A RESEARCH ON THE DETERRENCE OF TAX PENALTY: EFFECTIVENESS OF PENALTIES SPECIFICALLY IN BURDUR PROVINCE

Yıl 2025, Sayı: 15, 29 - 46, 30.06.2025

Abdullah Burhan Bahçe , Mevlüt Kundakçı

https://doi.org/10.58627/dpuiibf.1633639

Öz

The public needs and services required for people living in society must be met by the state. The state finances these public services through taxes. The state imposes certain penal sanctions within the framework of the law against taxpayers not fully or partially fulfill their tax obligations In addition to ensuring that taxpayers fulfill their tax obligations, the penalties to be imposed on taxpayers also aim to create a deterrent effect so that they do not commit crimes again. This study was conducted in Burdur province, with the aim of examining taxpayers' tax awareness, attitudes and beliefs towards taxes, and their approaches to the taxation system, tax amnesties and penalties implemented in Turkey, with the participation of 400 taxpayers in survey. In the study, many different findings were obtained regarding taxpayers' tax awareness, attitudes and beliefs towards tax. One of the results revealed in the study is the prevailing opinion is that serious sanctions should be applied to tax evaders. In addition, it is believed that tax crimes and penalties will decrease by making tax laws more understandable and increasing tax audits. These findings emphasize the importance of taxpayers and tax administration communication, and taking citizens' opinions stands out in making decisions regarding the tax system.

Anahtar Kelimeler

Taxation , Tax compliance , Tax misdemeanor , Tax crime , Tax penalty

VERGİ CEZALARININ CAYDIRICILIĞINA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA: BURDUR İLİ ÖZELİNDE CEZALARIN ETKİNLİĞİ

Öz

Toplum halinde yaşayan insanlar için gerekli olan kamusal ihtiyaç ve hizmetlerin devlet tarafından karşılanması gerekmektedir. Devlet söz konusu kamusal hizmetlerin finansmanını vergiler aracılığıyla karşılamaktadır. Vergisel yükümlülüklerini kısmen veya tamamen yerine getirmeyen mükelleflere karşı devlet yasalar çerçevesinde birtakım cezai müeyyideler uygulamaktadır. Vergi konusunda uygulanacak cezalarla mükelleflerin vergisel ödevlerini yerine getirmelerinin sağlanmasının yanı sıra bir daha suç işlemeye yönelmemeleri konusunda caydırıcı bir etki de oluşturulmaya çalışılmaktadır. Burdur ilinde yürütülen bu çalışma örnekleminde, vergi mükelleflerinin vergi bilinçleri, vergiye karşı tutum ve inançları ve Türkiye’de uygulanan vergilendirme sistemi, vergi afları ve cezaları ile ilgili yaklaşımlarını incelemek amacıyla gerçekleştirilen bu araştırma 400 vergi mükellefinin anket katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, vergi mükelleflerine ilişkin vergi bilinçleri, vergiye karşı tutum ve inançları hususunda birçok farklı bulgu elde edilmiştir. Çalışmada ortaya konan sonuçlardan biri, vergi kaçıranlara yönelik ciddi yaptırımların uygulanması gerektiği yönündeki görüşün hâkim olmasıdır. Bunun yanı sıra, vergi kanunlarının daha anlaşılır hale getirilmesi ve vergi denetimlerinin artırılmasıyla vergi suç ve cezalarının azalacağına inanılmaktadır. Bu bulgular, vergi mükellefleri ile vergi yönetimi iletişiminin önemini vurgulamakta ve vergi sistemi ile ilgili kararların alınmasında vatandaşların görüşlerinin alınması öne çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Vergilendirme , Vergi uyumu , Vergi kabahati , Vergi suçu , Vergi cezası

Etik Beyan

Bu çalışma, araştırma etiği ilkelerine tam olarak uygun şekilde yürütülmüştür.

