The Cointegration and Causality Relationships Between Export, Import and Economic Growth in Turkey in the Period 1980-2020

Yıl 2022, Sayı: 73, 15 - 32, 29.07.2022

Nazım Çatalbaş

https://doi.org/10.51290/dpusbe.1034504

Cited By: 2

Öz

In this study, the cointegration, and causality relationships between export, imports, and economic growth have been investigated in Turkey in the post-1980 period. The period that export-based industrialization policies were followed, is important in terms of foreign trade and economic growth relations. For the analysis, annual data for the period 1980-2020 were used. Zivot-Andrews (1992) unit root test was preferred for the test of stationarity, For the cointegrating relationship, Gregory-Hansen (1996) cointegration analysis was preferred. Toda-Yamamoto causality analysis was preferred for the causality relationship. In the stationarity and cointegration analyzes, methods enabling single structural break were selected. According to the experimental findings of the study, the series are stationary at first difference. As regards the results of Gregory-Hansen cointegration analysis, there is long-term relationship between the series. Cointegration coefficients were estimated by DOLS, FMOLS and CCR methods. According to DOLS, in the long run, exports, imports and dummy variables have significant effects on economic growth. According to FMOLS and CCR, in the long run, exports have a significant effect on economic growth. In the Toda-Yamamoto causality test, reciprocal causality relationship between imports and economic growth, and one-way causality relationship from export to import and economic growth were determined.

Anahtar Kelimeler

Foreign Trade, Economic Growth, Cointegration, Casuality

1980-2020 Döneminde Türkiye’de İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Eşbütünleşme ve Nedensellik İlişkileri

Öz

BBu çalışmada, 1980 sonrası dönemde, Türkiye’de ihracat, ithalat ve ekonomik büyüme arasındaki eşbütünleşme ve nedensellik ilişkileri araştırılmıştır. İhracata dayalı sanayileşme politikalarının izlendiği bu dönem dış ticaret ve ekonomik büyüme ilişkileri açısından önemlidir. Analiz için 1980-2020 dönemine ait yıllık veriler kullanılmıştır. Durağanlık sınaması için Zivot-Andrews (1992) birim kök testi, eşbütünleşme ilişkisi için Gregory-Hansen (1996) eşbütünleşme analizi ve nedensellik ilişkisi için Toda-Yamamoto nedensellik analizi tercih edilmiştir. Durağanlık ve eşbütünleşme analizlerinde tek yapısal kırılmaya imkân tanıyan yöntemler seçilmiştir. Çalışmanın deneysel bulgularına göre, seriler birinci farkta durağandır. Gregory-Hansen eşbütünleşme analizi sonucuna göre, seriler arasında uzun dönemli ilişki mevcuttur. Eşbütünleşme katsayıları ise DOLS, FMOLS ve CCR yöntemleri ile tahmin edilmiştir. DOLS’a göre, uzun dönemde, ihracat, ithalat ve kukla değişken ekonomik büyüme üzerinde anlamlı etkiye sahiptir. FMOLS ve CCR’ye göre, uzun dönemde, ihracat ekonomik büyüme üzerinde anlamlı bir etkiye sahiptir. Toda-Yamamoto nedensellik sınamasında ithalat ve ekonomik büyüme arasında karşılıklı nedensellik ile ihracattan ithalata ve ekonomik büyümeye doğru tek yönlü nedensellik tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dış Ticaret, Ekonomik Büyüme, Eşbütünleşme. Nedensellik

