ÇALIŞANLARIN AİLE AİDİYETLERİNİN İŞ DOYUMU VE PERFORMANSINA ETKİSİ: HİZMET SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA

Yıl 2024, Sayı: 13, 94 - 110, 30.06.2024

Ahmet Deniz Selim Cömert

https://doi.org/10.58627/dpuiibf.1487652

Öz

Aidiyet, bireylerin yaşamlarında en temel ihtiyaçların başında gelerek oldukça önemli bir yere sahiptir. Bireylerin aidiyet duygularının geliştiği, güçlendiği ve şekil aldığı ilk yer ailedir. Aile, bireylerin çeşitli ihtiyaçlarını karşılamaya çalışırken, bununla beraber bir gruba katılma ve bağlı hissetme ihtiyaçlarını da karşılamaktadır. İş hayatında yapılan işle ilgili görev ve sorumluluklar yerine getirildiğinde çalışanların tatmin duygusu artacak ve işin gerektiği gibi yapılması sağlanmış olacaktır. Bu görev ve sorumlulukları yerine getiren çalışanların duymuş oldukları haz, mutluluk, memnuniyet veya memnuniyetsizliği ise iş doyumunu oluşturmaktadır. Performans ise, bireyin yaptığı işin başarısının ve bir hedefe ulaşma çabasının ölçüsü olarak tanımlanabilir. İş performansı ise çalışanların bulundukları organizasyonlarda bir görevi veya işlevi gerçekleştirme sürecidir. Bu bağlamda çalışmanın amacı çalışanların aile aidiyetlerinin iş doyumu ve iş performansını nasıl etkilediğini ortaya koyabilmektir. Bu çalışma 411 çalışan ile gönüllülük esasında kolayda örnekleme yöntemiyle anket kullanılarak yapılmıştır. Elde edilen verilerin analiziyle yapılan regresyon analizinde çalışanların aile aidiyetinin; iş doyumu üzerinde (F=21,797; p<0,05; β=0,283), iş performansı üzerinde ise (F=38,463; p<0,05; β=0,378) etkisi saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aidiyet, aile, iş doyumu, iş performansı, organizasyonlar

THE EFFECT OF EMPLOYEES' FAMILY AFFILIATIONS ON JOB SATISFACTION AND PERFORMANCE: AN APPLICATION IN THE SERVICE SECTOR

Öz

Belongingness has a very important place in individuals' lives, being one of the most basic needs. Family is the first place where individuals' sense of belonging develops, strengthens and takes shape. While the family tries to meet the various needs of individuals, it also meets the need to join a group and feel connected. When the duties and responsibilities related to the work done in business life are fulfilled, the sense of satisfaction of the employees will increase and the work will be done properly. The pleasure, happiness, satisfaction or dissatisfaction felt by the employees who fulfill these duties and responsibilities constitute job satisfaction. Performance can be defined as the measure of the success of the individual's work and his effort to achieve a goal. Job performance is the process by which employees perform a task or function in their organization. In this context, the aim of the study is to reveal how employees' family affiliation affects their job satisfaction and job performance. This study was conducted on a voluntary basis using a survey with 411 employees using the convenience sampling method. In the regression analysis conducted by analyzing the data obtained, the family belonging of the employees; It was found to have an effect on job satisfaction (F=21,797; p<0.05; β=0,283) and on job performance (F=38,463; p<0.05; β=0,378).

