AAnalysis of Turkey’s African Policy in the Framework of Public Diplomacy and Non-Governmental Organizations

Yıl 2024, , 1 - 23, 30.01.2024

Orkun Tarlanoğlu

https://doi.org/10.51290/dpusbe.1300317

Öz

Turkey, which had a narrow foreign policy towards the Western World during the Cold War, ignored many regions. In this context, the African continent stands out as a region that is kept in the background by Turkey. However, as a result of the changing international system with the end of the Cold War, Turkey revised its foreign policy and began to operate with a multidimensional system. With this new understanding of foreign policy, previously relegated African continent has also become a priority. This study, which is based on the assumption that presence in different geographies can be achieved through the understanding of humanitarian diplomacy rather than the practices such as war or economic embargo, examines Turkey's humanitarian aid activities towards Africa. The study also discusses Turkey's activities towards Africa within the concept of soft power and concludes that these activities are carried out through public diplomacy and non-governmental organizations. These aid activities are evaluated on the basis of constructivism focusing on the concepts such as identity and culture, and inferences are made. In addition, the study assumes that the aid activities undertaken will have a positive impact on Turkey's image in the long term.

Anahtar Kelimeler

Africa, Public diplomacy, Constructivism, Non-Governmental organization, Soft power

Türkiye’nin Afrika Politikasının Kamu Diplomasisi ve Sivil Toplum Kuruluşları Çerçevesinde İncelenmesi

Öz

Soğuk Savaş döneminde sadece Batı dünyasına yönelik dar bir çerçevede dış politika anlayışını benimseyen Türkiye, çok sayıda bölgeyi göz ardı etmiştir. Bu kapsamda Afrika kıtası da Türkiye’nin geri planda tuttuğu bir coğrafya olarak dikkat çekmektedir. Ancak Soğuk Savaş’ın sona ermesiyle beraber değişen uluslararası sistemin de etkisiyle Türkiye, dış politikasını revize ederek çok boyutlu bir anlayışla hareket etmeye başlamıştır. Dış politikadaki bu yeni anlayışla beraber, daha önce ihmal edilen Afrika kıtası da öncelikli bir alan haline gelmiştir. Farklı coğrafyalarda var olabilmenin savaş veya ekonomik ambargo gibi uygulamalardan ziyade insani diplomasi anlayışıyla gerçekleştirilebileceği varsayımına dayanan çalışmada, Türkiye’nin Afrika’ya yönelik gerçekleştirmiş olduğu insani yardım faaliyetleri incelenmiştir. Çalışmada, Türkiye’nin Afrika’ya yönelik faaliyetleri yumuşak güç kavramı ekseninde ele alınmış ve söz konusu faaliyetlerin kamu diplomasisi ve sivil toplum kuruluşları aracılığıyla yürütüldüğü çıkarımında bulunulmuştur. Gerçekleştirilen bu yardım faaliyetleri, kimlik ve kültür gibi kavramlara odaklanan konstrüktivizm temelinde değerlendirilmiş ve buna dair çıkarımlar yapılmıştır. Ayrıca çalışmada, gerçekleştirilen yardım faaliyetlerinin uzun vadede Türkiye’nin sahip olduğu imajı olumlu bir şekilde etkileyeceğine dair çıkarımlar da bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Afrika, Kamu diplomasisi, Konstrüktivizm, Sivil toplum kuruluşu, Yumuşak güç

Teşekkür

Derginize göndermiş olduğum çalışmanın titizlikle inceleneceği ve çalışmamın bilime sunacağı fayda konusunda öncülük ettiğiniz için teşekkür ederim.

