Yapay Zekâ ve Çeviri: Mütercim-Tercümanlık Alanında Yeni Bir Paradigma

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 2, 482 - 487, 15.12.2023

Nilgin Tanış Polat

Öz

Çeşitli alanlarda önemli bir rol oynamaya başlayan yapay zekâ (YZ), kültür sanat alanında da dikkat çekmektedir. YZ, resim yapmaktan müzik yapmaya, kitap yazmaktan film seslendirmeye kadar birçok işlem gerçekleştirebilmektedir. Çeviri alanında da YZ’nin etkisi büyüktür. YZ ile yapılan çeviriler hem yazılı hem de sözlü çeviri türlerinde hızlı, kolay ve ucuz alternatifler sunmaktadır ve çeşitli araçlar ve uygulamalar aracılığıyla erişilebilir hâle gelmiştir. Google Translate , DeepL , Bing Microsoft Translator , Yandex.Translate , IBM Watson Language Translator gibi yapay zekâ teknolojileri günden güne önem kazanmakta (McFarland 2023) ve Smartcat , Sonix.ai ve Canva gibi farklı amaçlar için tasarlanan uygulamalar da alanda ilgi görmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yapay Zekâ, Çeviri, Mütercim-Tercümanlık

Kaynakça

• Aslan, Erdinç (2019): Makine Çevirisi. İstanbul: Hiperyayın.
• Awadh, Awadh Nasser Munassar / Shafiull, Khan Ansarullah (2020): Challenges of translating neologisms comparative study: Human and machine translation. Journal of Language and Linguistic Studies, 16 (4), 1987-2002. DOI: 10.17263/jlls.851030.
• Balki, Fatih/ Demirhan, Hilmi / Sarp, Salih (2021): Neural Machine Translation for Turkish to English Using Deep Learning. Biele, Cezary vd. (Yay. Haz.): Digital Interaction and Machine Intelligence. MIDI 2020. Advances in Intelligent Systems and Computing, vol 1376. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-74728-2_1.
• Barut, Evren (2022): İstatistiksel Makine Çevirisi ile Nöral Makine Çevirisinin Dilbilimsel Parametrelerle Karşılaştırılması: Google Translate. Akdeniz Havzası ve Afrika Medeniyetleri Dergisi, 4 (1), 103-118. DOI: 10.54132/akaf.1116949.
• Can, Seçkin (2023): Instructors’ Perceptions of Students’ Google Translate Use in Language Learning. Söylem Filoloji Dergisi, Çeviribilim Özel Sayısı, 474-482. DOI: 10.29110/soylemdergi.1186593.
• Chang, Ping-ling / Hsu, Chien-hua (2022): The Feasibility of Chinese–English Machine Translation Applied to Academic Texts: Using Thesis Abstracts from National Digital Library of Theses and Dissertations (NDLTD) in Taiwan. transLogos Translation Studies Journal, 5 (2), 60-83. DOI: 10.29228/transLogos.47.
• Çapoğlu, Nevzat (2022): Makine Çevirilerinde Sorun Oluşturan Eş Yazımlı Sözcükleri Bulunduran İfadeler için Kural Matrisli Makine Çevirisi (KMMÇ) Modeli. Türkiye Bilişim Vakfı Bilgisayar Bilimleri ve Mühendisliği Dergisi, 15 (2) , 110-124. DOI: 10.54525/tbbmd.1094213.
• Çetiner, Caner (2019): Makine Çevirisi Sonrası Düzeltme İşlemine (Post-Editing) Yönelik Kapsamlı Bir İnceleme. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, RumeliDE 2019.Ö6 - Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Uluslararası Filoloji Çalışmaları Konferansı, 462-472. DOI: 10.29000/rumelide.649333.
• Dharmawan, Ruben/ Nababan, MR/ Tarjana, M. Sri Samiati / Djatmika, Djatmika (2019): Mistranslation and Maltranslation in A Medical Website: Evidences from Dorland’s Medical Dictionary. Journal of Social Studies Education Research, 10 (1), 219-240. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/724109 / (Erişim Tarihi: 12.09.2023).
• Doğru, Gökhan (2022): Translation Quality Regarding Low-Resource, Custom Machine Translations: A Fine-Grained Comparative Study on Turkish-to-English Statistical and Neural Machine Translation Systems. İstanbul Üniversitesi Çeviribilim Dergisi, (17) , 95-115. DOI: 10.26650/iujts.2022.1182687.
• Koçer Güldal, Betül / İşisağ, Korkut Uluç (2019): A comparative study on google translate: An error analysis of Turkish-to English translations in terms of the text typology of Katherina Reiss. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, RumeliDE 2019.Ö5 - II. Rumeli [Dil, Edebiyat, Çeviri] Sempozyumu Bildirileri, 367-376. DOI: 10.29000/rumelide.606217.
• McFarland, Alex (2023): 8 ‘Best’ AI Translation Software & Tools (September 2023). Unite AI, https://www.unite.ai/best-ai-translation-software-tools/ (Erişim Tarihi: 12.09.2023).
• Pekcoşkun Güner, Sevda / Güner, Edip Serdar (2023): Çeviri İş Akışında Makine Çevirisi Sistemleri ve Sohbet Robotlarının Bütünleşik Kullanımı. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 739-757. DOI: 10.29000/rumelide.1330542.
• Sadıkov, Taşpolat / Sarıgül, Kerim (2021): Makine Çeviri Yöntemleri Ve Makine Çevirisinin Bugünkü Durumu. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 10 (1), 192-205. https://dergipark.org.tr/en/pub/teke/issue/60878/902717 (Erişim Tarihi: 12.09.2023).
• Şanverdi, Halil İbrahim / Işıdan, Abdulmuttalip (2021): Makine Çevirisi: Türkçe-Arapça Çeviri Bağlamında Google ve Yandex Çeviri Örneği. Söylem Filoloji Dergisi, 6 (1) , 207-221. DOI: 10.29110/soylemdergi.869080. Tanış Polat, Nilgin (2021): Akademik Çeviri Eğitimi ve Çeviri Bilgisi Alt Edinci. Studien zur deutschen Sprache und Literatur, (46), 143-168. DOI: 10.26650/sdsl2021-965635.
• Tok, Ziya (Yay. Haz.) (2020): Çeviride Teknoloji: Süreç ve Uygulama 1. Ankara: Grafiker.
• Tosun, Esat (2023): Makine Çevirisi Programları ve Farklı Metin Türü Kesitlerinin Makine Çevirisi Çıktıları Üzerine Bir İnceleme. Söylem Filoloji Dergisi, Translation Studies Special Issue, 499-513. DOI: 10.29110/soylemdergi.1186965.
• Tunç, Hakan (2023): Yapay Zekâ Destekli Edebiyat Çevirisi Olur mu? Dedalus Kitap’tan Faruk Akhan ile Söyleşi. Kayıp Rıhtım, https://kayiprihtim.com/roportaj/yapay-zeka-destekli-edebiyat-cevirisi/ (Erişim Tarihi: 11.09.2023).
• Utku, Dilek / Tanış Polat, Nilgin (2022): Farklı Metin Türleri Bağlamında Google Çeviri Hizmetinin Değerlendirilmesi. Ege Germanistik Forschungen zur deutschen Sprache, Literatur und Kultur Band 1, 111-121.
• Yaman, İsmail (2023): DeepL Translate ve Google Translate Sistemlerinin İngilizce-Türkçe ve Türkçe-İngilizce Çeviri Performanslarının Karşılaştırılması. Söylem Filoloji Dergisi, Çeviribilim Özel Sayısı 29-41. DOI: 10.29110/soylemdergi.1187172.
• Yıkar, Gülsüm (2023): Farsça Dil Eğitiminde Yapay Zekâ (Al) Destekli Çeviri ve Metin Üretme Üzerine bir Değerlendirme. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (36), 1204-1221. DOI: 10.29000/rumelide.1369151.