Anahtar Kelimeler

Belonging, family, job satisfaction, job performance, organizations

Kaynakça

• Akal, Z. (2011). İşletmelerde performans ölçüm ve denetimi: çok yönlü performans göstergeleri. Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları.
• Alaca, F. (2011). İki dilli olan veya olmayan öğrencilerde okul yaşam kalitesi algısı ve okula aidiyet duygusu ilişkisi (Yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Alefari, M., Barahona, A. M. F. and Salonitis, K. (2018). Modelling manufacturing employees’ performance based on a system dynamics approach. Procedia CIRP, 72, 438-443.
• Alptekin, D. (2011). Toplumsal aidiyet ve gençlik: Üniversite gençliğinin aidiyeti üzerine sosyolojik bir araştırma (Doktora tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Altun, A. ve Demirel, B. (2023). Gençlerin aile aidiyetinin bazı değişkenler ve ana-baba tutum algısına göre incelenmesi. Social Science Development Journal, 8(37), 249-267.
• Aslantürk, H. (2017). Tam aileye ve tek ebeveynli aileye sahip üniversite öğrencilerinin aile aidiyetlerinin karşılaştırılması (Yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Aslantürk, H., Kesen, N. F. ve Daşbaş, S. (2020). Üniversite öğrencilerinin aile aidiyetinin aile ilişkileri açısından incelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(4), 1579-1598.
• Aşan, Ö. ve Erenler, E. (2008). İş tatmini ve yaşam tatmini ilişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 203-216.
• Barutcugil, İ. (2002). Performans yönetimi. İstanbul: Kariyer Yayıncılık İletişim Eğitim Hizmetleri Ltd. Şti.
• Bengtsson T. T. and Luckow S. T. (2020). Senses of belonging when living in foster care families: Insights from children’s video diaries. Childhood, 27(1), 106-119.
• Beşiktaş, İ. (2009). İş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bingöl, D. (1990). Personel yönetimi ve beşeri ilişkiler, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi.
• Boz, D., Duran, C. ve Behdioğlu, S. (2018). Örgütsel vatandaşlık davranışı ve örgütsel yenilikçiliğin toplam kalite yönetimi uygulamaları üzerindeki etkileri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 58, 160-184.
• Brayfield, A. H. and Rothe, H. F. (1951). An index of job satisfaction. Journal of Applied Psychology, 35, 307-311.
• Burger, J. M. (2016). Kişilik: Psikoloji biliminin insan doğasına dair söyledikleri. 5. baskı, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Çevik, N. ve Korkmaz, O. (2014). Türkiye’de yaşam doyumu ve iş doyumu arasındakiilişkinin iki değişkenli sıralı probit model analizi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdariBilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 126-145.
• Dönmez, B. (2014). Pozitif psikolojik sermaye ile işe ilişkin duyuşsal iyilik algısı, iş doyumu, iş gören performansı ve yaşam doyumu ilişkilerinin seyahat acentası çalışanları örnekleminde incelenmesi (Doktora tezi). Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Efeoğlu, İ. E. (2006). İş-aile yaşam çatışmasının iş stresi, iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri: İlaç sektöründe bir araştırma (Doktora tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Erdoğan, İ. (1996). İşletme Yönetiminde Örgütsel Davranış, İstanbul: Avcıoğlu Basım Yayım.
• Faragher, E. B., Cass, M. and Cooper, C. L. (2005). The relationship between job satisfaction and health: a meta-analysis. Occupational and environmental medicine, 62(2), 105-112.
• George, J. M. and Jones, G.R. (2008). Understanding and Managing Organizational behavior, Fifth Edition, New Yersey: Pearson/Prentice Hall.
• Güriş, S. ve Çağlayan, E. (2005). Ekonometri, İstanbul: Der Yayınları.
• Hair, J. F., Black, W.C., Babin., B.J. and Anderson, R.E. (2010). Multivariate data analysis, A global perspective. New Jersey. Pearson. 7, 816.
• Hameed, A. and Waheed, A. (2011). Employee development and its affect on employee performance a conceptual framework. International journal of business and social science, 2(13), 224-229.
• Hikmetoğlu, S. (2023). Psikolojik iyi oluş ve aile aidiyetinin evlilik uyumu üzerindeki etkisi. Yönetim ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 90-101.
• Kakkos, N., Trivellas, P. and Fillipou, K. (2010). Exploring the link between job motivation, work stress and job satisfaction. A case study in the banking industry, proceedings of the 7th ICESAL, Rhodes, June, 28-29.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri 5. Bs., Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Karakoç, A. (2018) İş tatminin örgütsel bağlılık ve iş gören performansı üzerindeki etkisi: Sigorta acentesi çalışanları üzerine bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(4), 1371-1388.
