18.GÜNDELİK HAYATTA TOTALİTARİZM: GEORGE ORWELL'IN 1984 ADLI DİSTOPYA ROMANINDA İDEAL TOPLUM TASAVVURLARI

Yıl 2015, Sayı: 44, 0 - 0, 20.06.2015

M. Caner Müftüoğlu Fatih Özbay

Öz

British novelist George Orwell’s dystopian novels 1984 are sociologically scrutinised in this study.Envisions of ideal society that constitutes the main frame of the novels are evaluated within the frame of future generations’ potentials of becoming totalitarian. From the very first moment of life, mankind has always had the object of transforming the world he lives in and providing living space for himself.This effort has developed him both mentally and physically.Utopias, being the product of such efforts, give utterance to his wish to pursue a better life, his ideals, and searching.It can be said that a better, nicer and more prosperous or better world system is being projected in his ideals in all aspects. In this novel, living spaces where the totalitarianism and tyranny are at their peaks, where different individual and societal identities are suppressed for the sake of homogenization, where unthinking and unquestioning people are desired, where the distribution of justice, freedom, and equality cannot bring happiness to whole society are being portrayed.Besides, it also includes warnings against the dystopic social order’s potential of creating fear and tyranny when social equity, equality and realm of freedom are narrowed down by the government; that is, when the government becomes totalitarian and a tool of tyranny.In the novels, it is observed that the world designed by the government cannot maintain its continuity for long. This novel by Orwell has given significant projections and warnings, and made valid sociological observations for the period he lived and for the future about the problems that might arise when the power of government is transformed into totalitarianism

Anahtar Kelimeler

Sociology of Literature, Utopia, Distopia, Totalitarianism, 1984

18.GÜNDELİK HAYATTA TOTALİTARİZM: GEORGE ORWELL'IN 1984 ADLI DİSTOPYA ROMANINDA İDEAL TOPLUM TASAVVURLARI

Öz

Bu çalışmada ünlü İngiliz romancı George Orwell’ın “1984” adlı distopik romanı sosyolojik olarak incelenmiştir. Romanın ana gövdesini oluşturan ideal toplum tasavvurları, gelecek toplumlarının totalitarizme dönüşme potansiyelleri çerçevesinde değerlendirilmiştir. İnsanoğlu yaşamının ilk anından bu yana içerisinde yaşadığı dünyayı değiştirme ve kendine yaşam alanı oluşturma gayesi içerisinde olmuştur. Bu çaba onu hem fiziksel hem de zihinsel açıdan geliştirmiştir. Böyle bir çabanın ürünü olan ütopyalar da onun daha iyi bir yaşam sürme isteğini, ideallerini ve arayışlarını dile getirmektedir. Bu ideallerinde her yönüyle daha iyi, daha güzel veya daha müreffeh bir toplum ya da dünya sistemi tasarlanmakta olduğu söylenebilir. Bu romanda totaliter yaklaşımlarla bireyler üzerinde tahakküm kurulduğu; bireysel ve toplumsal farklı kimliklerin benzeştirme çabası içinde yok edildiği; düşünmeyen ve sorgulamayan bireylerin arzulandığı; adalet, özgürlük ve eşitliğin dağılımının toplumun tüm kesimleri için mutluluk üretemediği yaşam alanları resmedilmiştir. Ayrıca iktidarın sosyal adalet, eşitlik ve özgürlük alanlarını daraltarak tahakküm aracı haline dolayısıyla totalitarizme dönüştürmesi distopik bir toplum kurgusunun korku ve zorbalık üretme potansiyellerine karşı uyarılar içermektedir. İncelenen bu romanda iktidarlarca tasarlanan dünyanın uzunca bir süre varlığını koruyamadıkları görülmektedir. Orwell’ın bu eseri yazdığı dönem ve gelecek için iktidar gücünün totalitarizme dönüşmesini ve buna bağlı olarak yaşanılan sorunlar hakkında gelecek toplumlarına önemli projeksiyonlar sunmakta, yerinde sosyolojik tespitler ve uyarılar yaptığını görülmektedir

Anahtar Kelimeler

Edebiyat Sosyolojisi, Ütopya, Distopya, Totalitarizm, 1984

Kaynakça

• ANAR, Turgay ve ÖZBAY, Fatih (2013), “Edebiyat Sosyolojisi Bağlamında Osmanlı’dan Günümüze Türk Şiirinde Dilenme ve Dilenciliğe Genel Bir Bakış”, FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, Sayı/2 Yıl 2013 Güz.
• AKATLI, Füsun, (1995), “Ütopyanın Çevresinde”, Varlık, nr. 1051.
• ALVER, Köksal, (2004), “Edebiyatın Sosyolojik İmkânı”, Edebiyat Sosyolojisi, Hece Yayınları, Ankara.
• ARON, Raymond, (1976), Demokrasi ve Totalitarizm, Çev: Vahdi Hatay, Kültür Bakanlığı, Kültür Eserleri:3, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• BEZEL, Nail, (1984), Yeryüzü Cennetleri, Say Yayınları, İstanbul.
• CAN, Bilal; ÖZBAY, Fatih (2014), “Edebiyata Sosyolojik Bakmak: Mustafa Kutlu’nun “Uzun Hikâye” Adlı Eserindeki Anlamlar ve İdeolojik Yansımalar”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 39.
• ÇETİN, Halis, (2002), “Totalitarizm: İdeolojik Kökenleri ve Toplumsal İnşa Araçları”, Cumhuriyet Üniversitesi SBD, S.15-43.
• DARMAZ, Volkan, (2009), “George Orwell’ın “Animal Farm” ve “1984” adlı eserlerinin William Goliıng’in “Lord of the Flies” ve Joseph Conrad’ın “Heart of Darkness” İsimli Eserleri İle Toplumsal Yergi Açısından Karşılaştırılması”, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• KÜÇÜKCOŞKUN, Yasemin, (2006), “1980-2005 Dönemi Türk Edebiyatında Ütopik Romanlar ve Ütopyanın Kurgusu”, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• KUMAR, Krishan, (2006), Modern Zamanlarda Ütopya ve Karşı Ütopya, Çev.: Ali Galip, Kalkedon Yayıncılık, İstanbul.
• LINZ, Juan J. (1984), Totaliter ve Otoriter Rejimler, Çev.: Ergun Özbudun, Siyasi İlimler Türk Derneği, S Yayınları, Ankara.
• ORWELL, George, (2012), 1984, Çev.: Celal Üster, Can Yayınları, 33. Baskı, İstanbul.
• PARLA, Taha, (1986), Demokrasi, Anayasalar, Partiler ve Türkiye'nin Siyasal Rejimi Üzerine Yazılar, Onur Yayınları, İstanbul.
• PARAKOS, Aylin, (2008), “1984”, Sert Sessiz Dergi, Sayı: 6.
• ŞAMİL, İbrahim, (2008), Gündelik Hayatın Gerçekliğine Fantastik Bir Başkaldırı: Ütopyalar ve Bilimkurgu Edebiyatı.
• YALÇINKAYA, Ayhan, (2004), Eğer’den Meğer’e: Ütopya Karsısında Türk Romanı, Phoenix Yayınları, Ankara.
• VASSAF, Gündüz, (2009), Cehenneme Övgü, Gündelik Hayatta Totalitarizm, İletişim Yayınları, 10.yıl özel baskısı. İstanbul.
• ZİYALAN, Mustafa, (1993), “Ütopya Ötesi: Hipertekst”, Varlık, nr. 1028.