ERZURUM AĞZINDA KULLANILAN BAZI ARAPÇA KELİMELER

Yıl 2019, Sayı: 11, 245 - 255, 24.07.2019

Nurullah Yılmaz

Öz

Diller arasındaki ilişkilerde en çok dikkat çeken hususlardan biri
ve en önemlisi kelime geçişleridir. Başta dini yakınlaşmalar ve edebiyat
etkileşimleri olmak üzere birlikte yaşama, ticari ve siyasi ilişkiler sebebiyle
ödünç unsurlar bu ilişkilerin ölçüsü oranında dilden dile aktarılmaktadır.

            Diller arasında bilhassa değişik
toplumların ve milletlerin bir arada yaşadıkları yerlerde, dillerin çehresini
değiştirecek derecede büyük ölçüde alışverişler ve etkilenmeler gerçekleşebilmektedir.
Dolayısıyla Bir arada konuşulan iki dilin birbirlerinden kelime ve kurallar almalarının
yanı sıra bu dillerin ses sistemleri ve ifade yolları arasında da yakınlaşmaların
olması tarihsel, sosyal ve kültürel açıdan doğal karşılanması gereken bir
olgudur.

 Bu çalışmada, Türkçe
açısından oldukça önemli olduğu düşünülen ve ülkemizde bazı bölgelerde yaygın
olarak kullanılan Arapça kelimeler ile bu kelimelerin Arapça hangi köklerden
geldiği ve hangi anlamları içerdiği, hatta hangi ses değişikliklerine maruz
kaldığı hususu ele alınmaya çalışılmıştır. Bu noktadan hareketle halk arasında
günlük konuşma dilinde sık sık kullanılan “mökkem”, “essah”, “herslenmek”, “mazaret”
vs. “kelimlerin” Arapça kökleri araştırılıp, ayrıca Türkçeye geçerken meydana
gelen ses ve harf değişikleri üzerinde durulmuştur. Konuyu incelerken başka
dilden Türkçeye kelime geçişlerini Türkçenin eksik veya kusurlu bir yönü
şeklinde değil, aksine diğer diller arasındaki işlevsel yönüne vurgu yapılmak
istenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Erzurum ağzı

Kaynakça

• KAYNAKÇABilgegil M. Kaya, Türkçe Dilbilgisi, Dergâh Yayınları,, 1984, İstanbul.Gemalmaz, Efrasiyap, Erzurum İli Agızları, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi, Sayı: 7’den Ayrı Basım, Sevinç Matbaası, 1976, Ankara .Kaya, Fatih, Dadaşın Lügati, I. Baskı, 2009, İstanbul.Mustafa, İbrahim - Zeyyat, Ahmet Hasan - Abdulkadir, Hamid – Neccar, Muhammed Ali, el-Mu’cemu’l-Vasit, Çağrı Yayınları, yayın No: 23, 1986, İstanbul.Mutçalı, Serdar, Arapça Türkçe Sözlük, Dağarcık Yayınları, I. Baskı, İstanbul.Sarı, Mevlüt, el-Mevârid Arapça Türkçe Büyük Lügat, İpek Yayınları, 1982, İstanbul.Ma‘lûf, Lewis, el-Muncid fî’l-Luğa ve’l-‘Alâm, Dâru’l-Meşrik, 1973, Beyrut.Yıldız, Musa, “Ma‘rûf er-Rusâfî’nin Def‘u’l-Hucne Fi’rtidâhi’l-Lukne Adlı Eserinde Arapçadan Türkçeye Geçen Kelimeler”, VI. Uluslar arası Türk Dil Kurultayı, 20-24 Ekim 2008, Ankara.