. Bu çalışmada 2000-20023 yılları arası Türkiye’de gerçekleştirilen haber çevirisi bağlantılı bilimsel makaleler, lisansüstü tezler, kitaplar ve (özetlerine veya tam metinlerine ulaşılabilen) bildiriler kategorilere ayrılmıştır. Bu araştırmada, kaynakça tarama yöntemi kullanılmış ve elde edilen veriler betimleyici analiz yöntemi ile değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Haber Çevirisi, Çeviri Haber, Basın Çevirisi, Çeviribilim, Betimleyici Analiz

Kaynakça

• Akbar, Mohammad (2012): Media Translation. Newcaslte upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing.
• Akın, Tekgül Duygu (2023): COVID-19 Haberi Çevirisinde Stratejiler: Guardian/Diken Örneklemi. Söylem Filoloji Dergisi, Çeviribilim Özel Sayısı, 578-593.
• Aksoy, Nüzhet Berrin (2002): Siyaset Dili Çevirisi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Hacettepe University Journal of Faculty of Letters, (19) l, 1-10.
• Aktan, Oktay / Nohl, Arnd-Michael (2010): International Trans-Editing: Typical Intercultural Communication Strategies at The BBC World Service Turkish Radio. Journal of Intercultural Communication (10) 3, 1-16.
• Alper, Ayşe (2004): Örneklerle Basın-Medya Çevirileri. Ankara: Global Ajans.
• Aral, Doğa (2022): Rusçadan Türkçeye Basın Çevirilerinde Söz Sanatları. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi - Slav Dilleri ve Edebiyatları ABD.
• Arslan, Serhat (2023): Haber Metinleri Çevirisinin Kapsamı, Niteliği ve Bu Süreçte Görev Üstlenen Çevirmenin Rolü. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (10) 62, 169-185.
• Arzık Erzurumlu, Özüm (2016): Gatekeepers As a Shaping Force in TV Interpreting. Doktora Tezi. Doğuş Üniversitesi - Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arzık Erzurumlu, Özüm (2019): Interediting: Revealing the Dual Role of Staff Interpreters on Turkish News Channels. transLogos a Translation Studies Journal, (2) 1, 68-84. https://doi.org/10.29228/transLogos.2/1.4
• Bani, Sara (2006): An Analysis of Press Translation Process, Translation in Global News, Proceedings of the Conference Held at the University of Warwick, 23 June 2006, Conway, K. and Bassnett (Ed.), 35-47.
• Başaran, Özgül/ Ercan, Gülsüm Songül (2023): Gazete Haber Metinlerinin Söylem Tarihsel Yaklaşım Çerçevesinde İncelenmesi: Suriyeli Sığınmacılara Yönelik Olumsuz Yüklemeler, 36. Ulusal Dilbilim Kurultayı, 11-12 Mayıs 2023.
• Bielsa, Esperanca / Bassnett, Susan (2009): Translation In Global News. London: Routledge.
• Bokaie, Sara (2023): Çeviribilim Merceğinden Haber Çevirisi. CiniusShop.
• Bokaie, Sara (2023): Eşik Bekçiliği, Transediting ve Journalator Odağından Haber Çevirisi. Doktora Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi - Batı Dilleri ve Edebiyatları ABD/Diller ve Kültürlerarası Çeviribilim Bilim Dalı.
• Bolay, Feyza Dilek (2007): La Traduction Pedagogique dans la Traduction de Presse. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi - Yabancı Dil Öğretimi ABD.
• Bulut, Alev (2004): Gazete ve Dergilerden Toplumsal Belleğe: Çeviri ve Çevirmen. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, (0) 14, 25-39.
• Bulut, Alev (2013): Ideology in News Translation: Turkish-English Examples, Kars-Kafkas Üniversitesi, 13. Uluslararası Dil, Deyiş Yazınbilim Sempozyumu, 28-30.
• Bulut, Alev (2015): Tercüme Hatası. İstanbul: Çeviribilim Yayınları.
• Bulut, Alev (2018): Basından Örneklerle Çeviride İdeoloji-İdeolojik Çeviri. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Cage, Julia (2016): Medyayı Kurtarmak-Kapitalizm, Katılımcı ve Demokrasi. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Caimotto, Maria Cristina (2010): Translating Foreign Articles With Local Implications: A Case Study. Schäffner, Christina & Bassnett, Susan (Ed.). Political Discourse, Media and Translation. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, 76-93.
• Çakmak, Dilşen (2019): Kültürler Arası İletişimde Haber Çevirisinin Sosyo-Kültürel ve Çeviribilimsel Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi – Mütercim Tercümanlık ABD.
