Yeşil Ekonomi ve İnsani Gelişme Endeksi İlişkisi: Türkiye Örneği

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 1, 34 - 43, 20.08.2024

Selvi Akyazı , İlhan Korkmaz

Öz

Ülkelerin ekonomik büyüme sürecinde enerji tüketimleri artarken atmosfere daha fazla karbon emisyonu saldıkları gözlenmektedir. Bu sürece kalkınmanın eşlik etmediği durumlarda ülkelerde çevreyi kirleten bir başka deyişle gelecek nesillerin refahını azaltan bir büyüme gerçekleşmektedir. Dolayısıyla ekonomiler büyümüş olsa da bu süreci kalkınma olarak adlandırmak pek mümkün olmamaktadır. Bu noktada yeşil ekonomi kavramı, çevresel bozulmaları dikkate alan iktisadi politikalar izlenmesi gerektiğini ileri süren bir yaklaşım olarak öne çıkmaktadır. Bu çalışma, Türkiye örneğinde yeşil ekonomi ve insani gelişme endeksi ilişkisini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda, 1980-2018 yılları arasındaki yeşil patent, karbon emisyonu, enerji tüketimi ve İnsani Gelişme Endeksi verileri kullanılmıştır. Yapılan nedensellik analizi sonuçlarından elde edilen bulgulara göre; insani gelişme endeksi, karbon emisyonu ve enerji tüketiminin yeşil ekonominin Granger anlamda nedeni olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yeşil Ekonomi, İnsani Gelişme Endeksi, Granger Nedensellik

Relationship Between Green Economy And Human Development Index: Türkiye Example

Öz

It is observed that countries release more carbon emissions into the atmosphere as their energy consumption increases during the economic growth process. In cases where this process is not accompanied by development, countries experience growth that pollutes the environment, in other words, reduces the welfare of future generations. Therefore, even though economies have grown, it is not possible to call this process development. At this point, the concept of green economy stands out as an approach that suggests that economic policies that take environmental degradation into account should be followed. This study aims to reveal the relationship between green economy and human development index in the case of Turkey. In this context, green patent, carbon emissions, energy consumption and Human Development Index data between 1980 and 2018 were used. According to the findings obtained from the causality analysis results; It has been concluded that human development index, carbon emissions and energy consumption are the reasons for the green economy in the Granger sense.

