YAKIN ÇEVRE DOKTRİNİ BAĞLAMINDA YELTSİN DÖNEMİ RUSYA FEDERASYONU'NUN BAĞIMSIZ DEVLETLER TOPLULUĞU ÜLKELERİYLE İLİŞKİLERİ

Yıl 2010, Sayı: 27, - , 20.06.2015

A. Sait Sönmez

Öz

The areas dominated by Russia for some 200 years went out of control of Russia as a result of the collapse of the Soviet Union. The relations between Moscow and the Union Republics were being conducted at the level of province-center during the period of Soviet Union. The relations of Russia with these countries, which have become “actors” in the international politics in the post-Soviet era, on the other hand, have taken a new form. The relations with the former Republics of the Soviet Union form one of the most important dimensions of the Russian Foreign Politics in the post-Soviet era. The Yeltsin government did not devise a comprehensive policy aiming at the countries of Commonwealth of Independent States in the years of 1991-92. In the context of Near Abroad Doctrine adopted in 1993, the relations with these countries were nested on a new ground. In this study, Russia and Commonwealth of Independent States relations during the Yeltsin period will be examined in the context of Near Abroad Doctrine

Anahtar Kelimeler

-

YAKIN ÇEVRE DOKTRİNİ BAĞLAMINDA YELTSİN DÖNEMİ RUSYA FEDERASYONU'NUN BAĞIMSIZ DEVLETLER TOPLULUĞU ÜLKELERİYLE İLİŞKİLERİ

Öz

Yaklaşık iki yüz yıl boyunca Rusya’nın egemenliğinde bulunan bölgeler, Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla beraber Moskova’nın kontrolünden çıkmışlardır. Sovyetler Birliği döneminde Moskova ile Birlik cumhuriyetleri arasındaki ilişkiler eyaletmerkez seviyesinde yürütülmekteydi. Sovyet sonrası dönemde ise uluslararası politikada “aktör” haline gelen bu ülkeler ile Rusya’nın ilişkileri yeni bir biçim almıştır. Sovyet sonrası dönemde Rus Dış Politikası’nın en önemli boyutlarından birisini de eski Sovyet Cumhuriyetleriyle olan ilişkiler oluşturmaktadır. Yeltsin yönetimi 1991 ve 92 yıllarında Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ülkelerine yönelik kapsamlı bir dış politika geliştirememiştir. 1993 yılında kabul edilen Yakın Çevre Doktrini bağlamında bu ülkelerle ilişkiler yeni bir zemine oturtulmuştur. Çalışmada Yakın Çevre Doktrini ekseninde Yeltsin dönemi Rusya-BDT ilişkileri incelenecektir

Anahtar Kelimeler

Yeltsin Yönetimi, Rus Dış Politikası, Yakın Çevre Doktrini, Bağımsız Devletler Topluluğu Ülkeleri