• Çelebioğlu, Ufuk / Çeltek, Aytaç (2023): Türkçeden Türk İşaret Dili’ne Yapılan Medya Çevirilerinde Uzamsal Gönderimlerde Söylem Belirsizliği, 36. Ulusal Dilbilim Kurultayı, 11-12 Mayıs 2023.
• Çırçır, Pınar (2008): Recontextualization of News Translation: Comparative Analyses of the News Published in Relation to four EU Documents. Yüksek Lisans Tezi.
• Can, Muhammed Zahit / Gezer, Gökmen (2018): Haber Çevirilerinde Yerlileştirme Stratejileri Olarak Etnomerkezci Eritme Ve Saldırgan Sadakat. Tarih Okulu Dergisi (TOD) Journal of History School, (11) 37, 1-37. http://dx.doi.org/10.14225/Joh1460
• Can, Muhammed Zahit / Gümüş, Ahmet Faruk (2019): Alman Devlet Televizyonudaki Çevirilerin Almanya’daki Türk Toplumu Tarafından Algılanma Biçimi. Can, Muhammed Zahit & Şan, Filiz (Ed.) Çeviribilimde Güncel Çalışmalar I. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yayınları, 77-96.
• Dabancalı, Buket (2011): An Ethnographic Approach to News Translation in Turkey. Yüksek Lisans Tezi. Boğaziçi Üniversitesi – Çeviribilim ABD.
• Davier, Lucile (2022): Translation In The News Agencies. Bielsa, Esperanca (Ed.) The Routledge Handbook of Translation and Media. Oxon/New York: Routledge Handbooks, 183-198.
• Dindar, Serhan (2022): Skopos Kuramı Çerçevesinde Covid-19 ile İlgili Haber Metinleri Çevirisi Üzerine Bir İnceleme. Dil ve Edebiyat Araştırmaları (DEA), (25), 535-560. https://doi.org/10.30767/diledeara.1036452
• Dirik, Nalan (2009): Linguistic Difficulties Encountered And Methods Used In Translating News. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi – Mütercim-Tercümanlık ABD.
• Doğan, Caner (2021): Televizyon Haber Bültenlerindeki İşaret Dili Çeviri Hizmetine Yönelik Sağır Topluluğun Tutum Ve Beklentileri. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, 30, 18-60. DOI: 10.37599/ceviri.899155
• Duman, Derya (2009): Türk Basın Dilinde Cinsiyetçilik: Üçüncü Sayfa Haberleri Üzerine Bir İnceleme. Çeviribilim, Dilbilim ve Eğitimi Araştırmaları. Yetkiner, Neslihan Kansu (Ed.). İzmir: İzmir Ekonomi Üniversitesi Yayınları, 430-438.
• Eriş, Emrah (2018): Basın Çevirilerinde Diller ve Kültürlerarası Farklılıklar. Doktora Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi - Batı Dilleri ve Edebiyatları ABD.
• Eriş, Emrah (2020): Recontextualization Processes In Translations of Polit,cal News Texts Into Turkish: The BBC And Euronews. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 7 (6), 149-168.
• Eriş, Emrah / Ulağlı, Serhat (2017): Journalistic Translations of Cultural Elements and Possible Discrepancies. Asos Journal, 55, 511-522.
• Eriş, Emrah (2020): Basın Çevirileri ve Kültür: Dört İşlev Modeli. Uluşahin, Esra (Ed.), Çeviriye Kültürel Bakış. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler, 25-38.
• Fırat, Berrak (2019): Medya Ürünlerinde İşaret Dili Çevirmenliği, Kafkas Üniversitesi 6. Çeviri Seminerleri. 8 Nisan 2019.
• Gambier, Yves (2006): Translation in Global News, Proceedings of the Conference Held at the University of Warwick, 23 June 2006, 9-23.
• Gawlas, Christine (1998): Texte von Presseagenturen. Snell-Hornby. Mary v.d. (Ed). Handbuch Translation içinde. Tübingen: Stauffenburg Verlag,
• Gökçe, İmren (2018): Accessibility of The Deaf to The Television Contents Through Sign Language Interpreting and SDH in Turkey. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5(1), 109-122.
• Gülal, Tuğba (2014): Haber Metni Çevirilerinin İncelenmesi: Bir Cinsiyetçi Söylem Analizi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi - Çeviribilim ABD.
• Gülmüş, Zehra (2004): Das Übersetzen von Zeitungs- und Zeitschriftenüberschriften. Uluslararası Çeviri Sempozyumu: Günümüzde Çeviri ve Çevirmen Sorunları, 11-12 Ekim 2004, 121-128.
• Gümüş, Ahmet Faruk (2019): Çevirinin Diasporik Toplumları Yönlendirme Gücü: Almanya’daki Türk Diasporasının Yönlendirilmesinde Çevirinin Üstlendiği Rolün İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi - Çeviribilim ABD.