Kaynakça

• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, (2022). Erişim Adresi: https://www.afad.gov.tr/
• Ahmed, S. ve Potter, D. (2006). NGOs in international politics. Bloomfield: Kumarian Press.
• Akçay, E. (2011). Bir dış politika enstrümanı olarak Türk dış yardımları. [Yayımlanmamış doktora tezi). Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Altan, C. (2005). Afrika ülkeleriyle ekonomik ve ticari ilişkilerimiz. Ekonomik Sorunlar Dergisi, 17, 1-18.
• Altınalan, H. (2015). Kamu diplomasisinde medyanın rolü; Anadolu ajansı örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Anadolu Ajansı, (2022). Türkiye, Afrika Kıtasıyla yoğun diplomatik ilişkiler geliştiriyor. (2022, 28 Aralık). https://www.aa.com.tr/tr/politika/turkiye-afrika-kitasiyla-2022de-de-yogun-bir-diplomasi-yuruttu/2774265 Erişim Tarihi: 25.02.2023.
• Aydın, H. (2014). Sosyal inşacı değişim; Türkiye ve Afrika ilişkileri. Kırklareli Üniversitesi Afrika Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi, 4, 1-17.
• Bağcı, H. (1994). Demokrat partinin ortadoğu politikası. F. Sönmezoğlu (Ed.), Türk dış politikasının analizi içinde (ss. 89-121). İstanbul: Der Yayınları.
• Balcı, M. ve Melanlıoğlu, D. (2020). Türkçe’nin yabancı dil olarak öğretimi programı üzerine. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 173-198.
• Beşe, E. (2011). Kamu diplomasisi kavramı ve uygulama alanları. Stratejik Düşünce, 2(16), 106-109.
• Bozdağlıoğlu, Y. (2003). Turkish foreign policy and Turkish identity;a constructivist approach. Londra: Routledge Press.
• Budak, E. (2020). Türk diasporasına yönelik dijital diplomasi; yurtdışı Türkler ve akraba topluluklar başkanlığı üzerine bir inceleme. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 8(1), 535-558.
• Can, İ. (2011). Küreselleşme bağlamında İslam’ın yeni sivil toplum söylemi ve insani yardım vakfı İHH. Muhafazakar Düşünce, 30, 101-132.
• Cicioğlu, F. (2011). Sivil toplum-dış politika ilişkisi çerçevesinde sivil toplum kuruluşlarının Türkiye’nin Avrupa Birliği politikasına yaklaşımı. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Clarke, G. (1998). Non-governmental organizations (NGOs) and politics in the developing world. Political Studies, 46, 36-52.
• Demirtaş, T. (2015). Türkiye’nin Afrika politikasında yumuşak güç unsurunun rolü. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Deniz, F. ve Orakçı, S. (2006). Afrika kıtası Müslüman ülke ve toplulukları dini liderler toplantısı. Bilim ve Sanat Vakfı, 62, 86-88.
• Devran, Y. (2015). Yeni Türkiye’nin küresel sesi TRT world; fırsatlar ve güçlükler. E Journal of Intermedia, 2(2), 281-294. Erişim Adresi: http://intermedia.ticaret.edu.tr/index.php/intermedia/article/view/27.
• Dindarik, N. ve Fidan, Y. (2020). Türkiye’de mültecilerin yaşadıkları bölgelere yönelik insani yardım lojistiği; Kızılay örneği. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 135-154.
• Diyanet İşleri Başkanlığı, (2022). (2019, 29 Kasım). Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Afrika’da gerçekleştirmiş olduğu cami açma faaliyetlerinin örneklerinin medyada paylaşılması https://www.diyanet.gov.tr/ru-ru/%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F/%D0%B4%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C/26153/diyanet-isleri-baskani-erbas-cibuti-2-abdulhamid-han-camiinde-hutbe-irad-etti Erişim Tarihi: 13.08.2023.
• Duman, O. Ö. ve Birsel, H. (2012). Demokrat parti dönemi Türk dış politikası ve bu politikanın dinamiklerine etki eden dış gelişmeler. Atatürk Dergisi, 1(1), 299-318.
• Ege, A. (2008). Türk dış politikasında 1990’lı yıllar: soğuk savaş sonrası dönüşüm ve istikrar. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 24(1), 321-335.