Kaynakça

• Ağcakaya, S. & Yıldırım, Y. (2015). Vergi bilinci ve vergi uygulamaları karşısında mükelleflerin davranışları: İstanbul ili örneği. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 85-96.
• Akdoğan, A. (2019). Kamu maliyesi. Gazi Kitabevi.
• Aktan, C. C. (2017). Anayasal iktisat ve vergilemede hukuki güvenlik ilkesi. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 9(2), 101-116.
• Aktan, C. C. (2018). Vergi felsefesi: Aydınlanma çağı düşünürlerinin keyfî vergileme üzerine eleştirel düşünceleri. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 10(2), 171-201.
• Arslan, Ç. (2013). Vergi mahremiyetini ihlal suçu (VUK md. 362). Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(2), 15–30.
• Baloğlu, F. & Susam, N. (2020). Devlet ve mükellef etkileşimi: Vergisel yaptırım ve kolaylıkların yarattığı mükellef tipleri. International Journal of Public Finance, 5(1), 144-166. https://doi.org/10.30927/ijpf.677622
• Bilici, N. (2015). Vergi hukuku. Savaş Yayınevi.
• Bozkurt, K. A. (2021). Mükellef davranışları ve caydırıcılık ekseninde vergi suçları kabahatleri ve yaptırımlarının değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Cesur, A. & Çelikkaya, A. (2014). Türkiye’de vergi kültürünün gelişmesinde Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yeri ve önemi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 1-14.
• Çağan, N. (1980). Demokratik sosyal hukuk devletinde vergilendirme. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 37(1), 129-151. https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000000814
• Çiçek, H. G. & Herek, H. (2012). Türkiye’de vergi suç ve cezalarının değerlendirilmesi: Antalya ili örneği. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(1), 311-342.
• Demirtaş Aydoğan, S. (2017). Vergi psikolojisinin temelleri ve vergiye karşı davranışları etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, Special Issue: Economic and Social Development in Balkan Countries, 3, 14-22.
• Duman, B. (2016). Ceza hukuku bağlamında vergi mahremiyetinin ihlali suçu ve atıf problemi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 65(4), 1577-1601. https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000001842
• Durnaoğlu, C. (2020). Mükelleflere uygulanan vergi cezalarının caydırıcılığı: Afyonkarahisar ili örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gelir İdaresi Başkanlığı. (2024). Yardım ve kaynaklar-istatistikler. https://gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/user_upload/VI/20241.htm
• Güney, G. (2018). Vergi ahlakı ve vergi uyumu açısından yükseköğrenimin rolü: Gaziosmanpaşa Üniversitesi örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gür, E. & Yıldız, İ. (2017). Vergi algısı ve bilinci üzerine bir araştırma: Sosyal bilimler meslek yüksekokulu öğrencilerinde vergi bilinci. Route Educational and Social Science Journal, 4(5), 81-97.
• Hatipoğlu, M. (2007). Türkiye’de vergi suç ve cezalarının algılanması üzerine ampirik bir çalışma (Uşak ili uygulama sonuçları) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Herman, L. A., Dewi, A. S., ve Dewi, M. K. (2019). Perilaku kepatuhan wajib pajak yang dipersepsikan melalui faktor deterrence, Keadilan dan norma sosial. Jurnal Benefita, 4(1), 146-161. http://doi.org/10.22216/jbe.v1i1.3873
• Heryanto, D., Mursalim, M. & Lannai, D. (2020). Influences of tax sanctions, taxpayers awareness and social norms on motivation to meet tax obligation. Point of View Research Acoounting and Auditing, 1(3), 1-11. https://doi.org/10.47090/povraa.v1i3.22
• Kırbaş, S. (2015). Vergi hukuku: Temel kavramlar, ilkeler ve kurumlar. Siyasal Kitabevi.
• Koç, M. (2010). Türk vergi sisteminde vergilendirmeye ilişkin ödevlerin yerine getirilmemesine yol açan unsurlar [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Korkmaz, M. (2014). Vergi cezalarının caydırıcılığı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Nurlis, I. K. (2015). The effect of taxpayer awareness, knowledge, tax penalties and tax authorities services on the tax complience: (Survey on the individual taxpayer at Jabodetabek & Bandung). Research Journal of Finance and Accounting, 6(2), 104-111.
