A Proposal for Public-Discount Markets Cooperation Within the Scope of Fighting Against Food-Based Poverty in Türkiye: A Theoretical Perspective

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 14, 16.07.2025

Özlem Bapbacı , Berkan Karagöz

Öz

The aim of this study is to examine how discount markets, which are officially reported to have a significant share of Türkiye’s retail market, can be utilized by social state mechanisms in the context of combating poverty. Poverty is one of the most significant issues that humanity has struggled with from the past to the present. While the public sector assumes a primary role in addressing this issue, discount markets may also assume a complementary role to the social state by providing easy access for lower-income groups. Discount markets can make significant contributions in terms of providing economic accessibility, increasing consumer benefits, reducing social inequality, offering food security, supporting local suppliers, and ensuring homogeneity and average quality in consumption. However, the fact that discount markets have some negative empirical results and are imperfect markets should also be taken into account when deciding on appropriate social policy. Neoclassical economics and liberal ideology generally do not support an active role of the state in ensuring justice in income distribution. Therefore, collaboration between the public sector and discount markets is deemed important for the effectiveness of lump-sum subsidy programs aimed at poverty reduction.

Anahtar Kelimeler

Poverty , Social Policy , Welfare State , Discount Market

Türkiye’de Besin Odaklı Yoksullukla Mücadele Kapsamında Kamu-İndirim Marketleri İşbirliği Önerisi: Teorik Bir Bakış

Öz

Çalışmanın amacı, Türkiye perakende pazarında nispi payının yüksek olduğu resmi raporla ortaya konulan indirim marketlerin, yoksullukla mücadele kapsamında sosyal devlet mekanizmaları tarafından nasıl kullanılabileceğinin araştırılmasıdır. Yoksulluk, geçmişten günümüze insanlığın mücadele ettiği en önemli sorunlardan biridir. Bu sorunun aşılmasında da kamu sektörü temel aktör rolü üstlenirken, indirim marketler de alt gelir gruplarına kolay erişim imkânı sunarak sosyal devleti tamamlayıcı bir rol üstlenebilir. İndirim marketler ekonomik erişim sağlama, tüketici faydalarını artırma, sosyal eşitsizliği azaltma, gıda güvencesi sunma, yerel tedarikçileri destekleme ve tüketimde homojenlik ile ortalama kalite sağlama açısından önemli katkılar sunabilirler. Ancak eksik piyasa özellikleri göstermesi ve indirim marketler özelinde bazı olumsuz ampirik sonuçlar bulunması da ilgili sosyal politikanın belirlenmesinde dikkate alınmalıdır. Neoklasik iktisat ve liberal akım, kamunun gelir dağılımında adalet sağlama konusunda aktif bir rol almasını istememektedir. Bu nedenle, yoksulluğu azaltıcı götürü sübvansiyon uygulamalarının etkin olabilmesi için indirim marketlerle kamu sektörü arasında iş birliği yapılması önemli görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yoksulluk , Sosyal Politika , Sosyal Devlet , İndirim Market