Anahtar Kelimeler

Green Economy, Human Development Index, Granger Causality

Kaynakça

• Akyol, M. ve Mete, E. (2021). Çevresel inovasyon, ekonomik büyüme ve doğrudan yabancı yatırımların yenilenebilir enerji tüketimi üzerine etkisi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (48), 393-406.
• Alper, F. Ö. ve Alper, A. E. (2017). Karbondioksit emisyonu, ekonomik büyüme, enerji tüketimi ilişkisi: Türkiye için bir ARDL sınır testi yaklaşımı. Sosyoekonomi, 25(33), 145-156.
• Aydın, M. ve Değirmenci, T. (2021). Ekonomik büyüme, inovasyon, verimlilik ve yenilenebilir enerji tüketiminin çevre kirliliği üzerine etkisi: Türkiye için Çevresel Kuznets Hipotezinin analizi. Düzce İktisat Dergisi 2(2), 138-151.
• Barbiroli, G. (2011). Economic consequences of the transition process toward green and sustainable economies: costs and advantages. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 18(1), 17-27.
• BM. (2012). The future we want. United Nations Conference on Sustainable Development (Rio+20), Outcome of the Conference, Rio de Janeiro, Brazil, 20-22 June.
• Borhan, H., Ahmed, E. M. and Hitam, M. (2012). The impact of CO2 on economic growth in Asean 8. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 35, 389-397.
• Bozkurt, C. ve Okumuş, İ. (2015). Türkiye’de ekonomik büyüme, enerji tüketimi, ticari serbestleşme ve nüfus yoğunluğunun CO2 emisyonu üzerindeki etkileri: Yapısal kırılmalı eşbütünleşme analizi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergsi, 12(32), 23-35.
• Büyükyılmaz, A. ve Mert, M. (2015). CO2 emisyonu, yenilenebilir enerji tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin MS-VAR yaklaşımı ile modellenmesi: Türkiye örneği. Zeitschrift für die Welt der Türken, 7(3), 103-117.
• Catuti, M., Kustova, I. & Egenhofer, C. (2020). Delivering the European Green Deal for Southeast Europe. Brussels: CEPS.
• Çetintaş, H., Bicil, İ. M. ve Türköz, K. (2016). Türkiye’de CO2 salınımları enerji tüketimi ve ekonomik büyüme ilişkisi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 53(619), 57-67.
• Çivi, E., vd. (2008). Uluslararası rekabet gücüne farklı bakışlar. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(1), 1-22.
• Demir: (2006). Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı İnsani Gelişme Endeksi ve Türkiye açısından değerlendirme. T.C. Başbakanlık DPT, Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Ergün, S. ve Atay Polat, M. (2015). OECD ülkelerinde CO2 emisyonu, elektrik tüketimi ve büyüme ilişkisi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, (45), 115-141.
• European Commission. (2019). What is the European Green Deal?. Erişim Adresi: https://ec.europa.eu/commission/presscorner/api/files/attachment/859152/What_is_the_Europea n_Green_Deal_en.pdf (Erişim Tarihi: 28.07.2023).
• Gülmez, A. (2015). OECD ülkelerinde ekonomik büyüme ve hava kirliliği ilişkisi: Panel veri analizi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 18-30.
• Kabaş, T. (2006). A. Sen’in kapasite yaklaşımına göre Türkiye’de yoksulluğun boyutları. Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 17(60-61), 77-92.
• Karaca, C. (2012). Ekonomik kalkınma ve çevre kirliliği ilişkisi: Gelişmekte olan ülkeler üzerine ampirik bir analiz. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(3), 139-156.
• Karış, Ç. (2017). Türkiye’de enerji tüketimi, CO2 emisyonu ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: 1960-2013 dönemi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (34), 169-197.
• Kesgingöz, H. ve Karamelikli, H. (2015). Dış ticaret-enerji tüketimi ve ekonomik büyümenin CO2 emisyonu üzerine etkisi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 7-17.
• Kıymaz, G. G. (2023). Avrupa Birliği-Türkiye ilişkilerini iklim ve Avrupa Yeşil Mutabakatı üzerinden okumak (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Başkent Üniversitesi, Avrupa Birliği Uluslararası İlişkiler Enstitüsü, Ankara.
• Kuşat, N. (2013). Yeşil sürdürülebilirlik için yeşil ekonomi: Avantaj ve dezavantajları-Türkiye incelemesi. Journal of Yaşar University, 29(8), 4896- 4916.
• Külünk, İ. (2018). Türkiye’de ekonomik büyüme ve karbon salınımı ilişkisi: Engle-Granger eşbütünleşme analizi (1960-2013). Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16(1), 193-205
• . Mangır, F., Kabaklarlı, E. ve Beken, A. E. (2022). Yeşil teknolojilerin ve co2 verimliliğinin büyümeye etkisi: Seçilmiş OECD ülkeleri için panel veri analizi. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi, 9(90), 2788-2796.
• OECD. (2012). What green growth means for workers and labour market policies: An initial assessment. OECD Employment Outlook 2012, OECD Publishing.
• Özen, A., Şaşmaz, M. Ü. ve Bahtiyar, E. (2015). Türkiye’de yeşil ekonomi açısından yenilenebilir bir enerji kaynağı: Rüzgar enerjisi. Kastamonu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 17(28), 85-93.
• Özçağ, M. ve Hotunluoğlu, H. (2015). Kalkınma anlayışında yeni bir boyut: Yeşil ekonomi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 303-324.
• Ranis, G., Stewart, F. & Samman, E. (2006). Human development: Beyond the human development index. Journal of Human Development and Capabilities, 7(3), 323-358.
• SDKP. (2018). Green economy. (2022, 30 Aralık) Erişim Adresi: https://sustainabledevelopment.un.org/index.php? menu=1446.
• Şenses, F. (2003). Küreselleşmenin öteki yüzü: Yoksulluk, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tüylüoğlu, Ş. ve Karalı, B. (2006). İnsani kalkınma endeksi ve Türkiye için değerlendirilmesi. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(12), 53-88.
• UNDP. (2010). Human Development Report. New York Oxford University Press.
• UNEP. (2010). Green economy: Driving a green economy-threough public finance and fiscal policy reform. Working Paper v.1.0.
• UNESCAP. (2008). Greening growth in Asia and the Pacific: Follow-up to the world summit on sustainable development: Taking action on the regional implementation plan for sustainable development in Asisa and the Pacific. Bangkok, Thailand.
• Uysal, D. ve Yapraklı, H. (2016). Kişi başına düşen gelir, enerji tüketimi ve karbondioksit (CO2) emisyonu arasındaki ilişkinin yapısal kırılmalar altında analizi: Türkiye örneği. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(31), 186-202.
• World Bank. (2012). Inclusive green growth, The pathway to sustainable development. Washington, D.C.
• Yılmaz, F. (2022). Enerji yönetimi ve Türkiye: Avrupa yeşil mutabakatı çerçevesinde bir değerlendirme. Akademia Doğa ve İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 19-37