KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ, LİDER-ÜYE ETKİLEŞİMİ VE TÜKENMİŞLİK İLİŞKİSİ

Yıl 2010, Sayı: 27, - , 20.06.2015

Mehmet Kaşlı Oya Aytemiz Seymen

Öz

This study aims to find out personality traits, leader-member exchange, and exhaustion relation among the hotel management employees, where there is not much automation causing a large number of employees and affecting the quality of work closely. The findings show that there is a positive and meaningful correlation between personality traits, leader-member exchange, and exhaustion in total [PRS↔LMX (r=.514‡**)]; [PRS↔EXH (r=.117*)]; [LMX-EXH (r=.-114*)]. In addition, there is a positive and meaningful correlation between personality traits and all the subdimensions of leader-member exchange [PRS↔EFF (r=. 322**) LYT (r=.304**) PRP (r=497**)]. It was also found out that there is a meaningful but negative correlation between personality traits with exhaustion and depersonalization [PRS↔DUT (r=.-333**), DYS (r=.- 156**). There is a positive and meaningful correlation between personality traits and personal accomplishment [PRS↔PAC (r=.748)]. It was also found out that there are meaningful correlations between leader-member exchange and all the subdimensions of exhaustion. The correlation between leader-member exchange with exhaustion and depersonalization is meaningful and negative [LMX↔EEH (r=.-366**) DPS (r=.-119§*)]. There is a positive and meaningful correlation between leader-member exchange and emotional exhaustion in personal accomplishment [LMXPAC (r=.520)]. Leader-member exchange variable in total explains 0,096 of exhaustion, 0,204*** of emotional exhaustion, 0,664*** of personal accomplishment target, and 0,178*** of depersonalization. It is understood from the findings that leader-member exchange plays a role in the relation of personality traits and exhaustion, and leader-member exchange model also affects the correlation between work period and exhaustion

Anahtar Kelimeler

Personlity taraits, leader-member Exchange, burnout, hotel managements

KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ, LİDER-ÜYE ETKİLEŞİMİ VE TÜKENMİŞLİK İLİŞKİSİ

Öz

Bu çalışma, işlerin çok fazla otomasyona tabi tutulamadığı ve bu nedenle yoğun bir şekilde işgören çalıştırıldığı, işgören çalışmalarının hizmet kalitesini yakından etkilediği otel işletmelerine yöneliktir. Araştırma bulguları, bütünsel olarak kişilik özellikleri, lider-üye etkileşimi ve tükenmişlik arasında anlamlı ve pozitif bir ilişkinin var olduğunu göstermektedir [KSL↔LÜE (r=.514**)]; [KSL↔TKN (r=.117*)]; [LÜE-TKN (r=.-114*)]. Ayrıca kişilik özellikleri ile lider-üye etkileşiminin alt boyutlarının tümü arasında da anlamlı ve pozitif bir ilişki mevcuttur [KSL↔ETK (r=. 322**) BGL (r=.304**) MSS (r=497**)]. Kişilik özellikleri ile duygusal tükenme ve duyarsızlaşma arasında anlamlı fakat negatif ilişkinin var olduğu [KSL↔DUT (r=.-333**), DYS (r=.156**) araştırma bulguları ile ortaya çıkmıştır. Kişilik özellikleri ile kişisel başarı duygusunun azalması arasında ise anlamlı ve pozitif bir ilişkinin var olduğu belirlenmiştir [KSL↔KBD (r=.748)]. Lider-üye etkileşimi ile tükenmişliğin alt boyutları arasında da anlamlı ilişkiler belirlenmiştir. Lider-üye etkileşimi ile duygusal tükenme ve duyarsızlaşma arasındaki ilişki anlamlı ve negatif yönlüdür [LÜE↔DUT (r=.-366**) DYS (r=.-119*)]. Lider-üye etkileşimi ile kişisel başarı duygusunun azalması arasında ise anlamlı ve pozitif bir ilişki bulunmaktadır [LÜE-KBD (r=.520)]. Lider-üye etkileşimi değişkeni, bütünsel olarak tükenmişliğin 0,096’sını, duygusal tükenme boyutunun 0,204†***’ünü, kişisel başarı duygusunun azalması boyutunun 0,664’ ünü ve duyarsızlaşma boyutunun 0,178***’ini açıklamaktadır. Lider-üye etkileşiminin kişilik özellikleri ve tükenmişlik ilişkisinde aracı rolü oynadığı ve kişilik özelliklerinin tükenmişlik üzerindeki etkisini ortadan kaldırdığı araştırma sonuçlarından anlaşılmaktadır. Lider-üye etkileşimi modeli aynı zamanda çalışma süresi ve tükenmişlik arasındaki ilişkiyi de etkilemektedir