Kaynakça

• AĞACAN, K. (a), (Mart 2003). “Abhazya’nın Rusya Tarafından Gizli İlhakı”, Stratejik Analiz, Cilt: 3, Sayı: 35.
• AĞACAN, K. (b), (Temmuz 2003). “Genişleyen NATO ve Güney Kafkasya”, Stratejik Analiz, Cilt: 4, Sayı: 39.
• AĞACAN, K. (Temmuz 2000). “Gürcistan’a Yönelik Artan Rus Baskıları ve Türkiye”, Stratejik Analiz, Cilt:1, Say:4,
• ASLANLI, Araz, (Mart 2002). “Denge Politikasının Doğal Sonucu: Aliyev’in Moskova Ziyareti”, Stratejik Analiz, Cilt: 2, Sayı 23.
• BRZEZINSKI, Z. (1998). Büyük Satranç Tahtası: Amerika’nın Küresel Üstünlüğü ve Bunun Jeostratejik Gereklilikleri,
• Ertuğrul Dikbaş, Ergun Kocabıyık (çev.), İstanbul: İnkılâp Kitabevi. BÜYÜKAKINCI, E. (2005). “Ermenistan Dış Politikasından Uluslararası Sistem Değişkenlerine Bakış”, Okan Yeşilot (der.).
• Değişen Dünya Düzeninde Kafkasya, İstanbul: Kitabevi. CAFERSOY, N. ve SOMUNCUOĞLU A., (Temmuz 2000), “Ukrayna: Avrasya’nın Stratejik Kaderinin Belirlendiği Ülke”,
• Stratejik Analiz, Cilt: 4, Sayı: 15. CAFERSOY, N. (2001). Elçibey Dönemi Azerbaycan Dış Politikası, (Haziran 1992-Haziran 1993), Bir Bağımsızlık
• Mücadelesinin Diplomatik Öyküsü, Ankara: ASAM Yay. CAFERSOY, N. (2000). Eyalet –Merkez Düzeyinden Eşit Statüye: Azerbaycan Rusya İlişkileri (1991-2000), Ankara: ASAM Yay.
• COPPIETERS, B. (1998). “Conclusion: The Failure of Regionalism in Eurasia and the Western Ascendancy Over Russia’s Near
• Abroad”, Bruno Coppieters ve diğ. (der.), Common Wealth and Independence In Post Soviet Eurasia, Oregao, England: Creative Print Design, CORNELL, S. (2000). “Kafkaslar ve Orta Asya’da Jeo-politik ve Stratejik Ortaklıklar”, Yılmaz Tezkan (haz.) Menfaatler
• Çatışması Ortasında Türkiye, Ülke, CROISSANT, M., (1998). The Armenien-Azerbaijan Conflict, Causes and Implications, London, Preager.
• ÇAPRAZ, H. (2006). “Rusya’nın Güney Kafkasya Politikası ve Batılı Devletler (1991-2000)”, Avrasya Etüdleri, Yıl: 12, Sayı: 29- 30,
• DAĞI, Z. (2002). Kimlik, Milliyetçilik ve Dış Politika: Rusya’nın Dönüşümü, İstanbul: Boyut Kitapları.
• DANILOV, Dimitri, (1996). “Russia’s Search for an International Mandate in Transcaucasus”, Bruno Coppiers (der.), Contested
• Borders in the Caucasus, Brüksel: Vubpress. DEMİRAĞ, Y. (2003). “Kafkasya’da Türk ve Rus Politikası”, Stratejik Analiz, Cilt: 4, Sayı: 40, Ağustos.
• EKİCİ, G. Kamil A. (Kasım 2002). “Panki Vadisi Etrafında Dönen Küresel Politika”, Stratejik Analiz, Cilt: 3, Sayı: 31.
• EKİCİ, G. (Mayıs 2003). “Rusya Federasyonu’nun Terör Kartı: Irak Kafkasya’ya Emsal Olabilir mi?”, Stratejik Analiz, Cilt: 4, Sayı: 37.
• GÖTZ, R. (2000). “Güney Kafkasya ve Orta Asya’da Siyasi Çıkar Alanları”, Yılmaz Tezkan (der.), Menfaatler Çatışması
• Ortasında Türkiye, Ülke. GÜLER, N. (Aralık 2001). “Özbekistan Dış Politikasında Dönüm Noktası: 11 Eylül”, Stratejik Analiz, Cilt: 2, Sayı: 20.
• GÜNEY, N. (2000). “AKKA’nın Yeni Koşullara Uyarlanması ve Türkiye’nin Güvenliği”, Gencer Özcan, Şule Kut (der.), En Uzun
• On Yıl, Türkiye’nin Ulusal Güvenliğinde Doksanlı Yıllar, İstanbul, Büke Yayınları, 2. Baskı. GÜNEY, N. (2002). “Rusya Federasyonu’nun Yeni Güvenlik Politikası Çerçevesinde Türkiye’ye Bakışı”, Mustafa Türkeş, İlhan
• Uzgel (der.), Türkiye’nin Komşuları, Ankara: İmge Kitabevi. İŞYAR, Ö., (Yaz 2002). “Amerika Birleşik Devletleri ve Dağlık Karabağ Uyuşmazlığı”, Avrasya Dosyası, İstihbarat Özel, , Cilt 8, Sayı
• İŞYAR, Ö. (2004). Bölgesel ve Global Güvenlik Çıkarları Bağlamında Sovyet-Rus Dış Politikaları ve Karabağ Sorunu,
• İstanbul: Alfa Yayınları. KANBOLAT, H. (Temmuz 2000).“Rusya Federasyonu’nun Güney Kafkasya’daki Askeri Varlığı ve Gürcistan Boyutu”, Stratejik Analiz, Cilt: 1, Sayı: 3.
• KARABAYRAM, F. (2007). Rusya Federasyonu’nun Güney Kafkasya Politikası, Ankara: Lalezar Kitapevi.