Kaynakça

• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2017). Türkiye’nin Bütünleşik Sosyal Yardım sistemi, T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Ankara. Erişim adresi: https://www.aile.gov.tr/SYGM/PDF/Turkiyenin_Butunlesik_Sosyal_Yardim_Sistemi.pdf
• Aktan, C.C., & Özkıvrak, Ö. (2008). Sosyal Refah Devleti. Okutan Yayınevi.
• Aldi. (2017). 17 goals for a better World, https://www.aldi.nl/sustainability-report/2017/highlights/sdgs-and-supply-chain.html, (Erişim Tarihi: 04.10.2024).
• Bapbacı, Ö., & Karagöz, B. (2024). Kamu ekonomisinde götürü vergileme ve götürü sübvansiyon: Teorik bir değerlendirme. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergi, 13(2), 142-153.
• Beveridge, W. (1942). Social Insurance And Allied Services. Presented to Parliament by Command of His Majesty, London: Published by His Majesty’s Stationaery Office.
• Bilgiç, T. (2020). İndirim Marketlerinin Satın Alma Stratejisi ve Vaka Analizi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• BİM. (2023). 2023 Entegre Faaliyet Raporu. Erişim adresi: https://www.bim.com.tr/Surdurulebilirlik/2023/2023%20Entegre%20Faaliyet%20Raporu.pdf, (Erişim Tarihi: 06.10.2024).
• BİM. (2024). 2024 Entegre Faaliyet Raporu. Erişim adresi: https://www.bim.com.tr/Categories/654/faaliyet-raporlari.aspx
• Day, G. S., & Wensley, R. (1988). Assessing advantage: A framework for diagnosing competitive superiority. Journal of Marketing, 52(2), 1-20. Erişim adresi: https://doi.org/10.1177/002224298805200201.
• Dünya Bankası. (2024). Measuring Poverty. Erişim adresi: https://www.worldbank.org/en/topic/measuringpoverty#1
• Erciş, A., & Dağcı Büyük, H. (2016). İndirim marketlerinde müşteri değerinin müşteri tatmini, müşteri sadakati ve ağızdan ağıza iletişime etkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(3), 527-545.
• Esping-Andersen, G. (1990). The Three Worlds Of Welfare Capitalism. Cambridge: Polity Press.
• Furniss, N. & Tilton, T. (1979). The Case For The Welfare State: From Social Security To Social Equality. Bloomington and London: Indiana University Press.
• Goetz, S. J. & Swaminathan, H. (2006). Wal-Mart and county-wide poverty, Social Science Quarterly, Vol. 87 No. 2, 211-226.
• Harvey, P. & Bailey, S. (2011). Good Practice Review: Cash transfer programming in emergencies. Humanitarian Practice Network (HPN). Erişim adresi: https://odihpn.org/wp-content/uploads/2011/06/gpr11.pdf
• Jensen, E. (2009). Teaching with poverty in mind: What being poor does to kids’ brains and what schools can do about it. Alexandria, Virginia: ASCD.
• Kabaş, T. (2010). Türkiye’de en yoksul %20’nin yoksulluk profili, gelir dağılımı ve tüketim harcaması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 192-218.
• Karagöz, B. (2021). Neoklasik paradigmanın siyasal akımlara etkisinin değerlendirilmesi. Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1-2), 1-14.
• Koç, A., Kovacı, S. & Bölük, G. (2009). Perakende sektörde yoğunlaşmanın etkileri: Rekabet ve işgücü piyasası açısından bir değerlendirme. Akdeniz Üniversitesi İİBF Dergisi, 09(18), 66-99.
• Maryville. (2022). How to break the cycle of poverty: Impact on global growth. Erişim adresi: https://online.maryville.edu/blog/how-to-break-the-cycle-of-poverty/, (Erişim Tarihi: 04.10.2024).
• Mead, L. M. (1997). Citizenship and social policy: T. H. Marshall and Poverty. Social Philosophy and Policy, 14(2), 197–230. Erişim adresi: doi:10.1017/S0265052500001886.
• Morschett, D., Swoboda, B., & Schramm-Klein, H. (2006). Competitive strategies in retailing-an investigation of the applicability of Porter's framework for food retailers. Journal of Retailing and Consumer Services, 13(4), 275-287.
• Neumark, D., Zhang, J., & Ciccarella, S. (2008). The effects of Wal-Mart on local labor markets. Journal of Urban Economics, 63(2), 405-430.
• NielsenIQ. (2025). Mid-Year Consumer Outlook: 2025 Strategic Guide, Erişim adresi: https://nielseniq.com/wp-content/uploads/sites/4/2024/09/NIQ-Guide-to-2025-Mid-Year-Consumer-Outlook-Full-Report_90de1a.pdf
• Pearce, J. A. & Robinson, R. B. (2007). Strategic Management: Formulation, İmplementation, And Control. 10th edition, Boston: McGraw-Hill/Irwin.
• Pierson, C. (2006). Beyond the welfare state? The new political economy of welfare. Third Edition. Cambridge: Polity.
• PwC Türkiye ve Türkiye Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Federasyonu (TAMPF). (2018). Dönüşürken Büyüyen Türkiye Perakende Sektörü Raporu.
• Reardon, T., Timmer, C.P., Barret, B.C. & Berdegue, J. (2003). The rise of supermarkets in Africa and Latin America, American Journal of Agricultural Economics, Vol.5, 1140-1146.
• Rekabet Kurumu. (2022). Türkiye HTM Perakendeciliği Sektör İncelemesi Nihai Raporu. Rowntree, B. S. (1901). Poverty: A Study Of Town Life. London: Macmillan.
• Schustereder, I. (2010). Historical phases of welfare state development. Ingmar, J. S. (Ed.), Welfare state change in leading OECD countries: The influence of post-industrial and global economic developments içinde (ss. 4148). Wiesbaden: Gabler.
• SGS. (2014). Comparing global food safety initiative (GFSI) recognised standards. SGS Group Management SA.
• Skocpol, T. (1985). What is happening to western welfare states? [Review of The welfare state and beyond: Success and problems in scandinavia.; The welfare state in crisis: Social thought and social change.; Contradictions of the Welfare State., by G. Heckscher, R. Mishra, C. Offe, & J. Keane]. Contemporary Sociology, 14(3), 307–311. Erişim adresi: https://doi.org/10.2307/2071300.
• Sloman, J. (2003). Mikro İktisat (çev. Ahmet Çakmak). İstanbul: Bilim Teknik Yayınevi.
• Tappis, H. & Doocy, S. (2017). The effectiveness and value for money of cash-based humanitarian assistance: a systematic review, Journal of Development Effectiveness, Erişim adresi: https://doi.org/10.1080/19439342.2017.1363804.
• Temple, W. (1941). Citizen And Churchman. London: Eyre & Spottiswoode. Titmuss, R. M. (1974). Social Policy: An Introduction. New York: Pantheon Books.
• Todd, E. C. D., & Faour-Klingbeil, D. (2024). Impact of food waste on society, specifically at retail and foodservice levels in developed and developing countries. Foods, 13(13), 2098. Erişim adresi: https://doi.org/10.3390/foods13132098.
• TÜİK. (2024). Yoksulluk ve Yaşam Koşulları İstatistikleri, 2024, https://data.tuik.gov.tr/.
• Villar, A. (2017). Lectures On İnequality, Poverty And Welfare (Vol. 685). Cham: Springer International Publishing.
• Yıldırım, C. A., & Smyrl, M. (2021). Cash Transfer and Humanitarian Assistance. içinde Social Cash Transfer in Turkey (ss. 90-112). Palgrave Macmillan. Erişim adresi: https://doi.org/10.1007/978-3-030-70381-3