KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN BİR GİRİŞİMCİLİK BOYUTU OLAN DENETİM ODAĞI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıl 2016, Cilt: 17 Sayı: 2, 131 - 149, 01.07.2016

Lütfiye Özdemir

Öz

Bu çalışmanın amacı, öğrencilerin kişilik özelliklerinin denetim odağı üzerindeki etkisini belirlemektir. Araştırma Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi'nde 581 öğrenci üzerinde yürütülmüştür. Veri toplamada Şahin ve arkadaşlarının 1993 sosyotropi-otonomi ölçeği ve Spector'un 1988 denetim odağı ölçeği kullanılmıştır. Veriler Pearson Korelasyon, Basit Doğrusal Regresyon ve Çoklu Regresyon Analizi ile değerlendirilmiştir. Sonuç olarak otonom kişilik özelliğinin içten denetim odağının bir yordayıcısı olduğu bulunmuştur. Kişisel başarı denetim odağının alt boyutu olan içten denetim odağı üzerinde olumlu bir etkiye sahiptir. Sosyotropik kişilik özelliğinin dıştan denetim odağının bir yordayıcısı olduğu saptanmıştır. Son olarak sosyotropik kişilik özelliğinin alt boyutlarından onaylanmama ve ayrılık kaygısının dıştan denetim odağı üzerinde etkili olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sosyotropik-Otonom Kişilik, İçten-Dıştan Denetim Odağı

THE IMPACT OF PERSONALITY TRAITS ON THE LOCUS OF CONTROL AS AN ENTREPRENEURIAL DIMENSION

Öz

The purpose of present research is to investigate the impact of personality traits on the locus of control of undergraduates. The research was conducted on 581 undergraduates in Kyrgyzstan-Turkey Manas University. For data collection Şahin and colleagues' 1993 sociotropy-autonomy scale, and Spectors' 1988 locus of control scale were used. The research hypotheses were tested using Pearson Correlation, Simple Linear Regression, and Multiple Regression Analysis. As a result, it was found that autonomous personality trait was a predictor of internal locus of control. In addition, personal success had a positive impact on internal locus of control which is subdimension of locus of control. It was determined that sociotropic personality trait was a predictor of external locus of control. Eventually it was observed that the subdimensions of sociotropic personal trait, disapproval and seperation anxiety had an impact on external locus of control

