Teokratik Devlet–Laik Devlet Bağlamında İbn-i Haldun’un Devlet Teorisi

Yıl 2023, Sayı: 75, 304 - 320, 27.01.2023

Zeynep Yıldırım

https://doi.org/10.51290/dpusbe.1197766

Öz

Siyaset ve din arasındaki ilişkinin yoğunluğu zaman içinde değişiklik göstermektedir. Siyasî iktidar meşruluğunu ilahî ya da dünyevî kaynaklardan alabilir. Siyasî iktidarın kaynağının ilahî ya da dünyevî olması devletin kökenini, kapsama alanını ve tanımını değiştirmektedir. İlahî bir kökene bağlı olan devlet fikrine göre, meşruluğun kaynağı Tanrısaldır ve iktidar sahibi, Tanrı’nın iradesinin yeryüzündeki bir yansımasıdır. Devletin ilahî bir kökene dayandığı düşüncede; hem bu dünyanın hem de ahiret aleminin düzenlenmesinde etkin bir iktidar anlayışı vardır. Fakat bu dünyanın ihtiyaçlarının karşılandığı ve meşruluğunun kaynağının yine bu dünyada arandığı devlet fikrinde; devlet dünyevî hizmetleri yerine getiren bir kurum olarak var olmuştur. Bu tanımların ilki, teokratik devleti; ikincisi, laik devleti ifade eder. Çalışmada, teokratik ve laik devlet tanımları verildikten sonra İbn-i Haldun’un devlet teorisinin incelenmesi amaç edinilmiştir. İbn-i Haldun’un toplum ve devlet teorisinde devletin kökeni, tanımı ve kapsamı incelenecektir. Konu nitel araştırma yöntemlerinden literatür taraması yapılarak ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Teokratik Devlet, Laik Devlet, İbn-i Haldun, Devlet

Ibn-i Khaldun's Theory of the State in the Context of Theocratic State-Secular State

Öz

The intensity of the relationship between politics and religion has varied over time. Political power can derive its legitimacy from divine or worldly sources. Whether the source of political power is divine or worldly changes the origin, scope and definition of the state. According to the idea of a divinely rooted state, the source of legitimacy is divine and is a reflection of the will of the omnipotent God. In the thought that the state is based on a divine origin, there is an effective understanding of power in the regulation of both this world and the hereafter. But in the state where the state is worldly and the needs of this world are met and the source of the legitimacy of the state is sought in this world, only the needs of this world are provided. According to these definitions, while the first definition expresses theocratic state; The second definition refers to the secular state. In the study, after giving the definitions of theocratic and secular state, it is aimed to examine Ibn Khaldun's theory of state. In Ibn Khaldun's theory of society and the state, the origin, definition and scope of the state will be examined. The subject has been discussed by making a literature review, one of the qualitative research methods.

