Ukrayna Savaşı’nın Rusya-İran İlişkilerine Etkileri

Yıl 2023, Sayı: 78, 269 - 287, 25.10.2023

Ayşe Ataş

https://doi.org/10.51290/dpusbe.1340919

Cited By: 1

Öz

Rusya ile İran arasında savunma, nükleer enerji çalışmaları ve dış politika alanları gibi birçok konuda iş birliği yapılmaktadır. Bu iş birliği her iki ülkeye de karşılıklı olarak, diplomatik ve stratejik bakımdan çok sayıda fayda sağlamaktadır. Soğuk Savaş'ın sona ermesinden itibaren yakınlaşmakta olan Rusya ve İran'ın özellikle, İran'ın nükleer enerji alanındaki çalışmaları ve Arap Baharı sonrası Suriye'deki Esad yönetiminin korunması konularından iş birliği içindedir. Rusya ile Ukrayna arasındaki sorunlar, Soğuk Savaş'ın sona ermesiyle birlikte başlamış, 24 Şubat 2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesiyle sonuçlanmıştır. Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş halen devam etmektedir. Bu savaş sırasında, küresel çapta çok sayıda ülke Ukrayna'ya destek vermekte ve Rusya'ya yönelik yaptırımlar uygulamaktadır. Rusya-Ukrayna Savaşı sırasında İran, yaptırımlarla karşı karşıya kalan Rusya'ya siyasi, diplomatik ve askeri destek vermiştir. İran'ın Rusya'ya vermekte olduğu destek, iki ülke ilişkilerinin stratejik bir ittifaka doğru yönelmesine katkıda bulunmaktadır. Bu makale, Ukrayna Savaşı sırasında İran-Rusya ilişkilerinin gelişmesine ve stratejik bir ittifaka dönüşmeye başlamasına rağmen güçlü ve uzun ömürlü bir ittifakın kurulmasının; her iki ülkenin de yaptırımlarla karşı karşıya olması ve İran'da yaşanmakta olan iç karmaşa nedeniyle zorluklarla karşı karşıya olduğunu iddia etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Rusya, İran, Ukrayna, Suriye, nükleer enerji

The Effects of the Ukraine War on Russian-Iranian Relations

Öz

There is cooperation between Russia and Iran on many issues such as defense, nuclear energy studies and foreign policy. This cooperation brings many benefits to both countries, both diplomatically and strategically. Russia and Iran, which have been getting closer since the end of the Cold War, are cooperating especially on Iran’s work in the field of nuclear energy and the protection of the Assad administration in Syria after the Arab Spring. The problems between Russia and Ukraine started with the end of the Cold War and resulted in Russia’s invasion of Ukraine on February 24, 2022. The war between Russia and Ukraine still continues. During this war, many countries around the world support Ukraine and impose sanctions against Russia. During the Russia-Ukraine War, Iran provided political, diplomatic and military support to Russia, which was facing sanctions. Iran’s support to Russia contributes to the direction of the relations between the two countries towards a strategic alliance. This article argues that although Iran-Russia relations improved during the Ukrainian War and began to turn into a strategic alliance, the establishment of a strong and long-lasting alliance faces difficulties due to the sanctions decrees of both countries and the ongoing internal turmoil in Iran.