• KARASER, H. (2001). “Bağımsızlıklar Sonrası Türkistan’da Rus Siyaseti”, Avrasya Dosyası, Rusya Özel,), Cilt: 6, Sayı: 4.
• KOHKER, C. , WIBERG – JORGESSEN, P. (2001). “United States Strategic Possibilities in the South Caucasus”, European
• Security, Cilt: 10, Sayı: 3. KOZHEMIAKIN, A. Roger E. Kanet, (1997). “Russia and its Western Neighbors in the Near Abroad”, Roger E. Kanet, Alexander
• Kozhemikian (der.), The Foreign Policy of the Russian Federation, Newyork: St. Martin Press,. LEEUW, Charles Van Der, (2000). Azerbaijan: A Quest For Identity, Newyork: St. Martin Press.
• MEMMEDOV, A. (2002). Güney Kafkasya’da Etnik Çeşitlilik ve Çatışma, Ankara: Ankara Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• MUSABEYOV, R. (2001). “Azerbaycan’daki Etnik Azınlıklar”, Avrasya Dosyası, Cilt: 7, Sayı: 1.
• NISSMAN, D. “A New Ethnic Challenge to Borders in the Caucasus”, http://www.jamestown.org/pubs/view/pri_001_005_005.htm. erişim (04.04.2004).
• OĞAN, S. (2001-2002). “Demografinin Gölgesi Altında Rusya-Kazakistan İlişkileri”, Avrasya Dosyası, Rusya Özel, Kış 2001- 2002, Cilt: 7, Sayı: 4.
• PAMİR, N. (1999) Bakü-Ceyhan Petrol Boru Hattı: Orta Asya ve Kafkasya’da Bitmeyen Oyun, Ankara: ASAM Yayınları.
• PIKAYEV, A. (1996). “The Russian Domestic Debate on Policy Towards the Near Abroad”, Lena Johson, Clive Acher (der.),
• Peacekeeping and the Role of Russia in Eurasia, Colarado: West View Press. PURTAŞ, F. (2005). Rusya Federasyonu Ekseninde Bağımsız Devletler Topluluğu, Ankara: Platin.
• RUBINSTEIN, A. (1997). “The Transformation of Russian Foreign Policy”, Karen Dawisha (der.), The International Dimension of Post-Communist Transition in Russia and the New States of Eurasia, New York: M.E. Sharpe.
• SAPMAZ, A. (2008). Rusya’nın Transkafkasya Politikası ve Türkiye’ye Etkileri, Ötüken Yayınları, İstanbul.
• SAKWA, R. Ve WEBBER, M. (1999). “The Common Wealth of Independent States, 1991-1998; Stagnation and Survival”, Europe
• Asia Studies, Cilt: 51, Sayı: 3, Mayıs 1999.
• SANCAK, K. (2002). Gürcistan’ın Kafkasya’daki Yeri, İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• SHEARMEN, P. (1997). “Defining the National Interest: Russian Foreign Policy and Domestic Politics”, Roger Kanet, Alexander
• Y. Kozhemikian (der.), The Foreign Policy of the Russian Federation, Londra: Macmillan Press. SOLTAN, E. (2001-2002). “Rusya ve Kırgızistan: Asimetrik İlişkilerin Sürekliliği”, Avrasya Dosyası, Kazakistan-Kırgızistan Özel, Kış 2001-2002, Cilt:7, Sayı:4.
• SOLTAN, Elnur, (2001). “Türkmenistan ve Rusya: ‘Gaz’ Üzerinde Kurulan İlişkiler”, Avrasya Dosyası, Türkmenistan Özel, Yaz 2001, Cilt:7, Sayı:2.
• İLHAN, S. (1999). Kafkasya’nın Gelişen Jeopolitiği, Ankara: TKAE Yayınları.
• SWIETOCHOWSK, T. (1999). “Azerbaijan: Perspectives From the Crossroads”, Central Asian Survey, Yıl: 1999, Cilt:18, Sayı:4.
• SWIETOCHOWSK, T. (1995). Russia and Azerbaijan, A Borderland in Transition, Newyork: Colombia University Press.
• TANRISEVER, O. (2005). “Rusya Federasyonu’nun Orta Asya-Kafkasya Politikası: Yakın Çevre Doktrini’nin İflası”, Mustafa
• Aydın (der.), Küresel Politikada Orta Asya (Avrasya Üçlemesi I), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. TANRISEVER, O. (2002). “Sovyet Sonrası Dönemde Rusya’nın Kafkasya Politikası”, Mustafa Türkeş, İlhan Uzgel (der.),
• Türkiye’nin Komşuları, Ankara: İmge Kitapevi. TORBAKOV, I. “Rusya’dan Ayrı Ya da Rusya’nın Bir Parçası: Ukrayna –Rusya İlişkilerinin Kederli Bir Destanı”, Avrasya Dosyası, Rusya Özel, Kış 2001, Cilt: 6, Sayı: 4.
• ULUDAĞ, B. (1999). Sovyetler Birliği ve Sonrası Dönemde Kafkasya’daki Ulusçu Ayrılıkçı Akımlar, Ankara: Ankara
• Üniversitesi Yayımlanmamış Doktora Tezi. YERASIMOS, S. (1994). Milliyetler ve Sınırlar: Kafkasya, Balkanlar ve Orta Doğu, Şirin Tekeli (çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.