• Erol, M. S. ve Altın, A. S. (2012). Türk dış politikasında Afrika; Osmanlı mirası üzerine ortak gelecek etkinlik arayışları, E. Efegil (Ed.), Türk dış politikasında güvenlik arayışları temel faktörler, kavramlar, aktörler, süreç ve gelişmeler içinde (ss.227-239), Ankara: Barış Kitabevi.
• Göktepe C. ve Seydi, S. (2015). Soğuk savaş başlangıcında Türk dış politikası. Bilig Dergisi, 72, 197-222.
• Guzzini, S. (2000). A reconstruction of constructivism in international relations. European Journal of International Relations, 6(2), 147-182.
• Güzel, S. Ç. (2016). Dış yardımlarda destekleyici bir unsur olarak kültürel diplomasi ve Yunus Emre Enstitüsü örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(2), 343-359.
• Hameed, A. (2020). Türkiye’deki sivil toplum kuruluşlarının sosyal yardımlar üzerindeki etkileri; insan hak ve hürriyetleri insani yardım vakfı örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Hasimi, C. (2014). Turkey’s humanitarian diplomacy and development cooperation. Insight Turkey, 16(1), 127-145.
• Hazar, N. (2011). Küreselleşme sürecinde Afrika ve Türkiye-Afrika ilişkileri. USAK Yayınları.
• Işık, N. (2023). Lozan barış görüşmeleri ve diplomatik süreç. Uluslararası İlişkiler ve Politika Dergisi, 3(2), 84-102.
• İnat, K. ve Balcı, A. (2007). Dış politika; teorik perspektifler, Z. Dağı (Ed.), Uluslararası politikayı anlamak; ulus-devletten küreselleşmeye içinde (ss.212-287), İstanbul: Alfa Yayınları.
• İnsana Değer Veren Dernekler Federasyonu. (2022). İddef Afrika’da su kuyuları açıyor. https://www.iddef.org/su-kuyusu Erişim Tarihi 11.04.2023:
• İnsani Yardım Vakfı. (2022). İHH, insani yardım faaliyetlerine devam ediyor. https://ihh.org.tr/insani-yardim Erişim Tarihi: 17.03.2023
• İpek, P. (2015). Ideas and change in foreign policy instruments; soft power and the case of the Turkish international cooperation and development agency. Foreign Policy Analysis, 11(2), 173-195.
• İşbilir, A. C. (2021a). Afrika’da faaliyet gösteren Türk STK’ların barış inşa edici kapasiteleri. Africania-İnönü Üniversitesi Uluslararası Afrika Araştırmakarı Dergisi, 1(1), 5-25.
• İşbilir, A. C. (2021b). Sivil toplum kuruluşlarının barış inşası fonksiyonları ve Türk STK’larının barış inşa edici kapasitesi üzerine bir değerlendirme. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 8(2), 85-126.
• Kalaycı, R. ve Koca, S. M. (2015). İnsani yardımların Türkiye dış politikasında artan etkisi; AFAD örneği, M. Şahin ve B. S. Çevik (Ed.), Türk dış politikası ve kamu diplomasisi içinde, (ss.157-183), Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karagül, S. ve Arslan, İ. (2013). Türkiye’nin Afrika açılım politikası; tarihsel arka plan, stratejik ortaklık ve geleceği. Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi, 9(35), 21-55.
• Kardaş, T. ve Erdağ, R. (2012). Bir dış politika aracı olarak TİKA. Akademik İncelemeler Dergisi, 7(1), 167-194.
• Kaya, M. ve Kardaş, M. N. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğretim programı üzerine bir inceleme. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 1-20.
• Köse, T. (2014). Türkiye’nin kuzey Afrika ve Ortadoğu bölgesindeki gücü: zorlayıcı olmayan gücün imkan ve sınırları. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 11(41), 29-61.
• Kurat, Y. T. (1975). Elli yıllık cumhuriyetin dış politikası 1923-1973. Belleten Dergisi, 39(154), 265-308.
• Modelski, G. (1978). The long cycle of global politics and the nation-state. Comparative Studies in Society and History, 20(2), 214-235.
