Menon Üzerine Bir Soruşturma: Geometri ve Diyalektik Arasında Hipotetik Yöntem

Yıl 2025, Sayı: 27, 45 - 58, 27.06.2025

Özlem Ünlü

Öz

Bu çalışmada Sokratik elenkhos yönteminden hipotetik yönteme geçiş diyaloğu olarak Menon ele alınacaktır. Menon geçiş diyaloğu karakterini buradan almaktadır. Platon, Sokratik diyalogları karakterize eden ahlaki sorgulamaları hipotetik yöntem aracılıyla metafizik bir kurama doğru yapılandırması Menon’da anamenesis kuramını hipotetik yöntemle göstermiş olmasıyla olanaklı olmuştur. Bu nedenle, Menon Sokratik diyalogların yöntemi olan elenkhos yönteminin de geride bırakıldığı yöntem olarak görülmelidir. Ancak Platon, Menon’da hipotetik yöntemle geometriyi içeri alırken, Devlet’te diyalektik ve matematik arasında açık bir ayrım yapmıştır. Bu çalışmada Platon’un Devlet’te yaptığı ayrım olmaksızın, Menon’da kullanılan yöntemlerin gereğince anlaşılamayacağı savunulacaktır. Bunun için Menon üç kısımda incelenecektir. İlk kısım Sokratik elenkhos yönteminin kalıntılarına rastladığımız Menon’un erdemi tanımlama girişiminin Sokrates tarafından nasıl başarısızlığa uğratıldığına ayrılmıştır. İkinci kısımda, Sokrates’in Menon paradoksunu, diyalektik-hipotetik yöntem ile nasıl çözdüğü ve böylelikle yine aynı yöntemle anamnesisi nasıl kurduğu gösterilecektir. Üçüncü ve son kısımda ise Sokrates Menon’a karşı geometrik-hipotetik yöntemi kullanarak Menon’un girdiği kısırdöngüyü göstermiştir. Anytos’un argümanına karşı ise kullandığı yöntem, varsayımı sorgulamasıyla diyalektik olmakla birlikte, bir ilkeye varamamış olmasıyla diyalektik-hipotetik sayılmamalıdır.

Anahtar Kelimeler

Menon , Elenkhos , hipotetik yöntem , geometri , diyalektik

Kaynakça

• Avcı, N. (2018). Beauty and Art in Plato. Research and Development on Social Sciences içinde (s. 239-247). Krakow: Jagiellonian University Institute of Public Affairs.
• Bağçe, S. (2016). The Meno and The Second Problem of Geometry at 86e. Φιλοσοφια: International Journal of Philosophy 17 (1), 45-68.
• Collingwood, R. G. (2005). An Essay on Philosophical Method. Clarendon Press.
• Elmas, M. Fatih. (2022). İyiyle Dönüşmek, İyiye Dönüşmek: Platon’da İyinin Yüksekliği Üzerine Bir İrdeleme. Dört Öge, 21, 67-87.
• Fine, G. (1992). Inquiry in the Meno. Richard Kraut (Der.). The Cambridge Companion to Plato içinde (s. 200-226). Cambridge University Press.
• Gadamer, H-G. (1986). The Idea of The Good in Platonic-Aristotelian Philosophy. (Çev. P. Christopher Smith). Yale University Press.
• Koyré, A. (2002). Galileo ile Platon. (Çev. K. Dinçer). Bilim Tarihi Yazıları 1 içinde (s. 151-186). Tübitak Yayınları.
• Koyre, A. (2020). Platon Okumaya Giriş: Descartes Üzerine Konuşmalar. (Çev. K. Dinçer). Pharmakon Yayınevi.
• Kraut, R. (1992). Introduction to the Study of Plato, Richard Kraut (Der.). The Cambridge Companion to Plato içinde (s. 1-50). Cambridge University Press.
• Platon. (2020). Devlet. (Çev. S. Eyüboğlu ve M. Ali Cimcoz). İş Bankası Yayınları.
• Platon. (2018). Menon. (Çev. Ö. Bayoğlu). Pinhan Yayıncılık.
• Platon. (1998). Menon. (Çev. A. Cemgil). Diyaloglar 1 içinde (s. 136-188). Remzi Kitabevi.
• Söylemez, B. (2022). “Evet, Sokrates!”in Gölgesinde: Elenkhos Üzerine Bir Soruşturma. Felsefe Arkivi, 56. 29-54.
• Vlastos, G. (1988). Elenchus and Mathematics: A Turning Point in Plato’s Philosophical Development. The American Journal of Philology, 109 (3). 362-396.
• Vlastos, G. (2009). The Socratic Elenchus: Method Is All. Myles Burnyeat (Ed.), Socratic Studies (s. 1-38) içinde. https://doi.org/10.1017/CBO9780511518515