Uzbekistan's Relations with the Organization of Turkic States and the Shanghai Cooperation Organizatıon in Resolving the Water Problem

Yıl 2024, Sayı: 80, 333 - 344, 26.04.2024

Alp Yüce Kavas , Hakan Arıdemir

https://doi.org/10.51290/dpusbe.1436928

Öz

Uzbekistan seems to be mentioned more often among other Central Asian republics due to significant modification observed in its both domestic and foreign policies. It would be prudent to review Uzbekistan’s position within several international organizations operating at regional scale as its geopolitical and geostrategical importance are ascending. The discussion on the possible contributions of both Organization of Turkic States (OTS) and Shanghai Cooperation Organization (SCO) on the resolution efforts of country’s water based issues and also Uzbekistan’s real strategic importance for the two regional organizations at near future constitutes main objective of this paper. We aim to observe and evaluate the functionalist and liberal institutional perspectives in constructing the theoretical framework of the study.

Anahtar Kelimeler

Uzbekistan, Organization of Turkic States, Shanghai Cooperation Organization, International Organizations, Ecology

Özbekistan’ın Su Sorununun Çözümünde Türk Devletleri Teşkilatı ve Şanghay İşbirliği Örgütüyle İlişkileri

Öz

Özbekistan’ın son yıllardaki iç ve dış politikasında gözlemlenen değişime bağlı olarak Orta Asya cumhuriyetleri içerisinde daha fazla adından söz ettirmeye başladığı görülmektedir. Özbekistan’ın jeopolitik ve jeostratejik öneminin artması üye olduğu bölgesel çapta faaliyet gösteren çeşitli uluslararası örgütler içerisindeki konumunu da yeniden gözden geçirmeyi gerektirmektedir. Ülkenin uzun süreden beri maruz kaldığı su temelli uyuşmazlıkların çözümü noktasında Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) ve Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) gibi iki önemli bölgesel örgütün sunabileceği katkılar ve ilgili örgütler açısından Özbekistan’ın yakın gelecekte taşıyacağı önemin tartışılması bu çalışmanın ana hedefini oluşturmaktadır. Çalışmanın kuramsal altyapısını oluştururken ise işlevselci ve liberal kurumsalcı perspektiflerin kısaca incelenmesi ve değerlendirilmesinin uygun olacağı düşüncesindeyiz.

Anahtar Kelimeler

Özbekistan, Türk Devletleri teşkilatı, Şanghay İşbirliği Örgütü, Uluslararası örgütler, Çevre