• Güven, Mine (2020): Televizyon Ortamında Erişilebilirlik Uygulamalarının Gelişimi: Sesli Betimleme, Altyazılama Ve İşaret Dili Çevirisi, DEÜ Edebiyat Fakültesi Dergisi, (7), 1, 152-175.
• Hartmann, Frank (2006): Globale Medienkultur-Technik, Geschichte, Theorien. Wien: WUV Verlag.
• Hernandez Guerrero, Maria Jose (2022): News Translation Strategies. Bielsa, Esperanca (Ed.). The Routledge Handbook of Translation and Media. Oxon/New York: Routledge Handbooks, 232-249.
• Kanca, Yasemin Özden (2009): Türkiye’deki Gazetelerde Dış Kaynaklı Haberlerin Çevirisinde İdeolojik Yaklaşımlar. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi - Çeviribilim ABD.
• Karadağ, Ayşe Banu (2006): Çevirinin “İdeolojik” Doğası. Radikal Gazetesi İki, 10.09.2006
• Koç, Nur Emine (2020): Sosyal Medya, Katılımcı Kültür ve Kitle Çevirisi, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Ö8), 905-927. DOI: 10.29000/rumelide.822087.
• Koçlu, Sema (2019): Medya Alanındaki Siyaset Çevirilerinde Çevirmenin Yeri. Can, Muhammed Zahit & Şan, Filiz (Ed.) Çeviribilimde Güncel Çalışmalar I. Sakarya Üniversitesi Yayınları, 193-220.
• Koçlu, Sema (2021): Akademik Çeviri Eğitiminde Haber Çevirisi: Müfredat İncelemesi. Asos Journal 9 (114), 370-390. https://doi.org/10.29228/ASOS.49266
• Koçlu, Sema (2022a): Haber Çevirileri - Medya-İletişim ve Çeviribilim Kuramları Işığında. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Koçlu, Sema (2022b): Uluslararası Medya Organlarında Çevirinin Rolü: Bütünsel Yaklaşımlı Bir Analiz. Doktora Tezi. Sakarya Üniversitesi - Çeviribilim ABD.
• Koçlu, Sema (2023): Infotainment Haberlerin Çeviriye Yansıması. XVI. Internationaler Türkischer Germanistik Kongress Germanistik im Wandel, 08-10 Mayıs .2023.
• Kozan, Olena (2014): Rus ve Türk Gazete Haber Başlığı Dili: Kültürdilbilimsel Yaklaşım. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Kozan, Olena (2020): Qr Kodu Uygulaması ile Video Takibi Haber Metinleri: Türkçe-Rusça Çeviri Uygulamaları. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Loupaki, Elpida (2010): Investigating Translators’ Strategies in Rendering Ideological Conflict: The Case of News Translation. Schäffner, Christina & Bassnett, Susan (Ed.). Political Discourse, Media and Translation. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, 55-75.
• Lu, Guang-hui / Chen, Ya-mei (2011): The Mediation Of Reader Involvement In Soft News Transediting, Translation and Interpreting, 3(2), 48-66.
• McLuhan, Marshall (1962): The Gutenberg Galaxy The Making of Typographic Man. Toronto: University of Toronto Press.
• Okyayuz, Ayşe Şirin (2019): Ayrıntılı altyazı çevirisi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Okyayuz, Ayşe Şirin (2019): Görsel-İşitsel Çeviri ve Engelsiz Erişim. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Okyayuz, Ayşe Şirin (2019): Görsel-İşitsel Çeviride Yenilikçi Araştırma Alanlarına Örnekler ve Türkiye’de Araştırma Boşluklarına Bir Bakış. Language and Literature, 14 (3), 1395-1415.
• Okyayuz, Ayşe Şirin / Kaya, Mümtaz (2017): Görsel-İşitsel Çeviri Eğitimi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Oral, Ayşen Zeynep (2016): Türk İşaret Dili Çevirisi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Orengo, Alberto (2005): Localising News: Translation And The ‘Global-National’Dichotomy. Language and Intercultural Communication, (5), 168-187. https://doi.org/10.1080/14708470508668892
• Özcan, Lale / Bokaie, Sara (2022): Dört İşlev Modeliyle Haber Çevirisi İncelemesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi (30), 1354-1374. DOI: 10.29000/rumelide.1190396.
• Özcan, Murat (2014): Arapça-Türkçe/Türkçe-Arapça Haber Çevirisi. Ankara: Anadolu İlahiyat Akademisi.
• Özgür Tattersall, Aynur (2012): Haber Çeviri Teknikleri (İngilizce-Türkçe). Antalya: Alanya Gazeteciler Derneği Yayınları.
