NEPOTİZM VE İŞ TATMİNİ İLİŞKİSİNDE İŞ STRESİNİN ARACI ROLÜ VAR MIDIR?

Yıl 2011, Sayı: 29, - , 20.06.2015

Mustafa Büte

Öz

The aim of the study is to analyze the effect of nepotism on job satisfaction and to reveal the moderating effect of job stress in this relation. Data was gathered by questionnaire method. The research is carried on 130 administrators and workers who work at family firms operating in Trabzon and are not family members. Job satisfaction levels of administrators and workers who are not family members in the sample are above the average while nepotism and job stress was found to be at average level contrary to expectation. The entire hypothesis of the study was verified. Nepotism has the negative affect on job satisfaction. One of the biggest effects came from nepotism effect on job stress. Besides, it was revealed that job stress played a mediating role in the relation between nepotism and job satisfaction

Anahtar Kelimeler

Nepotism, family firms, job satisfaction, job stress, mediating role

NEPOTİZM VE İŞ TATMİNİ İLİŞKİSİNDE İŞ STRESİNİN ARACI ROLÜ VAR MIDIR?

Öz

Bu araştırmanın amacı nepotizmin iş tatmini üzerindeki etkisini araştırmak ve bu ilişkide iş stresinin aracı rolünü analiz etmektir. Veriler anket kullanılarak toplanmıştır. Araştırma, Trabzon’da faaliyet gösteren aile işletmelerinde çalışan aile üyesi olmayan 130 yönetici ve işgören üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamındaki aile üyesi olmayan çalışan ve yöneticilerin iş tatmin düzeylerinin ortalamanın üzerinde, nepotizm ve iş stresi düzeylerinin ise beklenenin aksine ortalama seviyede olduğu tespit edilmiştir. Araştırmada ileri sürülen tüm hipotezler doğrulanmıştır. Araştırma sonucunda, nepotizm iş tatmini üzerende olumsuz yönde bir etkiye sahiptir. Nepotizmin iş stresine etkisi elde edilen sonuçlar arasındaki en güçlü etkiye sahiptir. Ayrıca iş stresinin nepotizm ve iş tatmini arasındaki ilişkide kısmi aracı etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Nepotizm (kayırmacılık), aile işletmeleri, iş tatmini, iş stresi, aracı değişken