Anahtar Kelimeler

Russia, Iran, Ukraine, Syria, nuclear energy

Kaynakça

• Askeroğlu, S. (2022). İran-Rusya ilişkileri: Stratejik ortaklık mı rekabet mi? Ömer Halis Demir Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 15(3). 577-594. doi:10.25287/ohuiibf.1018864.
• Aslanlı, K. (22.07.2022). Yeni Rusya-İran enerji anlaşması neler vadediyor? https://iramcenter.org/yeni-rusya-iran-enerji-anlasmasi-neler-vadediyor-780
• Azimy, G. (2021). İran’ın enerji jeopolitiği. Anadolu University Journal of Anadolu Economics. 3(1). 19-41.
• BBC, (2018). Rusya: 63.00 askerimiz Suriye’de savaştı. (23 Ağustos 2018).
• https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-45274818
• Bertrand, N. (June 9, 2023). US says drone factory Russsi is building with Iran’s help could be operational early next year. https://edition.cnn.com/2023/06/09/politics/us-russia-iran-drone-factory/index.html
• BP (2021). BP oil statistical rewiev of world energy (70th edition). https://www.bp.com/content/dam/bp/business-sites/en/global/corporate/pdfs/energy-economics/statistical-review/bp-stats-review-2021-oil.pdf
• Caner, M. (2022). Çözülemeyen düğüm: Nükleer anlaşma. Kriter Dergi. (Eylül 2022) 7(71). https://kriterdergi.com/dosya-uluslararasi-sistem-ve-bm/cozulemeyen-dugum-nukleer-anlasma
• Celalifer Ekinci, A. (2009). İran nükleer krizi. Ankara: Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu (USAK).
• Cleveland, W. (2008). Modern Ortadoğu Tarihi. (Çev.) Mehmet Harmancı. İstanbul: Agora Kitaplığı. (Orijinal Yayın Tarihi 2004).
• Cohen, R. A. (2022). From Iranian Shi’ization to colonization in Syria to establish Shi’i territorrial contiguity. Middle Eastern Studies. 58(6) 1024-1036. doi: 10.1080/00263206.2021.1995363.
• Elhan, N. (2022). İran’ın Şia Meta-Anlatısı: Politika, Siyasal Söylem ve Pratik. (İçinde) O. Karaoğlu, N. Elhan (Ed.). İran: Bir ülkenin anatomisi (s. 505-518). İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Erdil, B. (2021). Rusya Federasyonu’nun Kırım’ı işgaline etki eden süreç ve Ukrayna jeopolitiği. Karadeniz Araştırmaları. 18(69). 47-56.
• Eslami, M. (2022). Iran’s drone supply to Russia and changing dynamics of the Ukraine War. Journal of Peace and Nuclear Disarmament. 5(2), 507-518. https://doi.org/10.1080/25751654.2022.2149077.
• Goodarzi, J.M., (2013). Syria and Iran: Alliance cooperation in a changing regional environment. Ortadoğu Etütleri, 4(2), 31-54.
• Gül, M., Karapınar, E. (2020). İran nükleer krizi ve zorlayıcı diplomasi. Vizyoner Dergisi. 11(26), 279-290.
• Güven, A. (09.04.2022). İran’ın Rusya-Ukrayna Savaşı’na yönelik BM oylamalarındaki tutumu. https://iramcenter.org/iranin-rusya-ukrayna-savasina-yonelik-bm-oylamalarindaki-tutumu-731
• Hacıoğlu, N. (2019). İran’ın nükleer enerji programının sınırlandırılmasına ilişkin Kapsamlı Ortak Eylem Planı (2015) ve İran-Rusya ilişkileri. Novus Orbis Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Dergisi. 1(2). 126-145.
• Işıksal, H., Golkarian, G. (2019). Ortadoğu’nun sonlandırılamayan sorunu: Hatemi’den Ruhani’ye İran’ın nükleer enerji siyaseti. Journal of History Culture and Art Research, 8(2), 416-432. doi:http://dx.doi.org/10.7596/taksad.v8i2.2002.
