From Literary Work to Film: A Comparative Analysis of Hermann Hesse’s Siddhartha in Light of Translation Studies

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 1, 258 - 275, 17.06.2025

Can Eltetik Mehmet Tahir Öncü

https://doi.org/10.37583/diyalog.1714924

Öz

Adaptation films are a significant subject of study situated at the intersection of translation studies—a multidisciplinary field—and the similarly rich and theoretically diverse area of adaptation studies. These types of films are not only intertextual but also exhibit intersemiotic and intermedial characteristics. Therefore, analyzing such films requires drawing upon theoretical approaches from various academic disciplines. In the context of adaptation studies, the translation-based methods proposed by Perdikaki (2016) are particularly noteworthy. However, in order to further develop, deepen, and critically evaluate these methods, it is crucial to examine examples that have not yet been thoroughly analyzed or that have received limited attention in academic literature. In this regard, the selected case studies are Hermann Hesse’s Siddhartha, published in 1922 and categorized as both a Bildungsroman and philosophical fiction, and the film adaptation of this novel directed by Conrad Rooks in 1972. This study aims to analyze not only the transfer of the literary work to the cinematic medium, but also the processes of intersemiotic and intermedial transformation, including shifts in sign systems and changes in narrative structures.

Anahtar Kelimeler

Translation Studies , Adaptation Studies , Intersemiotics , Intermediality , Siddhartha

Edebi Eserden Filme: Hermann Hesse’nin Siddhartha’sının Çeviribilim Işığında Karşılaştırmalı Analizi

Öz

Adaptasyon filmleri, disiplinlerarası bir araştırma alanı olan çeviribilim ile yine çok yönlü ve kuramsal açıdan zengin bir alan olan adaptasyon çalışmaları arasında yer alan önemli bir inceleme konusudur. Bu tür filmler, yalnızca metinlerarası değil, aynı zamanda göstergelerarası ve medyalararası nitelikler taşır. Dolayısıyla, söz konusu filmlerin incelenmesinde farklı akademik disiplinlerin kuramsal yaklaşımlarından yararlanmak gereklidir. Adaptasyon çalışmaları kapsamında, özellikle Perdikaki’nin (2016) çeviribilim temelli adaptasyon yöntemleri dikkat çekmektedir. Ancak bu yöntemlerin daha da geliştirilmesi, derinleştirilmesi ve sorgulanması için, şimdiye kadar ayrıntılı biçimde ele alınmamış ya da akademik literatürde sınırlı biçimde incelenmiş örneklerin değerlendirilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu doğrultuda seçilen çalışma konuları, oluşum romanı (Bildungsroman) ve felsefi kurgu türlerinde yer alan Hermann Hesse’nin 1922 yılında yayımlanan Siddhartha adlı eseri ile bu romanın 1972 yılında Conrad Rooks tarafından sinemaya uyarlanmış film versiyonudur. Çalışma, yalnızca edebi metnin sinemaya aktarımını değil, aynı zamanda göstergelerarası ve medyalararası dönüşüm süreçlerini, işaret sistemlerini ve anlatı yapılarındaki değişimleri de kapsamlı şekilde analiz etmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çeviribilim , Adaptasyon Çalışmaları , Göstergelerarasılık , Medyalararasılık , Siddhartha