• Oktar, S. A. (2018). Vergi hukuku. Türkmen Kitabevi.
• Ömercioğlu, A., Dayıoğlu, M. R. & Arslan, C. B. (2018). Vergi suçlarının Türkiye’de adli görünümü. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 51-70.
• Öner, E. (2020). Vergi hukuku. Seçkin Yayıncılık.
• Rahmayanti, N. P., Sutrisno, T. & Prihatiningtias, Y. W. (2020). Effect of tax penalties, tax audit, and taxpayers awareness on corporate taxpayers’ compliance moderated by compliance ıntentions. International Journal of Research in Business and Social Science, 118-124. https://doi.org/10.20525/ijrbs.v9i2.633
• Ramirez-Zamudio, A., López-Pérez, R. & Abanto-Aranda, D. (2021). A review of tax deterrence and tax morale. Documento de Trabajo de Economía 10. Facultad de Ciencias Empresariales Y Económicas, 1-27. https://repositorio.ulima.edu.pe/bitstream/handle/20.500.12724/14781/Ramirez-Lopez_Abanto_Review%20-Tax.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Sağlam, M. (2013). Vergi algısı ve vergi bilinci üzerine bir araştırma: İktisadi ve idari bilimler fakültesi öğrencilerinde vergi algısı ve bilinci. Sosyoekonomi, 19(19), 315-334. https://doi.org/10.17233/se.64180
• Saraçoğlu, F. & Pürsünlerli Çakar, E. (2020). Vergi hukuku. Gazi Kitabevi.
• Sarılı, M. A. (2020). Türk vergi hukuku. Hermes Tanıtım Ofset Baskı Hizmetleri.
• Siverekli Demircan, E. (2004). Türkiye’de vergi politikalarının siyasi analizi: Siyasi değişimin vergi kayıp ve kaçaklarına etkisi üzerine bir inceleme. İçinde T.C. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümü (Ed.), 19. Türkiye Maliye Sempozyumu: Türkiye’de vergi kayıp ve kaçakları, önlenmesi yolları (10–14 Mayıs 2004, Belek/Antalya) (ss. 582–625). Yaklaşım Yayıncılık.
• Şanver, C. (2017). Türk vergi sisteminde vergi kabahat ve suçlarına uygulanan yaptırımların caydırıcılığı araştırması. Yönetim Bilimleri Dergisi, 15(29), 91-106.
• Şenyüz, D. (2017). Vergi ceza hukuku (Vergi kabahatleri ve suçları). Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Şenyüz, D., Yüce, M. & Gerçek, A. (2023). Vergi hukuku (Genel hükümler). Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Taşkın, Y. (2012). Vergi psikolojisi ve vergiye karşı mükellef tepkileri. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, (54), 67-90.
• Torgler, B. (2005). Tax morale and direct democracy. European Journal of Political Economy, 21(2), 525-531. https://doi.org/10.1016/j.ejpoleco.2004.08.002
• Tosuner, M. & Arıkan, Z. (2019). Vergi usul hukuku. Kanyılmaz Matbaası.
• Tosuner, M. & Demir, İ. C. (2009). Vergi ahlâkının sosyal ve kültürel belirleyenleri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 1-15.
• Türkal, H. M., Ekici, S. & İnan, M. (2010). Vergi suç ve kabahati kavramı, 4369 sayılı yasa öncesinden günümüze yürürlükteki vergi suçları-kabahatleri ve cezaları. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 18(1), 45-83. https://doi.org/10.15337/SUHFD.2017.108
• Türkoğlu, İ. (2000). Kamu gelirleri ve vergi cezaları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Üstün, Ü. S. (2001). Cezaî yaptırım gerektiren vergi suçları ve yargılama usûlü. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(3-4), 293-323.
• Yazıcıoğlu, Y. & Erdoğan, S. (2014). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Detay Yayıncılık.
• Yıldırım, M. (2019). Vergilemenin mali amacı açısından Türk vergi sisteminin değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldız, G. & Bakır, Z. (2019). Lise öğrencilerine yönelik vergi bilinci: Eskişehir örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(4), 294-307.
• Yılmaz, Y. (2019). Osmanlı Devleti’nde vergi sistemi ve vergi denetimi, Vergi Raporu Dergisi, (232), 11-22.
• Yoruldu, M. (2020). Maliye önlisans öğrencilerinin vergi ahlâkı ve vergi bilincinin ölçülmesi: Kula meslek yüksekokulu örneği, Vergi Dünyası Dergisi, 39(468), 76-84.
• Yoruldu, M. (2022). Vergi sosyolojisi kavramı ve İbn-İ Haldun’un vergi sosyolojisi yaklaşımının incelenmesi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31(1), 190-203. https://doi.org/10.35379/cusosbil.1064859
• Yurdakul, A. (2013). Vergi ahlâkı ve vergi ahlâkını belirleyen faktörlerin analizi: Bursa ili örneği. Dora Yayınevi.