Anahtar Kelimeler

Teocratic State, Secular State, Ibn-ı Khaldun, State

Kaynakça

• Akdoğan, Y. (1996). Siyaset ve kutsallık. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Arslan, A. (2017). İbni Haldun. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Azimli, M. (2007). Hulefa-i Raşidin dönemi halife seçimleri . Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 7(4), 35-59.
• Bakkal, A. (2005). Ebû Bekir’in halîfe seçilmesinde “İmamlar Kureyş'tendir” hadîsinin rolü üzerine İstem, 6, 87-103.
• Batur, B. (2020). İbn Haldun'un bilim anlayışı ve sekülerleşme. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Bayındır, A. (2012). Kitab-ı Mukaddes'e ve Kur'an'a göre teokrasi ve laiklik . Journal of Istanbul University Faculty of Theology, 0(1) , 111-131.
• Canatan, K. (2015). Tekfir ve tolerans arasında mezhepler ve akımlar: karşılaştırmalı bir çalışma Uluslararası Rahmet ve Çatışma Bağlamında İslam Mezhepleri Sempozyumu (s. 273-287). Karaman: Karaman İslami İlimler Derneği Yayınları.
• Çifçi, O. Z., & Erdem, H. (2013). İslam siyaset tarihinde din ve devlet ilişkisi. İstem, 22, 117-129.
• Eren, M. (2016). İbni Haldun ve Machiavelli’nin din-dışı toplum ve siyaset kavrayışları bakımından karşılaştırılması. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eroğul, C. (2017). Devlet nedir? İstanbul: Yordam Kitap.
• Feyzioğlu, M. (1997). Lâiklik ve teokrasi üzerine bir değerlendirme. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2, 157-180.
• Fığlalı, E. R. (1997). Haricîler. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde (C. 16, ss. 175-178). İstanbul: TDVİAM.
• Fırat, E. (2020). Din ve siyaset ilişkisi. Sosyal Bilimler Dergisi, 44(44), 103-114.
• Gişi, E. (2015). Laiklik kavramının kronolojik evrimi. The Journal Of Europe - Middle East Social Science Studies, 1(1), 1-13.
• Gözler, K. (2019). Devletin genel teorisi. Bursa: Ekin Basın Yayın Dağıtım.
• Hafızoğulları, Z. (2008). Atatürk ve laiklik. Ankara Ünivesitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 57(3), 833-843.
• Haldun, İ. (2016). Mukaddime. (S. Uludağ, Çev.) İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Heywood, A. (2015). Siyasetin ve uluslararası ilişkilerin temel kavramları. Ankara: BB101 Yayınları.
• İpek, İ. (2020). Din-siyaset ilişkisi: dünü, bugünü, geleceği. Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi, 2, 33-51.
• Kapani, M. (2017). Politika bilimine giriş. Ankara: BB101 Yayınları.
• Kayapınar, A. (2017). İbn Haldun'un asabiyet kavramı: siyaset teorisinde yeni bir açılım. R. Şentürk (Dü.) içinde, İbn Haldun-Güncel Okumalar (s. 121-160). İstanbul: İz Yayıncılık.
• Kışlalı, A. T. (1991). Siyasal sistemler siyasal uzlaşma ve çatışma. Ankara: İmge Kitabevi.
• Köktaş, M. E. (1997). Din ve siyaset. Konya : Vadi Yayınları.
• Köylü, M. (2018). Din ve siyaset ilişkisi, 15 Temmuz Örneği. Toros Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9), 315-340.
• Laski, H. J. (2020). Teori ve pratikte devlet. (D. Topçu, Çev.) Ankara: Folkitap.
• Onat, H. (2018, 09, 23). Mezhep kavramı ve mezheplerin doğuş sebepleri. 2022 tarihinde acikders.ankara.edu.tr: https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/73818/mod_resource/content/0/Mezhep%20Kavram%C4%B1%20Ve%20Mezheplerin%20Do%C4%9Fu%C5%9F%20Sebepleri.pdf adresinden alındı
• Osieja, H. (2021, Nisan). Education for democracy in the 21st century. https://www.researchgate.net: https://www.researchgate.net/publication/350617920_What_is_politics_all_about adresinden alınmıştır
• Öz, M., & İlhan, A. (2000). İmâmet. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde (C. 22, ss. 203-307). İstanbul: TDVİAM.
• Öztekin, A. (2010). Siyaset bilimine giriş. Ankara: Siyasal Yayınevi.
• sozluk.gov.tr. (2022, 09 15). Teokrasi.
• Turan, E. (2014). Siyaset bilimine giriş. Konya: Palet Yayınları.
• Uludağ, S. (2015). İbnm Haldun. Ankara: Harf Yayınları.
• Uludağ, S. (2016). Dipnotlar. İ. Haldun içinde, Mukaddime (s. 16-1090). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Urhan, V. (2020). Siyaset felsefesi. Ankara: Fol Kitap.
• Uygun, O. (2019). İbni Haldun'un toplum ve devlet kuramı. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Uygun, O. (2021). Devlet teorisi. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Yarımdağ, A. (tarih yok). Siyasal yönetim biçimleri. 09 15 2022 tarihinde www.academia.edu: https://www.academia.edu/18109142/Siyasal_Yonetim_Bicimleri adresinden alındı