Kaynakça

• Aktulum, Kubilay (2021): Bir Çözümleme Yöntemi Olarak Sanatta Göstergelerarasılık. folklor/ edebiyat, 27, Sayı (No) 107. 661-686. DOI: 10.22559/folklor.1850.
• Beck, Guy L. (2014): Hinduism and Music. Frank Burch Brown (yay. haz.), The Oxford Handbook of Religion and the Arts içinde (s. 358-366). New York: Oxford University Press.
• Bhaskarananda, Swami (2002): The Essentials of Hinduism: A Comprehensive Overview of the World’s Oldest Religion. Seattle: Viveka Press.
• Chatman, Seymour (1980): What Novels Can Do That Films Can’t (And Vice Versa). Critical Inquiry, 7(1), 121-140. http://www.jstor.org/stable/1343179.
• Chatterjee, Gautam (2001): Sacred Hindu Symbols. New Delhi: Abhinav Publications.
• Dusi, Nicola (2015): Intersemiotic translation: Theories, problems, analysis. Semiotica, 206, 181–205. doi: 10.1515/sem-2015-0018.
• Eco, Umberto (1979): The Role of the Reader. Bloomington: Indiana University Press.
• Eco, Umberto (2001): Experiences in Translation. Çev.: McEwen, Alastair. Toronto: University of Toronto Press.
• Eltetik, Can (2025): Hermann Hesse’nin Siddhartha Adlı Eserinin ve Sinema Adaptasyonunun Çeviribilim Açısından Göstergelerarası İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir: Ege Üniversitesi.
• Genette, Gérard (1997): Paratexts: Thresholds of Interpretation. Çev.: Jane E. Lewin. New York: Cambridge University Press.
• Godlaski, Theodore (2012): Shiva, Lord of Bhang. Substance Use & Misuse, 47(10), 1067–1072. doi: https://doi.org/10.3109/10826084.2012.684308.
• Hartsuiker, Dolf (2014): Sadhus: Holy Men of India. Rochester ve Toronto: Inner Traditions.
• Hesse, Hermann (1922/ 2004): Siddhartha. Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag.
• Jakobson, Roman (2004): On Linguistic Aspects of Translation. J. L. Venuti (Ed.), Translation Studies Reader içinde. London, New York: Routledge, 113-118.
• Kayaoğlu, Ersel (2009): Edebiyat Biliminde Yeni Bir Yaklaşım: Medyalararasılık. İstanbul: Selenge Yayınları.
• Kristeva, Julia (1972): Bachtin, das Wort, der Dialog und der Roman. A. Buck, C. Heselhaus, H. Lausberg, W. Mauser. (Eds.), Ars poetica: Texte und Studien zur Dichtungslehre und Dichtkunst. Bd. 8. Literaturwissenschaft und Linguistik III içinde. Frankfurt am Main: Athenäum, 345-376.
• Lotman, Yuri (1981/ 1994): The Text within the Text. PMLA/Publications of the Modern Language Association of America, 109(3), 377–384. doi:10.2307/463074.
• Munday, Jeremy / Ramos Pinto, Sara / Blakesley, Jacob (2022): Introducing Translation Studies. Beşinci Baskı. Routledge. doi: https://doi.org/10.4324/9780429352461.
• Paech, Joachim (1997): Paradoxien der Auflösung und Intermedialität. Martin Warnke, Wolfgang Coy, and Georg Christoph Tholen (yay. haz.), HyperKult. Geschichte, Theorie und Kontext digitaler Medien içinde. Basel: Stroemfeld, 331-368.
• Perdikaki, Katerina (2016): Adaptation as Translation: Examining Film Adaptation as a Recontextualised Act of Communication (doktora tezi). United Kingdom: University of Surrey, Guildford, Surrey.
• Rajewsky, Irina (2005): Intermediality, Intertextuality, and Remediation: A Literary Perspective on Intermediality. Intermédialités / Intermediality, (6), 43–64. https://doi.org/10.7202/1005505ar.
• Rifat, Mehmet (2009): Göstergebilimin ABC’si. Ankara: Say Yayınları.
• Rooks, Conrad (2001): Interview mit Conrad Rooks. Siddhartha. Lotus Films Internacional.
• Rooks, Conrad (1972/ 2001): Siddhartha. Lotus Films Internacional.
• Schröter, Jens (2011): Discourses and Models of Intermediality. CLCWeb: Comparative Literature and Culture 13.3. DOI: 10.7771/1481-4374.1790.
• Siever, Holger (2015): Übersetzungswissenschaft: Eine Einführung. Tübingen: Narr Francke Attempto Verlag.
• Thomas, Renny (2020): Brahmins as scientists and science as Brahmins’ calling: Caste in an Indian scientific research institute. Public Understanding of Science, 29(3), 306-318. doi: 10.1177/0963662520903690. Britannica Encyclopaedia (2023, December 29): Beat movement. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/art/Beat-movement. (En son erişim: 17 Şubat 2024).
• Britannica Encyclopaedia (2024a, February 19): Rajiv Gandhi. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/biography/Rajiv-Gandhi. (En son erişim: 19 Şubat 2024).
• Britannica Encyclopaedia (2024b, May 17): Brahman: Hindu social class. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/topic/Brahman-social-class. (En son erişim: 24 Mayıs 2024).
• Chhabra, Aseem (2002, September 21): Siddhartha, a lost tale: Reviving the magic of the Shashi Kapoor-Simi Garewal classic. rediff movies. http://getahead.rediff.com/movies/2002/sep/21sid.htm. (En son erişim: 24 Temmuz 2024).
• Chowdhury, Neerja (2023, August 12): A primer: Prime Ministers of India, the pillars that symbolised India’s diversity. https://www.telegraphindia.com/culture/a-primer-prime-ministers-of-india-the-pillars-that-symbolised-indias-diversity/cid/1958681. (En son erişim: 25 Temmuz 2024).
• Lopez, S. Donald (2024, June 7): Nirvana. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/topic/nirvana-religion. (En son erişim: 4 Temmuz 2024).
• Mark, J. Joshua (2020, June 09): The Vedas. World History Encyclopedia. https://www.worldhistory.org/The_Vedas/. (En son erişim: 24 Mayıs 2024).