Anahtar Kelimeler

Sociotropic-Autonomous Personality, Internal-External Locus of Control

Kaynakça

• Aghaee, N. G. ve Ören, T. (2004). Effects of cognitive complexity in agent stimulation. Summer Computer Stimulation Conference içinde (15-19. ss.).
• Alisinanoğlu, F. (2003). Çocukların denetim odağı ile algıladıkları anne tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 97-108.
• Altın, A., Sanıoğlu, A. ve Uslu, M. (2013). Comparison of locus of control for students at school of physical education and sports with regard to some variables. Turkish Journal of Sport and Exercise, 15(1), 84-87.
• Ayinde, A. T., Ajila, C. O. ve Akanni, A. A. (2012). Locus of control and job status as mediators of employees' perception of downsizing and organizational commitment in selected ministries and parastatals in Nigeria. Research on Humanities and Social Sciences, 2(8), 65-74.
• Basım, H. N. ve Şeşen, H. (2008). Çalışanların kontrol odaklarının örgüt içi girişimcilik tutumları ile ilişkisi: Kamu sektöründe bir araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 49-64.
• Clayton, P. J. ve Barrett, E. (Ed.). (1983). Treatment of depression: Old controversies and new approaches. New York, Raven Press.
• Beck, A. T. (1987). Cognitive models of depression. Journal of Cognitive Psychotherapy: An International Quarterly, 1, 5-37.
• Candangil, S. Ö. ve Ceyhan, A. A. (2006). Denetim odakları farklı lise öğrencilerinin bazı kişisel özelliklerine göre karar vermede öz-saygı ve stres düzeyleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 71-88.
• Coleman, D. F., Irving, G. P. ve Cooper, C. L. (1999). Another look at the locus of control- organizational commitment relationship: It depends on the form of commitment. Journal of Organizational Behavior, 20, 995-1001.
• Çelik, H. (1995). Üniversite öğrencilerinin denetim odağının üniversite tercih sıralamasına ve başarısına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Çolakkadıoğlu, O., Önder, F. C. ve Avcı, R. (2011). Ergenlerde kontrol odağını yordamada karar verme ve problem çözmenin rolü. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 317-330.
• Dasch, K. B., Cohen, L. H., Sahl, J. C. ve Gunthert, K. C. (2008). Moderating effects of sociotropy and autonomy on affective and self-esteem reactivity to daily stressors. Cogn. Ther. Res., 32, 177-195.
• Davies, G. M. (1982). Perceived self-efficacy outcome expectancies and negative mood states and stage real disease. Journal of Abnormal Psychology, 91, 241-244.
• Dilmaç, O. (2008). Görsel sanatlar öğretmen adaylarının denetim odaklarına ilişkin algılarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 20, 1-14.
• Doğan, H. (2010). Evli bireylerin sosyotropik-otonomik kişilik özellikleriyle evliliklerinde çatışma yaşama durumları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana
• Doğan, T. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ve öznel iyi oluş. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1), 56-64.
• Dönmez, A. (1983). Denetim odağı (locus of control) ve çevre büyüklüğü. A. Ü. Eğitim Bilimleri Dergisi, 16(1), 37-47.
• Dönmez, A. (1987). Denetim odağı: Temel araştırma alanları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 19(1), 260-275.
• Durna, U. ve Şentürk, F. K. (2012). Üniversite öğrencilerinin denetim odaklarını çeşitli değişkenler yardımıyla tespit etmeye yönelik bir çalışma. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 8(15), 37-48.
• Frazier, L.D. ve Waid, L.D. (1999). Influences on anxiety in later life: The role of health status, health perceptions and health locus of control. Aging and Mental Health, 3(3), 213- 220.
• Gürol, Y. ve Atsan, N. (2006). Entrepreneurial characteristics amongst university students. Education and Training, 48(1), 25-38.
• Jansenn, T. ve Carton, J. S. (1999). The effect of locus of control and task difficulty on procrastination. The Journal of Genetic Psychology, 160(4), 436-442.
• Kabakçı, E. (2001). Üniversite öğrencilerinde sosyotropik/otonomik kişilik özellikleri, yaşam olayları ve depresif belirtiler. Türk Psikiyatri Dergisi, 12(4), 273-282.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1996). Özerk-ilişkisel benlik: Yeni bir sentez. Türk Psikoloji Dergisi, 11(37), 36-43.
• Leung, S. L., Bozıonelos, N. (2004). Five-factor model traits and the prototypical image of the effective leader in the Confucian culture. Employee Relations, 26(1), 62-71.
• Martin, R., Charles, K., Epitropaki, O. ve McNamara, R. (2005). The role of leader-member exchanges in mediating the relationship between locus of control and work reactions. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 78(1), 141-147.
• Mccrae, R. R. ve John, O. P. (1992). An introduction to the five-factor model and its applications. Journal of Personality, 60, 175-215.
• Morgan, C. T. (1999). Psikolojiye giriş. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Norman, W. T. (1963). Toward an adequate taxonomy of personality attributes: Replicated factor structure in peer nomination personality ratings. Journal of Abnormal and Social Psychology, 66, 564-583.
• Otacıoğlu, S. G. (2008). Müzik öğretmenlerinin sosyotropik ve otonomik kişilik özellikleri ile depresyon düzeyleri üzerine ilişkisel bir araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 35-50.
• Özdemir, L. (2015). Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi öğrencilerinin sosyotropik- otonom kişilik özellikleri ile girişimcilik eğilimleri arasındaki ilişki. Yönetim Bilimleri Dergisi, 13(25), 115-139.
• Pollard, K. (2003). Searching for autonomy. Midwifery, 19, 113-124.
• Rauch, A. ve Frese, M. (2007). Let's put the person back into entrepreneurship research: A meta-analysis on the relationship between business owners' personality traits, business creation, and success. European Journal of Work and Organizational Psychology, 16(4), 353-385.
• Rotter, J. B. (1966). Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement. Psychological Monographs, 80, 1-28.
• Rotter, J. B. (1989). Internal versus external control of reinforcement a case history of a variable. American Psychologist, 44(4), 625-626.
• Sato, T. ve Gonzalez, M. A. (2009). Interpersonal patterns in close relationships: The role of sociotropy–autonomy. British Journal of Psychology, 100, 327-345.
• Sato, T. ve Mccann, D. (2007). Socıotropy–autonomy and interpersonal problems. Depression and Anxiety, 24,153-162.
• Savaşır, I. ve Şahin, N. H. (1997). Bilişsel davranışçı terapilerde değerlendirme: Sık kullanılan ölçekler. Türk Psikoloji Derneği Yayınları.
• Solmuş, T. (2004). İş yaşamı, denetim odağı ve beş faktörlük kişilik modeli. Türk Psikoloji Bülteni, 10(34-35), 196-205.
• Spector, P. E. (1988). Development of the work locus of control scale. Journal of Occupational Psychology, 61, 335-340.
• Şahin, N., Ulusoy, M. ve Şahin, N. (1993). Exploring the sociotropy-autonomy dimensions in a sample of Turkish psychiatric inpatients. Journal of Clinical Psychology, 49(6), 751- 763.
• Şahin, N., Ulusoy, M. ve Şahin, N. (2003). Exploring the sociotropy-autonomy dimensions in a sample of Turkish psychiatric inpatients. Journal of Clinical Psychology, 59(10), 1055- 1068.
• Tabak, A, Erkuş, A. ve Meydan, C. H. (2010). Denetim odağı ve yenilikçi birey davranışları arasındaki ilişkiler: Belirsizliğe tolerans ve risk almanın aracılık etkisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 159-176.
• Tosyalı, M. (2010). Evli bireylerde bağımlı ve özerk (sosyotropik-otonomik) kişilik özellikleri, empati ve mutluluk düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir
• Tuncer, D., Arpacı, T., Ayhan, Y., Böğe, E. ve Üner, M. (1992). Pazarlama. Ankara: Gazi Yayınları.
• Yeşilyaprak, B. (1990). Denetim odağının belirleyicileri ve değişime ilişkin araştırmalar: Bir eleştirel değerlendirme. Psikoloji Dergisi, 7(25), 41- 52.