Doğal Afetlerin Doğal Olmayan Sonuçları: Gazetelerin Deprem Haberciliği

Yıl 2023, Sayı: 78, 188 - 210, 25.10.2023

Enes Yalçın

https://doi.org/10.51290/dpusbe.1336124

Cited By: 1

Öz

Doğal afet dönemleri, toplumun tamamına yakınının dayanışma duyguları içerisinde bir arada hareket ettikleri zaman dilimleridir. Bu süreçte, gayri resmî-resmî, ferdî-kolektif tüm unsurların aynı amaç doğrultusunda hareket etmeleri beklenmektedir. Sağlıklı ve etkili bir kamu yönetimi için varlığına ihtiyaç duyulan medya kuruluşları da bu unsurların başında gelmektedir. Medya kuruluşları; sadece bilgilendirici olmakla kalmamakta aynı zamanda toplumu organize edici ve harekete geçirici özellikler de taşımaktadır. Olağanüstü durumlar, ilgili kuruluşların tutum ve faaliyetlerini ölçmek için bir bakıma sınav niteliğindedir. Bu çalışma, 06.02.2023 tarihli Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası basılı medya kuruluşlarının olağan günlerdeki siyasi-ideolojik konumlarını, afetin hemen sonrasındaki günlerde değiştirip değiştirmediklerini, tarafsız haberciliğe yönelip yönelmediklerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda, farklı ideolojilere sahip olan ve siyasi iktidarın yanında ya karşısında konumlanan Hürriyet, Sabah, Türkiye, Cumhuriyet, Karar ve Millî Gazete’nin 07.02.2023-16.02.2023 tarihlerini içeren on günlük dönemdeki ilk sayfa haberlerinin içerik analizi yöntemiyle tahlili gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda, gazetelerin afet haberleri sunumunda dahi, afetin üzerinden oldukça az bir süre geçmiş olmasına rağmen, genel itibarıyla muhalifi bulundukları siyasi tarafı eleştirmeye odaklı, yanlı haber sunma eğiliminde oldukları gözlenmiştir. Bu çalışmanın, ülke genelinde “asrın felaketi” olarak nitelenen bir doğal afetin hemen sonrasında, Türkiye basılı medyasındaki tutum tespitini gerçekleştirmesinin, tarafsız ve objektif yayıncılık değerlerinin hatırlatılması hususunda önem taşıdığı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kamu yönetimi, doğal afet, deprem, habercilik, medya

Unnatural Consequences of Natural Disasters: Earthquake Journalism of Newspapers

Öz

Terms of natural disasters are periods of time when almost the entire society acts together in solidarity. In this process, it is expected that all unofficial-official, individual-collective elements will act in line with the same goal. Media organizations, whose existence is needed for a healthy and effective public administration, are at the forefront of these elements. Media organizations not only contain informative qualities, but also provide organizing and mobilizing features of society. Extraordinary situations are in a sense a test to measure the attitudes and activities of the relevant organizations. This study aims to reveal whether print media organizations have changed their political and ideological positions on ordinary days after the Kahramanmaraş-based earthquakes of 06.02.2023 and whether they have turned to impartial journalism in the days immediately after the disaster. In this context, the analysis of the first page news of Hürriyet, Sabah, Türkiye, Cumhuriyet, Karar and Millî Gazete, which have different ideologies and are positioned same side or opposite the political power, for a ten-day period including the dates 07.02.2023-16.02.2023, was carried out by content analysis method. As a result of the research, it has been observed that even in the presentation of disaster news, the newspapers tend to present biased news focused on criticizing the political party they oppose, even though it has been quite a while since the disaster. It is thought that it is significant for this study to determine the attitude in the Turkish print media right after a natural disaster described as the “disaster of the century” throughout the country in order to remind the values of impartiality and objectivity.

Anahtar Kelimeler

Public administration, natural disaster, earthquake, journalism, media

Kaynakça

• Aryal, K. (2015). Lessons for Indian news channels: Nepal earthquake reporting. Mass Media, 4-10.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi – Teknikler ve örnek çalışmalar, Siyasal Kitabevi.
• Boin, A., ‘t Hart, P., Stern, E. & Sundelius, B. (2005). The Politics of crisis management: Public leadership under pressure, Cambridge University Press.
• Cin, M. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının doğal afetler ile ilgili yanılgıları. Marmara Coğrafya Dergisi, 22, 70-81.
• Cosgrave, J. (1996), Decision making in emergencies. Disaster Prevention and Management, 5(4), 28-35.
• Cowan, J., McClure, J. & Wilson, M. (2002). What a difference a year makes: How immediate and anniversary media reports influence judgements about earthquakes. Asian Journal of Social Psychology, 5(3), 169-185.
• Erdoğan, İ. (2006). Türkiye'de ulusal ve yerel gazetelerin habercilik anlayışları: Deprem haberlerinin karşılaştırmalı analizi. Selçuk İletişim, 4(3), 51-64.
• Genç, F. N. (2008). Kriz iletişimi: Marmara depremi örneği. Selçuk İletişim, 5(3), 161-175.
• Graneheim, U.H., Lindgren, B. M. & Lundman, B. (2017). Methodological challenges in qualitative content analysis: A discussion paper. Nurse Education Today, 56, 29-34.
• Koç, H. (2013). Türk basınının doğal afetlere ilişkin bakış açısını belirlemeye yönelik bir inceleme. Zeitschrift für die Welt der Türken - Journal of World of Turks, 5(2), 121-137.
• Koç Akgül, S. (2017). Olağanüstü durumlar, iletişim ve habercilik yaklaşımları. TRT Akademi, 2(3), 6-47
• Maden, S. (2023). 6 Şubat 2023’te Kahramanmaraş’ta yaşanan depremler ekseninde Türkiye’de deprem haberciliğine bakış: Prof. Dr. Süleyman İrvan ile söyleşi. Etkileşim, 11, 406-420.
• Potter, D. & Ricchiardi, S. (2006). Disasters and crisis coverage. International Center for Journalists.
• Puente, S., Pellegrini, S., & Grassau, D. (2013). How to measure professional journalistic standards in television news coverage of disasters? 27-f earthquake in Chile. International Journal of Communication, 7(16), 1896-1911.
• Seeger, M. W., Sellnow, T. L., & Ulmer, R. R. (2003). Communication and organizational crisis. Praeger.
• Toker, H. (2016). Doğal afetler, iletişim ve medya. Bütünleşik Afet Yönetimi içinde, (Ed. Zerrin Toprak Karaman, Asuman Altay), ss. 249-278, İlkem Yayınları.
• TÜİK (2021). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yazili-Medya-ve-Uluslararasi-Standart-Kitap-Numarasi-Istatistikleri-2020-37204#:~:text=Gazete%20ve%20dergi%20say%C4%B1s%C4%B1%2C%202020,azalarak%204%20bin%20746%20oldu, (Erişim: 14.04.2023).
• Yüksel, E. (2001). Türk basınında deprem haberlerinin sunumu (Kobe, Dinar ve Marmara depremleri üzerine bir içerik analizi çalışması. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 11, 163-172.
• 2009 Tarihli ve 5902 Sayılı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5902-20140206.pdf (Erişim: 05.04.2023).