ÜÇÜNCÜ ABBASİ ASRI ŞİİRİNDE ANA TEMALAR

Yıl 2017, Sayı: 7, 123 - 140, 16.07.2017

Nurullah Yılmaz

Öz

Üçüncü Abbasi Asrı denince Bağdat’taki merkezî hilafetten emirlik-ler ve devletçiklere geçiş süreci akla gelir. Bu dönem 945/1055 m. yılları arasını kapsamaktadır. Özellikle Bağdat’ta yaklaşık 60 yıl hüküm süren Buveyhîler, bunun yanı sıra bugünkü Suriye topraklarına denk gelen bir coğrafyada adından söz ettiren Hamdâniler başta olmak üzere birtakım emirlikler Abbasilerin üçüncü ve dördüncü dönemlerine damgasını vurmuş ve Abbasi medeniyetini temsil etmiştir.

Üçüncü asırda Abbasi edebiyatı nesirde zirveye çıkmış, fakat bu du-rum hiçbir zaman şiiri gölgelememiş, aksine nesir sanatının gelişimiyle birlikte klasik Arap şiiri de parlak bir dönem yaşamıştır. Çünkü Abbasi devletinin farklı coğrafyalarda emirliklere bölünmesi edebî alanda özel-likle de şiirde herhangi bir kısırlığa yol açmamış aksine şiir unsurlarının farklılık arz ederek daha da gelişme göstermesine neden olmuştur. Çün-kü Buveyhîler, Sâmânîler, Ziyârîler ve Tâhirîler gibi İran ve Türk asıllı Emirlikler bir yandan kendi aralarında, bir yandan da hilafet merkezi olan Bağdat ile edebî ve kültürel alanda bir tür rekabete girişmişler, bu ise dönemin edebî aktivitelerine olumlu bir şekilde yansımış ve Arap şiirinin zenginleşmesine katkı sunmuştur. Üstelik bu dönemde Fars kö-kenli şairlerin Arapça şiir söylemiş olmaları Arap şiirinin konu ve içerik bakımından daha farklı bir eğilim kazanmasına vesile olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Abbasiler, Emirlikler dönemi, Klasik Arap şiiri, edebî çevre

Kaynakça

• El-Bustânî, B. Udebâu’l-‘Arab, Beyrut. Dayf, Ş. (1977). ‘Asru’d-duvel ve’l-imârât. Kahire. Demirayak, K. (1998). Abbasi Edebiyatı Tarihi. Erzurum; (2009). Arap Ede-biyatı Tarihi –II Sadru’l-İslam Dönemi, Fenomen Yayınları. Erzurum. Emîn, A. (1965). Zuhru’l-İslâm, Beyrut. El-Fâhûrî, H. (1986). El-Câmi‘ fî Târîhi’l-edebî’l- ‘Arabî el-Edebu’l-kadîm. Beyrut. Hıttı, K.P. (1989). İslam tarihi. Çev. Salih Tuğ. Boğaziçi yayınları. İstanbul. Es-Se‘âlibî, E. M. (1953).Yetîmetu’d-dehr fî mehâsini ehli’l- ‘asr. II. Baskı, Kahire. Es-Sulemî, İ.E.A. Tabakâtu’s-sûfiyye, Beyrut. Uylaş, S. (2016). Birinci Türk Nüfuzu Dönemi Abbasilerinde Edebi Kültür. Erzurum. Yanık, N.H. (2010) Arap Şiirinde Tasvir, Fenomen Yayınları. Erzurum. Yılmaz, N. (1995). Üçüncü Abbasi Asrında Edebi Çevre, Basılmamış Dokto-ra Tezi. Erzurum.