Kaynakça

• Abdülkerimov, B. (2023, 15 Eylül). Orta Asya’nın en büyük çevre felaketi: Aral Gölü’nün kuruması. Anadolu Ajansı. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/yasam/orta-asyanin-en-buyuk-cevre-felaketi-aral-golunun-kurumasi/2992556.
• Agayeva, A. (2017). Orta Asya’da su sorunu: Havzalar ve barajlar. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 3, 35-62.
• Archer, A. (2001). International organizations, (3rd. edition), London and New York: Taylor& Francis.
• Arıdemir, H. (2023, 6 Kasım). Orta Asya Su Sorununda Tartışmalı Akarsu: Amu Derya. Erişim adresi: Türkiye Ekonomik, Siyasal ve Stratejik Araştırmalar Merkezi (TESAM) Strateji, https://tesamstrateji.com/yazi.php?link=orta-asya-su-sorununda-tartismali-akarsu-amu-derya.
• Ateş, D. (2023). Uluslararası örgütler, devletlerin örgütlenme mantığı. Bursa: Dora Yayınları.
• Başaran, D. (2022, 16 Eylül). Çok Kutuplu dünyada bölgeselden küresele işbirliği arayışlarının simgesi: ŞİÖ Semerkant zirvesi. Erişim adresi: Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (ANKASAM) sitesi, https://www.ankasam.org/cok-kutuplu-dunyada-bolgeselden-kuresele-isbirligi-arayislarinin-simgesi-sio-semerkant-zirvesi/.
• Burchill, S. (2013). Liberalizm. S. Burchill, et al. (Ed.). Uluslararası İlişkiler Teorileri (A. Aslan ve M.A. Ağcan, Çev.), içinde (ss.81-117). İstanbul: Küre Yayınları (Orijinal eserin yayın tarihi 2009).
• Delegation of European Union to Uzbekistan (2022, 12 Aralık). European Union Completed Planting of 27 Thousand Trees in Aral Sea Basin. Erişim adresi: https://www.eeas.europa.eu/delegations/uzbekistan/european-union-completed-planting-27-thousand-trees-aral-sea-basin_en?s=233.
• Djanibekov, N., Assche, V.K. ve Valentinov, V. (2016). Water governance in Central Asia: A Luhmannian perspective. Society and Natural Resources, 29(7), 822-835.
• Embassy of the Republic of Uzbekistan in the Republic of Türkiye (2023, Mart). Turkic Brotherhood-An Example of Mutual Assistance and Solidarity, Erişim adresi: https://www.uzembassy.org.tr/news/3835?language=en.
• EU and Central Asia: Strategy for a New Partnership Program Report No. 10113/07 (2007, 31 Mayıs), ss. 1-20. Erişim adresi: https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-10113-2007-INIT/en/pdf.
• Gadaev, A. ve Yasakov, Z. (2012). An Overview of the Aral Sea Disaster. Disaster by Design: The Aral Sea and its Lessons for Sustainability, Edelstein, M.R., Cerny, A. ve Gadaev, A. (Ed.), içinde (ss. 5-15), Bingley,UK: Emerald Group Publishing Limited.
• İyikan, N. (2013). Aral Gölü sorunu ve bölgedeki siyasi gelişmelere etkisi. Elektronik Siyaset Bilimi Araştırmaları Dergisi, 4(2), 52-74.
• Keohane, R.O. ve Nye, J.S. (1998). Power and interdependence in the ınformation age. Foreign Affairs, 77(5), 81-94.
• Keohane, R.O. ve Nye, J.S. (2000). Globalization: What’s new? What’s not? And so what?. Foreign Policy, Spring, 104-118.
• Ministry of External Affairs of India (2024). Charter of the Shanghai Cooperation Organization, Erişim adresi: https://www.mea.gov.in/Portal/LegalTreatiesDoc/000M3130.pdf.
• Ministry of External Affairs of India (2022, 16 Eylül). Semerkand Declaration of the Council Heads of Shanghai Cooperation Organization. Erişim adresi: https://www.mea.gov.in/bilateral-documents.htm?dtl/35724/Samarkand+Declaration+of+the+Council+of+Heads+of+State+of+Shanghai+Cooperation+Organization.
• Mirziyoyev, Ş. (2022, 12 Eylül). Şanghay İşbirliği Örgütü’nün Semerkant Zirvesi: Küreselleşen Dünyada Diyalog ve İş Birliği, Anadolu Ajansı, Erişim adresi:https://www.aa.com.tr/tr/analiz/sanghay-isbirligi-orgutu-nun-semerkant-zirvesi-kuresellesen-dunyada-diyalog-ve-is-birligi/2682933.
• Musabay Baki, P. (2022). Turkic World Vision-2040: A Step Forward for the resilience of Turkic Cooperation. Perceptions, Spring-Summer, 27(1), 26-52.
• Persing, W. (2018). “Uzbekistan & Tajikistan: Catalysts for a Regional Water Solution?”, Eurasianet, 23 Ocak, Erişim: 11.01.2024, https://eurasianet.org/perspectives-uzbekistan-tajikistan-catalysts-for-a-regional-water-solution.
• Polonskaya, G. (2023, 4 Eylül). Özbekistan Yok Olan Aral Gölü Bölgesini Canlandırmak için Girişimlerde Bulunuyor. Euronews. Erişim adresi: https://tr.euronews.com/business/2023/09/04/ozbekistan-yok-olan-aral-denizi-bolgesini-canlandirmak-icin-girisimlerde-bulunuyor.
• Popoviciu, A.C. (2010). David Mitrany and functionalism, the beginnings of functionalism. Revista Romana de Geografie Politica, 1, 162-172.
• Press Release of Secretariat of the Organization of Turkic States (2021, Kasım). The Leaders of Turkic World Convened the Summit of Organization of Turkic States. Erişim adresi: https://turkicstates.org/assets/pdf/haberler/press-release-of-secretariat-of-the-organization-of-turkic-states-2399-102.pdf.
• Turkic World Vision-2040 (2021). Erişim adresi: Türk Devletleri Teşkilatı sitesi içinde ss.1-17, https://turkicstates.org/assets/pdf/haberler/turkic-world-vision-2040-2396-97.pdf.
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı (2024). Şanghay İşbirliği Teşkilatı, Uluslararası Teşkilat Künyesi, Erişim adresi: https://www.mfa.gov.tr/sanghay-isbirligi-orgutu.tr.mfa.
• Organization of Turkic States (2024). Organization of Turkic States, Erişim adresi: https://www.turkicstates.org/en/turk-konseyi-hakkinda#:~:text=The%20founding%20member%20states%E2%80%94Azerbaijan,Kyrgyz%20Republic%2C%20in%20September%202018.
• Türk Devletleri Teşkilatı (2024). İşbirliği Alanları. Erişim adresi: https://www.turkicstates.org/tr/isbirligi-alanlari.
• Ögütçü, Ö.N. (2016, 20 Ekim). Aral Denizi Havzası ve Güncel Çevre Sorunları. Erişim adresi: Avrasya İncelemeleri Merkezi sitesi, https://avim.org.tr/tr/Analiz/ARAL-DENIZI-HAVZASI-GUNCEL-DURUM-VE-CEVRE-SORUNLARI.
• Uzbekistan Invites SCO Member States to Cooperate in Development of “Innovations for the Aral Sea Region” Program. KUN.UZ. (2022, April 8). Erişim adresi: https://kun.uz/en/news/2022/04/08/uzbekistan-invites-sco-member-states-to-cooperate-in-development-of-innovations-for-the-aral-sea-region-program.
• Ünver, H. A. (2017). Paris iklim antlaşmasına teorik yaklaşım: Neo-Neo tartışması, Eko-Marksizm ve yeşil kapitalizm. Uluslararası İlişkiler, 14(54), 3-19.
• Zwolski, K. (2018). Functionalism and security Without Boundaries, European Security in Integration Theory: Contested Boundaries, Palgrave.