• Jane, M. (2017). İran’ın nükleer politikasının gelişimi ve uygulanan ambargo ve yaptırımların dış politikasına etkilerinin analizi. ANKASAM Bölgesel Araştırmalar Dergisi, İran Özel Sayısı. 1(2). 264-314.
• Joint Comprehensive Plan of Action. (14 Temmuz 2015). https://www.eeas.europa.eu/eeas/joint-comprehensive-plan-action_en
• Kahraman, E. (2016). Soğuk Savaş sonrası dönemde Rusya Federasyonu-İran ilişkileri. Güvenlik Stratejileri Dergisi. 12(24), 29-70.
• Kalehsar, O.S., Telli, A. (2017). The future of Iran-Russia energy relations post-sanctions. Middle East Policy. 24(3) (Fall 2017). 163-170.
• Koç, M. (28.02.2022). Rusya’nın Ukrayna işgaline İran’ın yaklaşımı. https://iramcenter.org/rusyanin-ukrayna-isgaline-iranin-yaklasimi-706
• Mahmadov, H., Naseem, M.Y. (2018). Russia-Iran defense cooperation: Past and present. The Journal of Iranian Studies (İran Çalışmaları Dergisi). 2(1), 91-119.
• Mousavian S.,H., Chitsazian, M., R. (2020). Iran’s foreign policy in the Middle East: A grand strategy. Middle East Policy. 27(3), 99-114. https://doi.org/10.1111/mepo.12515.
• Rashid, Y. (2022). Artan İran-Rusya ilişkilerinin jeoekonomik boyutu. https://www.iramcenter.org/artan-iran-rusya-iliskilerinin-jeoekonomik-boyutu-840
• Shumilin A, Shuminlina, I. (2017). Russia as a gravity pole of the GCC’s new foreign policy pragmatism. The International Spectator. 52(2), 115-129. https://doi.org/10.1080/03932729.2017.1311563.
• Sarı, İ. (2023). Rusya’nın yaptırımları atlatma stratejileri: İran deneyiminden çıkarımlar. Ortadoğu Analiz. 14(127) (Temmuz 2023), 24-27.
• Sinkaya, B. (2022). İslam Cumhuriyeti’nde dış politika: Çelişkiler ve ikilemler, (İçinde) O. Karaoğlu, N. Elhan (Ed.) İran: Bir ülkenin anatomisi (s. 389-405). İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Sönmez, G. (2023). Foreing Shiite fighters in the Syrian Civil War: Actors, recruitment strategies and Iran’s regional role. Journal of Security Studies. 24(1). 158-173.
• Şen, G. (2012). İran ve “Arap Baharı”: Bağlam, Söylem ve Siyaset. Ortadoğu Etütleri 3(2) (Ocak 2012). 95-118.
• Şen, O., Şahin, M. (2020). Miscalculation in proxy war: The United States and Russia in Syrian Civil War from the Neoclassical Realist Perspective. Gazi Akademik Bakış. 14(27), 243-260.
• United States Institute of Peace (March 2, 2023). Roster of Iran’s Drones. https://iranprimer.usip.org/blog/2023/mar/02/roster-iran%E2%80%99s-drones
• Uyanıker, H.B. (2018). Kırım sorunundan Donbas Savaşı’na Rusya-Ukrayna uzlaşmazlığı. Karadeniz Araştırmaları. 15(59) (Güz 2018). 137-168.
• Uygur, H. (2023). İran’ın Şanghay İşbirliği Örgütü üyeliği ne anlama geliyor? (15.07.2023) https://www.iramcenter.org/iranin-sanghay-isbirligi-orgutu-uyeligi-ne-anlama-geliyor-2398
• Worldometer. Natural gas reserves by country. https://www.worldometers.info/gas/gas-reserves-by-country/
• Zengin Okay, D. (2023). Rusya-Ukrayna Savaşı’nın ilk yılında Rusya dünyanın en çok yaptırım uygulanan ülkesi oldu. (23.03.2023) https://www.aa.com.tr/tr/dunya/rusya-ukrayna-savasinin-ilk-yilinda-rusya-dunyanin-en-cok-yaptirim-uygulanan-ulkesi-oldu/2828570
• Zorlu, F. (2020, Temmuz 18). Russia, China vetoes in US Security Council aided Assad. https://www.aa.com.tr/en/middle-east/russia-china-vetoes-in-un-security-council-aided-assad/1914580