• Polat, Aslı (2015): The Role of Translation in Constructing the Institutional Discourse in Journalism: The Case of the BBC Turkish Service. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi - İngilizce Mütercim Tercümanlık ABD.
• Reiß, Katharina & Vermeer, Hans J. (1991). Grundlegung einer allgemeinen Translationstheorie. 2. Baskı. Halle/Tübingen: Max Niemeyer Verlag.
• Şan, Filiz / Koçlu, Seda (2019): Toplum Çevirmenliği Odağında Türkiye’de Yapılan Lisansüstü Tezlere Betimleyici Bir Üst Bakış. Can, Muhammed Zahit & Şan, Filiz (Ed.) Çeviribilimde Güncel Çalışmalar I. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yayınları, 232-255.
• Şan, Filiz / Koçlu, Seda (2020): Toplum Çevirmenliği Alanında Türkiye’de Yapılan Bilimsel Çalışmalar: Analiz ve Değerlendirme. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi (19), 780-802. DOI: 10.29000/rumelide.752813.
• Şevik, Nesrin (2023): Haber Metinleri Çevirilerinde Paralel Metinlerle Çalışmanın Önemi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (32), 1633-1655. DOI: 10.29000/rumelide.1253023.
• Scammell, Claire (2018): Translation Strategies in Global News: What Sarkozy Said in the Suburbs. London: Palgrave Pivot.
• Scammell, Claire (2022): Reading Translated News. Bielsa, Esperanca (Ed.). The Routledge Handbook of Translation and Media. Oxon/New York: Routledge Handbooks, 265-279.
• Schäffner, Christina (2000): Translation in the Global Village. Bristol: Multilingual Matters.
• Schäffner, Christina (2012): Rethinking Transediting, Meta, 57(4), 866-883.
• Stetting, Karen (1989): Transediting – A New Term For Coping with the Grey Area Between Editing and Translating. Graham, Caie v.d. (Ed.), Proceedings From the Fourth Nordic Conference for English Studies. Copenhagen: University of Copenhagen, 371–382.
• Suçin, Mehmet Hakkı (2014): Arapça-Türkçe/Türkçe-Arapça Haber Çevirisi. İstanbul: Opus Yayınları.
• Tanış-Polat, Nilgin (2009): Çeviribilim ve Dilbilim Bağlamında Türkiye’de Sesli Betimlemenin Yeri ve Önemi. Dilbilim Araştırmaları, 1-10.
• Thurbil Yat, Gai (2007): A Literature Review Of The Factors İmpacting On Objectivity In News Journalism. Yüksek Lisans Tezi. Nelson Mandela Metropolitan University.
• Tsai, Claire (2010): News Translator as Reporter. Schäffner, Christina & Bassnett, Susan (Ed.) Political Discourse, Media and Translation. Cambridge Scholars Publishing, 178-197.
• Ünsal, Gülhanım (2019): Haber Dili Çevirisi. International Journal of Language Academy, (7) 2, 40-55. http://dx.doi.org/10.18033/ijla.4135
• Ünsal, Gülhanım (2013): Essai D’application De L’approche Processus Aux Textes Français Du Journal Dans L’enseignement De La Traduction, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, (20), 103-112.
• Van Doorslaer, Luc (2012). Translating, Narrating and Constructing Images in Journalism with a Test Case on Representation in Flemish TV News. Meta, 57 (4), 1046–1059. https://doi.org/10.7202/1021232ar
• Van Doorslaer, Luc (2022): Journalism and Translation: Overlaping Practices. Bielsa, Susan (Ed.). The Routledge Handbook of Translation and Media. Oxon/New York: Routledge Handbooks, 169-182.
• Varga, Gyöngyi (2016): Der versteckte Text bei Presseübersetzungen Analyse der ungarischen Berichterstattung über Viktor Orbán und deren deutschen Übersetzungen in Presseurop und Euro|topics. Yüksek Lisans Tezi. Karl-Franzens-Universität Graz.
• Yazıcı, Mine (2011): Çeviribilimde Araştırma. İstanbul: Multilingual.
• Yetkin Karakoç, Nihal (2020): Basındaki Haber Çevirilerine Çeviribilim ve Çeviri Eğitimi Açısından Bir Bakış. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 37 (1), 59-69. DOI:10.32600/huefd.519750
• Yücel, Faruk (2015): Televizyonda Çeviri Olgusu. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (25), 307-315.
• Yücel, Faruk (2010): Die Eigenschaften der Übersetzungen von Pressetexten oder Warum wird eine Nachricht nicht anders übersetzt? XI. Türkischer Internationaler Germanistik Kongress, 20-22 Mayıs 2009, 399-413.