• Nye, J. (2004). Soft power; the means to success in world politics. New York: Public Affairs.
• Nye, J. (2013). Hard, soft and smart power. A. Cooper (Ed.), The Oxford Handbook of Modern Diplomacy içinde, (ss.430-441), Oxford University Press.
• Oğurlu, E. (2018). 1998-2018 arası dönemde Türkiye’nin Afrika deneyimi: fikirden eyleme bir dönüşüm. Avrasya Etüdleri Dergisi, 54(2), 65-94.
• Onuf, N. (1989). World of our making: rules and rule in social theory and international relations. Columbia University Press.
• Örgel, F. (2018). İnsani yardım çalışmaları ve uluslararası politikalar. [Yayımlanmamış yüksek Lisans Tezi], İstanbul Ticaret Üniversitesi, İstanbul.
• Özçelik, M. (2010). İkinci dünya savaşında Türk dış politikası. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29, 253-269.
• Özel, F. (2019). Afrika açılım eylem planının Türkiye-Afrika ekonomik ilişkilerine etkisinin analizi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Özerdem, A. (2016). İnsaniyetçilik ve Türk dış politikası. Uluslararası İlişkiler, 13(52), 129-149.
• Özkan, F. (2015). Türk dış politikasında din ve dini diplomasi, M. Şahin ve B. S. Çevik (Ed.), Türk Dış Politikası ve Kamu Diplomasisi içinde, (ss. 135-153), Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Özkan, M. ve Akgün, B. (2010). Turkey’s opening to Africa. Journal of Modern African Studies, 48(4), 525-546.
• Özkan, M. (2012). A new actor or passer-by? The political economy of Turkey’s engagement with Africa. Journal of Balkan and Near Eastern Stuedies, 14(1), 113-133.
• Öztürk, S. (2014). Büyük öğrenci projesinden Türkiye bursları projesine geçiş süreci ve Türkiye’nin öğrenci politikasındaki değişim. [Uzmanlık Tezi], T.C. Başbakanlık Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı, Ankara.
• Pamment, J. (1999). What became of the new public diplomacy? Recent developments in British, US and Swedish public diplomacy. The Hague Journal of Diplomacy, 7(3), 313-336.
• Ryfman, P. (2006). Sivil toplum kuruluşları, (İ. Yerguz Çev.), İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Sander, O. (1989). İlk çağldardan 1918’e siyasi tarih, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Sarınay, Y. (2000). Atatürk’ten günümüze Türk dış politikası hakkında genel bir değerlendirme. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 16(48), 857-886.
• Selçuk, O. (2012). Turkish Airlines as a soft power tool in the context of Turkish foreign policy. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Snow, N. (2009). Routledge handbook of public diplomacy. New York Press.
• Tepebaş, U. (2013). Dönüşüm sürecindeki sahra altı Afrika kalkınma, güvenlik ve ortaklık, Tasam Yayınları.
• Tepeciklioğlu, E. E. (2012). Afrika kıtasının dünya politikasında artan önemi ve Türkiye-Afrika ilişkileri. Ankara Üniversitesi Afrika Çalışmaları Dergisi, 1(2), 59-94.
• Tepeciklioğlu, E. E. (2019). Türk dış politikasında Afrika:temel dinamikler, fırsatlar ve engeller, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Tepeciklioğlu, E. E., Tepeciklioğlu, A. E. ve Ünal B. A. (2018). Türkiye’nin Sahra-Altı Afrika’da yürüttüğü kamu diplomasisi. Ege Akademik Bakış, 18(4), 605-618.
• Tosun, S. (2021). Bir sosyal politika aracı olarak AFAD. Hastane Öncesi Dergisi, 6(1), 117-134.
• Tuna, F. (2021). Kamu diplomasisinde sivil toplum kuruluşlarının rolü. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 1-12.
• Türk Hava Yolları (2023). THY’nin Afrika’ya uçuş faaliyetleri artarak devam ediyor. https://investor.turkishairlines.com/documents/yillik-raporlar/2022-yillik-faaliyetraporu.pdf Erişim Tarihi: 10.04.2023.
• Türkiye Bursları (2023). Türkiye’nin Afrika’da eğitim ve burs alanında gerçekleştirdiği çalışmalar. https://tbbsweb.azureedge.net/tbbsweb/Page/About/TB-Rapor-2022-TR.pdf Erişim Tarihi: 14.04.2023.
• Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (2021). Tika’nın Afrika’da insani yardım ve kamu diplomasisi faaliyetleri her geçen gün artarak devam ediyor. https://www.tika.gov.tr/tr/haber/tika_afrika_da_son_5_yilda_1884_projeyi_hayata_gecirdi-70009 Erişim Tarihi:21.03.2023.
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, (2021). Afrika’da girişimci, insani dış politika faaliyetleri. https://www.mfa.gov.tr/turkiye-afrika-iliskileri.tr.mfa ErişimTarihi: 18.02.2023
• Türkiye Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı (2023). Türkiye’nin Afrika açılımı gelişiyor. https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/cumhurbaskanligi-iletisim-baskanligindan-yukselen-afrika-jeopolitiginde-turkiye-senegal-iliskileri-paneli Erişim Tarihi: 07.04.2023
• Türkiye İstatistik Kurumu, (2022). Türkiye İstatistik Kurumu’nun Afrika’ya yönelik faaliyet raporları. https://www.tuik.gov.tr/Kurumsal/Istatistik_Ofisleri Erişim Tarihi: 21.04.2023
• Türkiye Kızılay Derneği, (2022). Kızılay, uluslararası yardımlara devam ediyor. https://www.kizilay.org.tr/neler-yapiyoruz Erişim Tarihi:18.01.2023.
• Türkiye Maarif Vakfı, (2022). Maarif Vakfı’nın Afrika’da eğitim ve kültür faaliyetleri güçleniyor. https://turkiyemaarif.org/news/turkiyeafrika-dostlugu-egitim-kalkinma-ve-kultur-is-birligiyle-gucleniyor Erişim Tarihi: 27.02.2023.
• Uçak, A. (2016). Kar amacı gütmeyen organizasyonlarda kurumsal yönetim yeryüzü doktorları örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Uza, K. (2020). Türk dış politikasında Türkiye maarif vakfı ve Doğu Afrika’daki faaliyetleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Nevşehir.
• Ülman, A.H ve Sander, O. (1972). Türk dış politikasına yön veren etkenler (1923-1968) II. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 27(1), 1-24.
• Ünalmış, A. N. (2019). Yumuşak gücün tesis edilmesinde kültürel diplomasinin önemi ve bir uygulayıcı olarak Yunus Emre Enstitüsü. Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 91, 137-159.
• Wasuge, M. (2016). Turkey’s assistance model in Somalia; achieving much with little. The Herritage Institute for Policy Studies, 2, 1-30.
• Wendt, A. (1992). Anarchy is what states make of it; the social construction of power politics. International Organization, 46(2), 391-425.
• Wendt, A. (1995). Constructing international politics. International Security, 20(1), 27-48.
• Willets, P. (2001). What is non-governmental organizations. Institutional and Infrastructure Resource Issues, 44, 6-32.
• Yeryüzü Doktorları, (2022). Yeryüzü Doktorları Afrika’da sağlık çalışmaları organize ediyor. https://www.yyd.org.tr/tr/medya/haberler/gonullulerimiz-afrikaya-saglik-goturuyor Erişim Tarihi: 13.02.2023.
• Yılmaz, E. A. (2018). Uluslararası örgütler ve sivil toplum kuruluşlarının Türkiye’deki Suriyelilere insani yardımları. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(15), 370-382.
• Yousfi, R. (2016). Türkiye’nin Kuzey ve Doğu Afrika’ya yönelik yumuşak güç politikası. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• Yunus Emre Enstitüsü, (2022). Yunus Emre Enstitüsü Afrika’da kültürel faaliyetler gerçekleştiriyor. https://www.yee.org.tr/tr/haber/yunus-emre-enstitusu-afrikada-iki-yeni-merkez-acti Erişim Tarihi:02.04.2023.
• Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı, (2022). YTB, Afrika’ya yönelik insan odaklı projeleri hayata geçiriyor. https://ytb.gov.tr/haberler/ytb-den-afrika-ya-yonelik-insan-odakli-projeler Erişim Tarihi: 19.03.2023.