Kaynakça

• ABDALLA, H.F., MAGHRABİ, A.S. & AL-DABBAGH, T.H. (1994). “Research Note: Assessing the Effect of Nepotism on
• Human Resource Managers”, International Journal of Manpower, 15 (1), 60-67. ABDALLA, H.F., MAGHRABI, A.S. & Raggad, B.G. (1998). “Assessing The Perceptions of Human Resource Managers
• Toward Nepotism A Cross-Cultural Study”, International Journal of Manpower, 19 (8), 554–570. AKINCI, Z. (2002). “Turizm Sektöründe İşgörenin İş Tatminini Etkileyen Faktörler Beş Yıldızlı Konaklama İşletmelerinde
• Bir Uygulama”, Akdeniz Üniversitesi Dergisi, Sayı. 4, 2002, 1–25.
• AKTAŞ, A. ve AKTAŞ, R. (1992). “İş Stresi”, Milli Prodüktivite Dergisi, MPM yayını 1: 153-171.
• ALAYOĞLU, N. (2003). Aile Şirketlerinde Yönetim ve Kurumsallaşma. İstanbul: Müsiad Yayınları.
• ARASLI, H., BAVIK, A. & EKIZ, E.H. (2006). “The Effects of Nepotism on Human Resource Management: The Case of
• Three, Four and Five Star Hotels In Northern Cyprus”, International Journal of Sociology and Social Policy, 26 (7/8), 295–308. ARASLI, H. & TÜMER, M. (2008). “Nepotism, Favoritism and Cronyism: A Study of Their Effects on Job Stress and Job
• Satisfaction In The Banking Industry of North Cyprus”, Social Behavior and Personality, 36 (9), 1237–1250.
• ASUNAKUTLU, T. & AVCI, U. (2010). “Nepotizm-İş Tatmini İlişkisi: Aile İşletmelerinde Bir İnceleme”, Süleyman
• Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, C.15, S.2, 93–109. ATEŞ, Ö. (2003). Aile Şirketlerinde Değişim ve Süreklilik Anlayışı. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara. BABIN, B.J. & BOLES, J.S. (1998). “Employee Behavior in A Service Environment: A Model and Test of Potential
• Differences Between Men and Women”, Journal of Marketing, 62 (2), 77-91. BILGIN, N. (1995). Sosyal Psikolojide Yöntem ve Pratik Çalışmalar. Sistem Yayıncılık.
• BARON, R. M. ve DAVID A. K. (1986). “The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research:
• Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations”, Journal of Personality and Social Psychology, 51 (6): 1173-1182.
• BRAYFIELD, A. H. ve HAROLD F. R. (1951). “An index of Job Satisfaction”, Journal of Applied Psychology, 5: 307- 3
• BÜTE, M. (2008). Aile İşletmelerinin Kurumsallaşma Sürecinde Yaşadığı Sorunlar. Bildiri. 3. Aile işletmeleri Kongresi,
• Kongre Kitabı. İstanbul Kültür Üniversitesi yayını, İstanbul, 18–19 Nisan 2008, 1/313-332.
• BÜTE, M. (2009). Aile İşletmelerinde Nepotizm: Trabzon İlinde Faaliyet Gösteren Aile Şirketlerinde Nepotizm
• Uygulamasının Tespitine Yönelik Bir Araştırma. 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi. Bildiriler Kitabı, 737– 7 BÜTE, M. (2010). “Aile İşletmelerinde Nepotizm: Trabzon İlinde Faaliyet Gösteren Aile Şirketlerinde Nepotizm
• Uygulamasının Tespitine Yönelik Bir Araştırma”, Akademik Bakış Dergisi, Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E- Dergisi, Say 22, Ekim – Kasım – Aralık – 2010.
• DEVELI, N. (2008). Aile İşletmeleri, Aile İşletmelerinde Karşılaşılan Yönetim ve Organizasyon Sorunları: Mersin
• Örneği. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Denizli. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ekim. EFEOĞLU, İ. E. ve ÖZGEN, H. (2007). “İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Stresi, İş Doyumu ve Örgütsel Bağlılık Üzerindeki
• Etkileri: İlaç Sektöründe Bir Araştırma”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 16, Sayı 2, 2007, 237-254.
• ERCENAP, İ. (2006). Nepotism and Favoritism in the Banking Industry: Some Evidence From Northern Cyprus.
• Master Thesis. Eastern Mediterranean University. Northern Cyprus. FORD, R. & MCLAUGHLIN, F. (1985). “Nepotism”, Personnel Journal, 64 (9), 57–60.
• GÜNEL, R. (2005). Aile İşletmelerinde Yönetimin Bir Sonraki Kuşağa Devrinde Karşılaşılan Sorunların Tespitine ve Bu Sorunların Çözümüne İlişkin Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adana.
• IŞIKHAN, V. (1988). Sosyal Hizmet ve Sağlık Alanında Görev Yapan Yöneticileri Etkileyen İş stresi Faktörleri.
• Yayınlanmamış Doktora Tezi. H.O. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara. İYİİŞLEROĞLU, S. C. (2006). Aile Şirketleri: Adana ve Çevresinde Faaliyet Gösteren Aile Şirketlerinde Nepotizm
• Uygulamasının Tespitine Yönelik Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adana. JOFFE, A.H. (2004). “Nepotism for All Times”, Society, September/October, 74–79.
• KIECHEL, W. (1984). “How to Relate to Nepotism”, Fortune, February 1984, 143-144.
• MEŞE, B. (2005). Aile Şirketlerinin Kurumsallaşması. Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü,
• Gebze: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. MEYER, J.P. & ALLEN, N.J. (1984). Testing the Side Bet Theory of Organizational Commitment: Some Methodological
• Considerations”, Journal of Applied Psychology, 69, 372-378. ÖZLER, H., ÖZLER, D. N. & GÜMÜŞTEKIN G. E. (2006). Aile İşletmelerinde Nepotizme Kurumsal Bir Bakış. 2. Aile letmeleri Kongresi. İstanbul, 271-279.
• ÖZLER, H., ÖZLER, D. N. & GÜMÜŞTEKIN G. E. (2007). “Aile İşletmelerinde Nepotizmin Gelişme Evreleri ve Kurumsallaşma”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (17), 437-450.
• ÖZSEMERCI, K. (2002). Türk Kamu Yönetiminde Yolsuzluklar, Nedenleri, Zararları ve Çözüm Önerileri, Yüksek
• Lisans Tezi, TODAİE, Ankara. ROSENBLATT, P. C., DE MIK, L., ANDERSON, R. M. & JOHNSON, P. (1985). The Family in Business: 204. Jossey
• Bass Publishers. San Francisco. California. VERMUNT, R. and STEENSMA, H., (2003). “Physiological Relaxation: Stress Reduction Through Fair Treatment”, Social
• Justice Research, Vol. 16, No. 2, s. 135-149. ZIMMERER, T.W. & SCARBOROUGH N. M. (1996). Entrepreneurship and The New Venture Formation. New Jersey.