• Kayabaşı, Ç. (2019). Sağlık çalışanlarında örgütsel bağlılık iş tatmini ve iş performansı ilişkisinin belirlenmesi: Bir devlet hastanesi örneği. (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kır, İ. (2011). Toplumsal bir kurum olarak ailenin işlevleri, Elektronik Sosyal bilimler Dergisi, 10(36), 381-404.
• Kong, H., Jiang, X., Chan, W. ve Zhou, X. (2018). Job satisfaction research in the field of hospitality and tourism. International journal Of Contemporary Hospitality Management, 30(5), 2178-2194.
• Kongar, E. (1972). İzmir’de kentsel aile. Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği Yayınları.
• Kuşluvan, S. ve Kuşluvan, Z. (2005). Otel işletmelerinde iş ve işletme ile ilgili faktörlerin işgören tatmini üzerindeki görece etkisi: Nevşehir örneği. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 16, 183-203.
• Lindorff, M. (2001). Research Note: Are they lonely at the top? Social relationships and social support among Australian managers. Work and Stress, 15(3), 274-282.
• Luthans, F. (1998). Organisational Behaviour. 8th Ed. Boston: Irwin McGraw-Hill.
• Maslow, A. H. (1970). Personality and motivation. New York: Harper & Row.
• Mavili, A., Kesen, N. F. ve Daşbaş, S. (2014). Aile aidiyeti ölçeği: Bir ölçek geliştirme çalışması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 33.
• Narin, İ., Boz, D. ve Duran, C. (2019). Örgütsel güven ve iş tatmininin örgütsel bağlılık ile ilişkisi: kamu sektöründe örnek bir uygulama. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 6(33), 555-568.
• Nasır, Ş. (2013). Origins of individual differences in the need to belong: The role of parentalcontrol (Master thesis). Koç University Social Sciences & Humanities, İstanbul.
• Özdevecioğlu, M. (2003). Algılanan örgütsel destek ile örgütsel bağlılık arasındaki ilşkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi,18(2), 109-126.
• Özer, K. O., Ergün, Ö. ve Okatan, T. (2015). Personel güçlendirmenin iş tatmini üzerindeki etkileri: İstanbul otelcilik sektörü araştırması. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6, 104-115.
• Öztürk, S. (2019). Şirket akademilerinin çalışan performansı, iş tatmini ve örgütsel bağlılığa etkisi (Yüksek lisans tezi). Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Paek, S., Schuckert, M., Kim, T. T., and Lee, G. (2015). Why is hospitality employees’ psychological capital important? The effects of psychological capital on work engagement and employee morale. International journal of hospitality management, 50, 9-26.
• Pelit, E. ve Öztürk, Y. (2010). Otel işletmeleri iş görenlerinin iş doyum düzeyleri: sayfiye ve şehir otel işletmeleri iş görenleri üzerinde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 2(1), 43-72.
• Rego, A. and Cunha, M. P. (2008). Perceptions of authentizotic climates and employee happiness: Pathways to individual performance?. Journal of Business Research, 61, 739-752.
• Robbins, S. P. (2001). Organizational behavior. New Jersey: Pearson Education International. Rogers, C. (1951). Client-centered therapy: its current practice, implications, and theory. Boston: Houghton Mifflin. Sabuncuoğlu, Z. (2000), İnsan Kaynakları Yönetimi. Bursa: Ezgi Kitapevi.
• Saki, Ü. (2018). Üniversite öğrencilerinin aile aidiyeti düzeylerinin spor ve farklı değişkenler açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Sarı, Ö. (2016). Aile kurumu ve ailenin tanımı. M. Aydın (Ed.), Sistematik aile sosyolojisi (s. 9-29).3. Bs. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Staples, D. S., Hulland, J. S. and Higgins, C. A. (1999). A self-efficacy theory explanation for the management of remote workers in virtual organizations. Organization Science, 10,758-776.
• Statt, D. (2004). The routledge dictionary of business management. Third edition, Detroit: Routledge Publishing.
• Tarlan, D. ve Tütüncü, Ö. (2001). Konaklama işletmelerinde başarım değerlemesi ve iş doyumu analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 141-163.
• Tutar, H. ve Altınöz, M. (2010). Örgütsel iklimin iş gören performansı üzerine etkisi: Ostim imalat işletmeleri çalışanları üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi Sbf Dergisi, 65(02), 196-218.
• Türk Dil Kurumu. Available from, https://sozluk.gov.tr/, Erişim Tarihi: 10.09.2023.
• Uludağ, G. (2018). Örgütsel bağlılık ile iş gören performansı ilişkisini incelemeye yönelik bir alan araştırması. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1),171-193.
• Uzgören, N. (2012). Bilimsel araştırmalarda kullanılan temel ve istatistiksel yöntemler ve SPSS uygulamaları. İstanbul: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Vroom, V. H. (1964). Work and motivation (Vol. 54). New York: Wiley.
• Yoon, J. ve Thye, S. R. (2002). A dual process model of organizational commitment: Job satisfaction and organizational support. Work and Occupations, 29, 97-124.