Kaynakça

• Acaravcı, A. ve Akyol, M. (2017). Türkiye’de doğrudan yabancı yatırımlar, dış ticaret ve ekonomik büyüme ilişkisi. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 3(1), 17-33.
• Acet, H., Erdoğan, S. ve Köksal, M. (2016). İthalat, ihracat ve büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye uygulaması. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(31), 145-161.
• Akcan, A. T. ve Metin, İ. (2018). Dış ticaretin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. Turkish Studies Economics, Finance and Politics, 13/14, 1-14.
• Aktaş, C. (2009). Türkiye’nin ihracat, ithalat ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik analizi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 35-47.
• Aykırı, M. ve Bulut, Ö. U. (2019). Ekonomik küreselleşme ve doğrudan yabancı yatırımların CO2 emisyonu üzerindeki belirleyiciliği: Türkiye örneği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Ek Sayı, 69-90.
• Bilgin, C. ve Şahbaz, A. (2009). Türkiye’de büyüme ve ihracat arasındaki nedensellik ilişkileri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 177-198.
• Banarjee, A., Lumsdaine, R.L. ve Stock, J.H. (1992). Recursive and sequential tests of unit-root and the trend break hypotheses: theory and international evidence. Journal of Business Economics and Statistics, 10, 271-287.
• Christiano, L. J. (1992). Searching for a break in gnp. Journal of Business Economics and Statistics, 10, 237-250.
• Çelik, T. ve İlkay, S. Ç. (2016). Türkiye’de ihracat ve ithalat arasındaki ilişkinin 1989-2015 dönemi için test edilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 961-969.
• Çil Yavuz, N. (2005). Türkiye’de ihracat ve iktisadi büyüme arasında nedensellik analizi. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Prof. Dr. Turan Yazgan’a Armağan Özel Sayısı, 972- 961.
• Demirhan, E. (2003). Büyüme ve ihracat arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60(4), 75-88.
• Erdoğan, S. (2006). Türkiye’nin ihracat yapısındaki değişme ve büyüme ilişkisi: Koentegrasyon ve nedensellik testi uygulaması. Selçuk Üniversitesi Karaman İİBF Dergisi, 10(9), 30-39.
• Erdoğan, L., Ceylan, R. ve Tiryaki, A. (2018). Türkiye’de uzun dönem ekonomik büyümenin belirleyicilerinin ardl, fmols, dols ve ccr yöntemleriyle tahmini. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 36 (4), 39-58.
• Gregory, A. W. ve Hansen, B. E. (1996). Residual-based tests for cointegration in models with regime shifts. Journal of Econometrics, 70, 99-126.
• Gül, E. ve Kamacı, A. (2012). Dış ticaretin büyüme üzerine etkileri: bir panel veri analizi. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4(3), 81-91.
• İşcan, İ. H. ve Demirel, T. (2020). The relationship of economic growth, export and ımport in Turkey: a co-integration analysis. Eskisehir International Conference on Economics (September 10-12, 2020) Sempozyumunda sunulan bildiri, Eskisehir Osmangazi University, Eskisehir.
• Karluk, S. R. (2009). Uluslararası ekonomi (Geliştirilmiş 9. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayım AŞ.
• Keskingöz, H. ve Karamelikli, H. (2015). Dış ticaret-enerji tüketimi ve ekonomik büyümenin CO2 emisyonu üzerine etkisi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9, 7-17.
• Korkmaz, S. ve Aydın, A. (2015). Türkiye’de dış ticaret- ekonomik büyüme ilişkisi: nedensellik analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(3), 47-76.
• Kurt, S. ve Berber, M. (2008). Türkiye’de dışa açıklık ve ekonomik büyüme. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 57-80.
• Kutlu, E., Açıkalın, S. ve Eşkinat, R. (2016). Dünya ekonomisi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Mangir, F. (2012). Export and economic growth in Turkey: cointegration and causality analysis. Economics, Management, and Financial Markets, 1, 67-80.
• Nazlıoğlu, Ş. (2010). Makro iktisat politikalarının tarım sektörü üzerindeki etkileri: gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için bir karşılaştırma. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Pata, U.K. (2017). Türkiye’de dış ticaret ve ekonomik büyüme ilişkileri: toda-yamamoto nedensellik analizi (1971-2014). Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 31(1), 119-134.
• Seyidoğlu, H. (2013). Uluslararası iktisat (Geliştirilmiş 18.Baskı). İstanbul: Güzem Can Yayınları.
• Soyyiğit, S. (2010). Türkiye’de ihracata dayalı sanayileşme stratejisi uygulamaları ve imalat sanayii üzerindeki etkinliği: nedensellik analizi (1980-2008). İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 60(2), 135-156.
• Stock, J. H. ve Watson, M. W. (1993). A simple estimator of cointegrating vectors in higher order ıntegrated systems. Econometrica, 61(4), 783-820.
• Şerefli, M. (2016). Dış ticaretin ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye örneği. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 136- 143.
• Şenkardeşler, R. A. (2018). Cumhuriyetten günümüze Türkiye’nin dış ticaret ve ekonomik büyüme ilişkisi üzerine nedensellik analizi. Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 4(1), 108-129.
• Şimşek, M. (2003). İhracata dayalı-büyüme hipotezinin Türkiye ekonomisi verileri ile analizi: 1960–2002. D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 18(2), 43- 63.
• Taşçı, H. M. ve Erçakar, M. E. (2016). Prebisch-singer tezinin dış ticaret hadleri aracılığıyla Türkiye için test edilmesi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14(2), 232-249.
• Taştan, H. (2010). Türkiye’de ihracat, ithalat ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkilerinin spektral analizi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1), 87-98.
• Telatar, O.M., Değer, M.K. ve Doğanay, M. A. (2016). Teknoloji yoğunluklu ürün ihracatının ekonomik büyümeye etkisi: Türkiye örneği (1996:Q1-2015:Q3). Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(4), 921-934.
• Temiz, D. ve Gökmen, A. (2010). An analysis of the export and economic growth in Turkey over the period of 1950-2009. International Journal of Economic and Administrati ve Studies, 3(5), 123-142.
• Toda, H. Y. ve Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of Econometrics, 66, 225-250.
• Tuncer, İ. (2002). Türkiye’de ihracat ithalat ve büyüme: toda yamamoto yöntemiyle granger nedensellik analizleri 1980-2000. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(9), 89-107.
• Türker, M. T. (2006). Dışa açık büyüme: Türkiye örneği. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Uçan, O. ve Koçak, E. (2014). Türkiye’de dış ticaret ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 51-60.
• Uyar Bozdağlıoğlu, E. Y. (2007). Türkiye’nin ithalat ve ihracatının eşbütünleşme yöntemi ile analizi (1990-2007). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 213-224.
• Yenisu, E. (2019). Türkiye’de ihracat, ithalat ve ekonomik büyüme ilişkisi: ARDL sınır testi yaklaşımı. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 18(3), 1175-1193.
• Yılancı, V. ve Özcan, B. (2010). Yapısal kırılmalar altında Türkiye için savunma harcamaları ile gsmh arasındaki ilişkinin analizi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1), 21-33.
• Yıldırım, E. ve Kesikoğlu, F. (2012). İthalat-ihracat-döviz kuru bağımlılığı: bootstrap ile düzeltilmiş nedensellik testi uygulaması. Ege Akademik Bakış, 12(2), 137-148.
• Yiğidim, A. ve Köse, N. (1997). İhracat ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki, ithalatın rolü: Türkiye örneği (1980-1996). Ekonomik Yaklaşım, 8(26), 71-85.
• Zivot, E. ve Andrews, D. W. K. (1992). Further evidence on the great crash, the oil-price shock, and the unit-root hypothesis. Journal of Business & Economic Statistics, 10(3), 251-270.