Anahtar Kelimeler

Kişilik özellikleri, lider-üye etkileşimi, tükenmişlik, otel işletmeleri

Kaynakça

• ARYEE, S. ve CHEN, Z.X. (2006). “Leader–Member Exchange in A Chinese Context: Antecedents, The Mediating Role of Psychological Empowerment and Outcomes”, Journal of Business Research, 59: 793-801.
• ASGARI, A., SILONG, E.D., AHMAD, A. ve SAMAH, B.A. (2008). “The Relationship Between Leader-Member Exchange, Organizational Inflexibility, Perceived Organizational Support, Interactional Justice and Organizational Citizenship Behaviour”, African Journal of Business Management, 2(8): 38-145.
• BAKKER, A.B., VAN DER ZEE, K.I., LEWIG, K.A. ve DOLLARD, M.F. (2006). “The Relationship Between the Big Five Personality Factors and Burnout: A Study Among Volunteer Counselors”, The Journal of Social Psychology, 146(1): 31- 50.
• BASIM, N. ve ŞEŞEN H. (2006). “Mesleki Tükenmişlikte Bazı Demografik Değişkenlerin Etkisi: Kamu’da Bir Araştırma”, Ege Üniversitesi Akademik Bakış Dergisi, 6 (2): 15-23.
• BEAUMONT, L.R. ve STOUT, D. (2003). “Five Factor Constellations and Popular Personality Types”, Psychology, 106: 1-29.
• BEOMCHEOL, P.K. ve THOMAS, G. (2005). “The Relationship between Leader-Member Exchange (LMX) and Psychological Empowerment: A Quick Casual Restaurant Employee Correlation Study”, Journal of Hospitality & Tourism Research, 29 (4): 468-483.
• BOLAT, T. (2008). Dönüşümcü Liderlik, Personeli Güçlendirme ve Örgütsel Vatandaşlık İlişkisi, Ankara:Detay Yayıncılık.
• BÖRÜ, D.ve GÜNEŞER, B. (2006). “Algılanan Örgütsel Destek ve Lider Üye Etkileşiminin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ile İlişkisi ve Güvenin Rolü”, Öneri Dergisi, 25(12-7): 43-58.
• CEVRİOĞLU, E. (2007). Lider-Üye Etkileşimi ile Bireysel ve Örgütsel Sonuçlar Arasındaki İlişki: Görgül Bir İnceleme, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• CHEN, C.H.V., CHANG, W.C. ve HU, C.S. (2007). The Relationship between Leader-Member Exchange, Trust, Supervisor Support, and Organizational Citizenship Behavior A Case Study of Nurses, Proceedings of the 13th Asia Pacific Management Conference, Melbourne, Australia, 692-697.
• COLLINS, M.D. (2007). Understanding the Relationships Between Leader-Member Exchange (Lmx), Psychological Empowerment, Job Satisfaction, and Turnover Intent in A Limited-Service Restaurant Environment, Yayınlanmamış doktora tezi, The Ohio State University, Ohio.
• ÇETİN, N.B. ve BECEREN, E. (2007). “Lider Kişilik Gandhi”, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(5): 110–132.
• DAVIS, W.D. ve GARDNER, W.L. (2004). “Perceptions of Politics and Organizational Cynicism: An Attributional and Leader– Member Exchange Perspective”, The Leadership Quarterly, 15: 439–465.
• DIONNE, L. (2000). “Leader-Member Exchange (LMX):Level of Negotiating Latitude and Job Satisfaction”, Web: http://www.onepine.info/lmxpaper.doc adresinden 23 Haziran 2008’de alınmıştır.
• DONNELLAN, M.B., OSWALD, F.L., BAIRD, B.M. ve LUCAS, R.E. (2006). “The Mini-IPIP Scales: Tiny-Yet-Effective Measures of the Big Five Factors of Personality”, Psychological Assessment, 18 (2): 192–203.
• FREUDENBERGER, H.J. (1974). “Staff Burnout”, Journal of Social Issues, 30: 159–165.
• GILL, A.S., FLASCHNER, A.B. ve SHACHAR, M. (2006). “Mitigating Stress and Burnout by Implementing Transformational- Leadership”, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 18 (6): 469-481.
• GRAEN, G.B. ve UHL-BIEN, M. (1995). “Relationship-Based Approach to Leadership: Development of Leader-Member Exchange (LMX) Theory of Leadership Over 25 Years: Applying A Multi-Level Multi-Domain Perspective”, The Leadership Quarterly, 6 (2): 219-247.
• GRAHAM, L.N. (2009). Is Employee Personality More İmportant Than Perceived Leadership For The Development Of Burnout And Efficacy, Yayınlanmış Doktora Tezi, Utrecht Üniversitesi, Utrecht.
• GÜRPINAR, G. ve YAHYAGİL, M.Y. (21-23 Mayıs 2007). Örgütsel Adalet, Lider-Üye Değişimi ve Örgüte Bağlılık Kavramlarının Arasındaki İlişki, 15. Yönetim Organizasyon Kongresi’nde sunuldu, Adapazarı.
• HAZAR, Ç.M. (2006). “Kişilik ve İletişim”, Selçuk İletişim, 4,(2): 125-140.
• HETLAND, H., SANDAL, G.M. ve JOHNSEN, T.B. (2007). “Burnout in the information technology sector: Does leadership matter?”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 16 (1): 58 – 75.
• HILLS, D. (2008). “Leaders and Followers: How To Build Greater Trust and Commitment”, Ivey Business Journal Online, Jan- Feb: 1-6.
• HOFMANN, D.A., MORGESON, F.P. ve GERRAS, S.J. (2003). “Climate as a Moderator of the Relationship Between Leader– Member Exchange and Content Specific Citizenship: Safety Climate as an Exemplar”, Journal of Applied Psychology, 88(1): 170–178.
• ISIR, T. (2006). Örgütlerde Personel Seçme Süreci: Bir Kamu Kuruluşundaki Yönetici Personelin Kişilik Özelliklerinin Tespit edilerek Personel Seçim Sürecinin İyileştirilmesi Üzerine Bir Araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• KNEŽEVIĆ, J.H., KRAPIĆ, N. ve KARDUM, I. (2007). “Burnout in Dispositional Context: The Role Of Personality Traits, Social Support and Coping Styles”, Review of Psychology, 13 (2): 65-73
• KIM, H.J., SHIN, K.H. ve UMBREIT, W.T. (2007). “Hotel Job Burnout: The Role of Personality Characteristics”, Hospitality Management, 26: 421–434.
• LEE, J. (2005). “Effects of Leadership and Leader-Member Exchange On Commitment”, Leadership & Organization Development Journal, 26 (8), 655 – 672.
• LUTHANS, F. (1995). Organizational Behavior, New York: McGraw Hill Co.
• MILLS, L.B. ve HUEBNER, E.S. (1998). “A Prospective Study Of Personality Characteristics, Occuparional Stressors, and Burnout Among School Psychology Practitioners”, Journal of School Psychology, 36 (1): 103-120.
• MINER, M.H. (2007). “Burnout in The First Year Of Ministry: Personality and Belief Style As Important Predictors”, Mental Health, Religion & Culture, 10 (1): 17 – 29.
• ÖZUTKU, H. (2007). “Yönetici-Ast Etkileşimi ile İş Tatmini Arasındaki İlişki”, Amme İdaresi Dergisi, 40 (2): 79-98.
• ÖZUTKU, H., AĞCA, V. ve CEVRİOĞLU, E. (21-23 Mayıs 2007). Lider-Üye Etkileşimi Teorisi Çerçevesinde Yönetici-Ast Etkileşimi İle Örgütsel Bağlılık Boyutları ve İş Performansı Arasındaki İlişki, 15. Yönetim Organizasyon Kongresi’nde sunuldu, Adapazarı.
• SAAVEDRA, J. M. (1980). Sigmund Freud's Personality Theory: Learning Module Employing Computer-Assisted Instruction Technology. Washington: National Science Foundation.
• SCANDURA, T.A. (1999). “Rethinking Leader-Member Exchange: An Organizational Justice Perspective”, Leadership Quarterly, 30(1): 25-40.
• STORM, K. ROTHMANN, K. (2003). “The Relationship Between Burnout, Personality Traits And Coping Strategies In A Corporate Pharmaceutical Group SA”, Journal of Industrial Psychology, 29 (4): 35-42.
• ŞANLI, S. (2006). Adana İlinde Çalışan Polislerin İşdoyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Yayınlanmamış Yükse Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• TELMAN, N. ÖNEN, L. (23-24 Haziran 2006). İş Önemi ve İş Yaşamında Tükenmişlik, 4. Gençlik ve Rehberlik Sempozyumunda sunuldu, İstanbul.
• TRUCKENBRODT, Y.B. (2000). “The Relationship Between Leader-Member Exchange And Commitment And Organizational Citizenship Behavior”, Acquisition Review Quarterly, Summer: 233-244.
• URAL, A. ve KILIÇ, İ. (2005). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi, Ankara: Detay Yayıncılık.
• ZEL, U.N. (1999). Kişiliğin Yönetim Performansına Etkileri, Örgüt Ortamında Kullanılması Ve Ülkeler/Sektörler Arasında Karşılaştırmalı Bir Uygulama, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara