Turkey’s Syria Policy within the Framework of Strategic Environment and Threat Perception (2002-2014)

Yıl 2024, Sayı: 80, 283 - 308, 26.04.2024

Burak Bınarcı

https://doi.org/10.51290/dpusbe.1454774

Öz

TTurkey’s relations with Syria have experienced two distinct periods under the AK Parti governments. While relations between Turkey and Syria were on a tense level in the 1990s due to disagreements over the distribution of Euphrates-Tigris waters and Syrian support for the PKK terrorist organization, normalization began as a result of the Adana Memorandum signed between the two countries. After normalization, there was increased cooperation in the early periods of the AK Party governments. However, with the start of the civil war, the situation changed, and it was seen that Syria had become a direct threat to Turkey. The Neoclassical Realist Theory offers a comparative analysis of foreign policy in which internal and external factors are assessed together. In this context, the study aims to compare the effects of Recep Tayyip Erdoğan’s leadership and the restrictive or permissive strategic environment of the international-regional system on Turkey’s foreign policy towards Syria from 2002 to 2014. Findings of the research show that leadership can be effective in foreign policy to the extent allowed by the systemic strategic environment.

Anahtar Kelimeler

Turkish Foreign policy, Turkey-Syria relations, Recep Tayyip Erdoğan, Neoclassical realist theory

Stratejik Ortam ve Tehdit Tanımlamaları Çerçevesinde Türkiye’nin Suriye Politikası (2002-2014)

Öz

AK Parti yönetiminde Türkiye'nin Suriye ile ilişkilerinde birbirinden farklı iki dönem yaşanmıştır. 1990lı yıllarda Türkiye ile Suriye arasındaki ilişkiler, Fırat-Dicle sularının dağıtımı konusundaki anlaşmazlıklar ve Suriye'nin PKK terör örgütüne destek vermesi sebebiyle gergin bir düzlemde ilerlerken, iki ülke arasında imzalanan Adana Mutabakatı neticesinde ilişkilerde normalleşme başlamıştır. Normalleşmenin ardından, AK Parti iktidarlarının ilk dönemlerinde artan iş birlikleri yaşanmış, ancak iç savaşın başlamasıyla birlikte durum değişerek Suriye’nin Türkiye için doğrudan bir tehdit haline geldiği görülmüştür. Neoklasik Realist Uluslararası İlişkiler Teorisi dış politika analizinde iç ve dış faktörlerin birlikte değerlendirildiği karşılaştırmalı bir analiz zemini sunmaktadır. Bu bağlamda çalışma, 2002-2014 yılları arasında Türkiye’nin Suriye politikasını, Recep Tayyip Erdoğan'ın liderlik etkisi ve uluslararası-bölgesel sistemin izin verici ya da kısıtlayıcı stratejik ortamlarının etkileri kapsamında karşılaştırmalı olarak analiz etmeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın bulguları, liderliğin dış politikada sistemik stratejik ortamın izin verdiği ölçüde etkili olabileceğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Türk dış politikası, Türkiye-Suriye ilişkileri, Recep Tayyip Erdoğan, Neoklasik realist teori

Kaynakça

• 2005 Yılı Dünya Panoraması...(2). (2005, Aralık 6) İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-2005-yili-dunya-panoramasi-2.
• ABD Başkan Yardımcısı Biden, Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan Özür Diledi. (2014, Ekim 4). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-abd-baskan-yardimcisi-biden-cumhurbaskani-erdogan-dan-ozur-diledi.
• ABD, Türkiye’nin Suriye ve İsrail Arasında Arabulucu Olmasından Memnun. (2008, Mayıs 17). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-abd-turkiyenin-suriye-ve-israil-arasinda-arabulucu-olmasindan-memnun.
• Ak Parti Genişletilmiş İl Başkanları Toplantısı...(2). (2011, Ağustos 10). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv- ak-parti-genisletilmis-il-baskanlari-toplantisi-2.
• Ak Parti Grup Toplantısı (1). (2013, Mayıs 14). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv- ak-parti-grup-toplantisi-1.
• Ak Parti Grup Toplantısı...(1). (2012, Şubat 7). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv- ak-parti-grup-toplantisi-1.
• Ak Parti TBMM Grup Toplantısı. (2008, Nisan 29). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv- ak-parti-tbmm-grup-toplantisi.
• Ak Parti TBMM Grup Toplantısı. (2012, Haziran 26). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv- ak-parti-tbmm-grup-toplantisi.
• Ak Parti TBMM Grup Toplantısı...(2). (2012, Şubat 7). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv- ak-parti-tbmm-grup-toplantisi-2.
• Altunışık, M. B., ve Tür, Ö. (2006). From Distant neighbors to partners? Changing Syrian-Turkish Relations. Security Dialogue, 37(2), 229–248. https://doi.org/10.1177/0967010606066172
• Annan: “Suriye’deki şiddet 12 nisan sabah 06.00’ya kadar bitmeli.” (2012, Nisan 5). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-annan-suriyedeki-siddet-12-nisan-sabah-06-00ya-kadar-bitmeli.
• Ataman, M. (2005). Leadership change: Özal leadership and restructuring in Turkish Foreign policy. Alternatives: Turkish Journal of International Relations, 1(1), 120-153.
• Bakan Davutoğlu, Suriye Konferansı Sonrası Açıklamalarda Bulundu...(1). (2012, Şubat 24). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv- bakan-davutoglu-suriye-konferansi-sonrasi-aciklamalarda-bulundu-1.
• Bakan Davutoğlu, Suriye’deki gelişmeleri değerlendirdi. (2011a, Haziran 10). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-bakan-davutoglu-suriyedeki-gelismeleri-degerlendirdi.
• Bakan Davutoğlu, Türkiye’nin Suriye’ye uygulayacağı yaptırımları açıkladı. (2011b, Kasım 30). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv- bakan-davutoglu-turkiyenin-suriyeye-uygulayacagi-yaptirimlari-acikladi.
• Başbakan Erdoğan “BM’ye güvenmiyorum.” (2012, Kasım 19). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr
• Başbakan Erdoğan BM Genel Kurulu’nda Konuştu (2). (2011a, Eylül 23). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakan-erdogan-bm-genel-kurulunda-konustu-2.
• Başbakan Erdoğan CNN’e Mülakat Verdi. (2011, Eylül 25). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakan-erdogan-cnne-mulakat-verdi.
• Başbakan Erdoğan Gaziantep’te...(3). (2004, Mayıs 18). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakan-erdogan-gaziantepte-3
• Başbakan Erdoğan Gazze Oturumunu Terk Etti (2). (2009, Ocak 29). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakan-erdogan-gazze-oturumunu-terk-etti-2.
• Başbakan Erdoğan Rize’de Basın Mensuplarının Sorularını Cevapladı. (2011b, Mayıs 14). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakan-erdogan-rizede-basin-mensuplarinin-sorularini-cevapladi.
• Başbakan Erdoğan Suriye’ye Gitti...(1). (2008, Nisan 26). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakan-erdogan-suriyeye-gitti-1.
• Başbakan Erdoğan Türkiye’ye Döndü. (2008, Nisan 26). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakan-erdogan-turkiyeye-dondu.
• Başbakan Erdoğan, Birlik Vakfı’nın İftar Programına Katıldı. (2011, Ağustos 6). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakan-erdogan-birlik-vakfinin-iftar-programina-katildi.
• Başbakan Erdoğan, BM Güvenlik Konseyine Seslendi. (2012, Mayıs 25). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakan-erdogan-bm-guvenlik-konseyine-seslendi.
• Başbakan Erdoğan, Gazze’ye Saldıran İsrail’e Sert Tepki Gösterdi. (2008, Aralık 27). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakan-erdogan-gazzeye-saldiran-israile-sert-tepki-gosterdi.
• Başbakan Erdoğan, Irak’a Gitti. (2011, Mart 28). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakan-erdogan-iraka-gitti.
• Başbakan Erdoğan, Marmara Grubu Toplantısına Katıldı (2). (2007, Mart 20). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakan-erdogan-marmara-grubu-toplantisina-katildi-2.
• Başbakan Erdoğan, Suriye BAAS Partisi Genel Sekreter Yardımcısı Al-Ahmar’ı Kabul Etti... (2004, Kasım 18). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakan-erdogan-suriye-baas-partisi-genel-sekreter-yardimcisi-al-ahmari-kabul-etti.
• Başbakan Erdoğan, Suriye Devlet Başkanı Esad’la Görüştü... (2003, Temmuz 10). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakan-erdogan-suriye-devlet-baskani-esadla-gorustu.
• Başbakan Erdoğan, Türkiye’ye Döndü (2). (2011, Eylül 25). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakan-erdogan-turkiyeye-dondu-2.
• Başbakan Erdoğan: “Türkiye ile Suriye Arasındaki Vizeleri Kaldırdık.” (2009, Eylül 16). İhlas Haber Ajansı. Erişim
• Başbakan Erdoğan’dan “Sınır” Açıklaması. (2011, Haziran 8). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakan-erdogandan-sinir-aciklamasi.
• Başbakan Erdoğan’dan Açıklamalar. (2012, Ekim 4). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakan-erdogandan-aciklamalar.
• Başbakan Erdoğan’dan Esad’a: “Gün Gelecek Sende Gideceksin, O Koltuklar Baki Değildir.” (2011, Kasım 21). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakan-erdogandan-esada-gun-gelecek-sende-gideceksin-o-koltuklar-baki-degildir.
• Başbakan Erdoğan’dan Suriye Ziyareti Öncesinde Önemli Açıklamalar. (2009, Aralık 21). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakan-erdogandan-suriye-ziyareti-oncesinde-onemli-aciklamalar.
• Başbakan Erdoğan’ın Gaziantep Mitingi (1). (2010, Ağustos 15). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakan-erdoganin-gaziantep-mitingi-1.
• Başbakan Erdoğan’ın Suriye Ziyareti... (2004, Aralık 22). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakan-erdoganin-suriye-ziyareti.
• Başbakan Erdoğan’ın Ulusa Sesleniş Konuşması...(2). (2008, Haziran 30). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakan-erdoganin-ulusa-seslenis-konusmasi-2.
• Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Suriye’ye Gitti. (2011, Ocak 17). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakan-recep-tayyip-erdogan-suriyeye-gitti.
• Başbakanlık: “Suriye’ye Karşılık Verildi” (3). (2012, Ekim 3). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-basbakanlik-suriyeye-karsilik-verildi-3.
• Beşşar Esad’ın Türkiye Ziyareti... (2004, Ocak 6). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-bessar-esadin-turkiye-ziyareti.
• Bınarcı, B. (2023). The Change Of Türkiye’s Relations With Syria And Israel (2002-2014). [Doktora tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi Veri Tabanı.
• Bila, F. (2006, Ağustos 23). Gül’den Esad’a: Fırsatı değerlendirin. Milliyet. Erişim Adresi: https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/fikret-bila/gulden-esada-firsati-degerlendirin-168858
• Bilgin, M. S. (2018). Türkiye Suriye ilişkilerinin tarihsel arka planı (1918-2002). M. Eravcı (Ed.), Suriye: Tarih, Siyaset, Dış Politika içinde (ss. 161–171). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• BM Güvenlik Konseyi’nden Annan’ın Suriye Planına Destek. (2012, Mart 22). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-bm-guvenlik-konseyinden-annanin-suriye-planina-destek.
• Cilvegözü’ndeki Patlama. (2013, Şubat 11). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-cilvegozundeki-patlama.
• Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan “Lawrence” Benzetmesi. (2014, Ekim 13). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-cumhurbaskani-erdogan-dan-lawrence-benzetmesi.
• Cumhurbaşkanı Gül-Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad Ortak Basın Toplantısı. (2009, Mayıs 15). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-cumhurbaskani-gul-suriye-devlet-baskani-bessar-esad-ortak-basin-toplantisi.
• Davutoğlu: “Suriye Konusunun Birinci Tarafı Arap Ligi ve Türkiye’dir.” (2012, Şubat 5). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-davutoglu-suriye-konusunun-birinci-tarafi-arap-ligi-ve-turkiyedir.
• Davutoğlu: “Türkiye IŞİD’le İlişkilendirilemez.” (2014, Haziran 20). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-davutoglu-turkiye-isidle-iliskilendirilemez.
• Davutoğlu: “Vatandaşlarımıza Bir Zarar Gelirse Karşılıksız Kalmaz.” (2014, Haziran 11). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-davutoglu-vatandaslarimiza-bir-zarar-gelirse-karsiliksiz-kalmaz.
• Davutoğlu’ndan Suriye Ziyareti Sonrası İlk Açıklamalar. (2011, Ağustos 9). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-davutoglundan-suriye-ziyareti-sonrasi-ilk-aciklamalar.
• Davutoğlu-Kılıçdaroğlu Görüşmesi. (2011, Ekim 5). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-davutoglu-kilicdaroglu-gorusmesi.
• Değişim İçin Suriye Konferansı Sona Erdi. (2011, Haziran 3). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-degisim-icin-suriye-konferansi-sona-erdi.
• Dışişleri Bakanı Davutoğlu’ndan Açıklamalar. (2014, Mart 24). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-disisleri-bakani-davutoglu-ndan-aciklamalar.
• Dışişleri Bakanı Gül’den Dış Politikadaki Gelişmelere İlişkin Önemli Açıklamalar. (2007, Şubat 5). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-disisleri-bakani-gulden-dis-politikadaki-gelismelere-iliskin-onemli-aciklamalar.
• Dostluk Barajı’nın Temeli Atıldı. (2011, Şubat 6). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-dostluk-barajinin-temeli-atildi.
• Elekdağ, S. (1996). 2 1/2 War Strategy. Perceptıons: Journal of International Affairs, 1(4), 0–0.
• Erdoğan ve Esad’ın “Bodrum” Zirvesi. (2008, Ağustos 4). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-erdogan-ve-esadin-bodrum-zirvesi.
• Erdoğan, Uçakta Gazetecilerin Sorularını Cevaplandırdı...(2). (2002, Aralık 11). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-erdogan-ucakta-gazetecilerin-sorularini-cevaplandirdi-2.
• Erdoğan: “Biden Bu Tür İfadeler Kullandıysa Benim İçin Tarih Olur.” (2014, Ekim 4). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-erdogan-biden-bu-tur-ifadeler-kullandiysa-benim-icin-tarih-olur.
• Erdoğan-Miro Ortak Basın Toplantısı...(1). (2003, Temmuz 29). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-erdogan-miro-ortak-basin-toplantisi-1.
• Erdoğan-Otri Ortak Basın Toplantısı (3). (2010, Aralık 21). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-erdogan-otri-ortak-basin-toplantisi-3.
• Erdoğan-Otri Ortak Basın Toplantısı. (2010, Aralık 21). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-erdogan-otri-ortak-basin-toplantisi.
• Erdoğan-Stoltenberg Ortak Basın Toplantısı (2). (2012, Ocak 9). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-erdogan-stoltenberg-ortak-basin-toplantisi-2.
• Esad, Türkiye’nin Suriye-İsrail Arasında Arabuluculuk Yaptığını Açıkladı. (2008, Nisan 24). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-esad-turkiyenin-suriye-israil-arasinda-arabuluculuk-yaptigini-acikladi.
• Fenerbahçe, Dostluk Maçında Al İttihad ile 2-2 Berabere Kaldı. (2007, Nisan 4). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-fenerbahce-dostluk-macinda-al-ittihad-ile-2-2-berabere-kaldi.
• Görener, A. ve Ucal, M. (2011). The Personality and leadership style of Recep Tayyip Erdoğan: Implications for Turkish Foreign Policy. Turkish Studies. 12, 357-38.
• Gül-Esad Ortak Basın Toplantısı. (2007, Ekim 17). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-gul-esad-ortak-basin-toplantisi.
• Israel-Syria dialogue ‘to continue.’ (2008, Mayıs 23). Al Jazeera. Erişim Adresi: https://www.aljazeera.com/news/2008/5/23/israel-syria-dialogue-to-continue
• IŞİD’den Türkiye’ye Süleyman Şah Türbesi Tehdidi. (2014, Mart 22). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-isid-den-turkiye-ye-suleyman-sah-turbesi-tehdidi.
• İsrail Başbakanı Olmert Ankara’da. (2008, Aralık 22). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-israil-basbakani-olmert-ankarada.
• Keyman, E. F. (2009). Globalization, modernity and democracy- Turkish Foreign policy 2009 and beyond. Perception: Journal of International Affairs, 15(2), 1-20.
• Kirişçi, K. (2009). The Transformation of Turkish Foreign policy: The Rise of The Trading State. New Perspectives on Turkey, 40, 29–56. https://doi.org/10.1017/S0896634600005203
• Kurt, S. (2019). Irak ve Şam İslam Devleti’nin ortaya çıkışı ve güçlenmesinde Amerika Birleşik Devletleri’nin rolü. Ortadoğu Etütleri, 11(2), 393–419.
• Lobell, S. E., Ripsman, N. M., ve Taliaferro, J. W. (2009). Neoclassical Realism, the State, and Foreign Policy. Cambridge [England]; New York: Cambridge University Press.
• No:174—17 Eylül 2008, İsrail-Suriye arasındaki Aracılı Barış Görüşmeleri Hk. / T.C. Dışişleri Bakanlığı. (2008, Eylül 17). Erişim Adresi: https://www.mfa.gov.tr/no_174----17-eylul-2008_-israil-suriye-arasindaki-aracili-baris-gorusmeleri-hk_.tr.mfa
• NO-81—21 Mayıs 2008, İsrail ile Suriye arasında aracılı barış görüşmeleri hakkında / T.C. Dışişleri Bakanlığı. (2008, Mayıs 21). Erişim Adresi: https://www.mfa.gov.tr/no-81---21-mayis-2008_-israil-ile-suriye-arasinda-aracili-baris-gorusmeleri-hk_.tr.mfa
• Örmeci, O. (2011). İsmail Cem’in dış politikası (1997-2002). Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2011(23), 223-245.
• Onlarda Şengen varsa bizde de Şamgen var [Text]. (2009, Eylül17). Yeni Şafak. Erişim Adresi: https://www.yenisafak.com/gundem/onlarda-sengen-varsa-bizde-de-samgen-var-211428
• Onurlu cumhurbaşkanı hoşgeldiniz. (2005, Nisan 13). Hürriyet. Erişim Adresi: https://www.hurriyet.com.tr/gundem/onurlu-cumhurbaskani-hosgeldiniz-38717599
• Önhon, Ö. (2021). Büyükelçinin Gözünden Suriye (İkinci basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ripsman, N. M., Taliaferro, J. W., ve Lobell, S. E. (2016). Neoclassical realist theory of ınternational politics. New York, NY: Oxford University Press.
• Rose, G. (1998). Review: Neoclassical realism and Theories of Foreign Policy. World Politics, 51(1), 144–172.
• Suriye Devlet Başkanı Esad, Çankaya Köşkü’nde...(1). (2007, Ekim 17). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-suriye-devlet-baskani-esad-cankaya-koskunde-1.
• Suriye Devlet Başkanı Esad, Erdoğan’ı Aradı... (2006, Temmuz 19). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-suriye-devlet-baskani-esad-erdogani-aradi.
• Suriye Sınırında Tatbikat. (2011, Ekim 5). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-suriye-sinirinda-tatbikat.
• Suriye Vatandaşları Türkiye’ye Sığındı. (2011, Nisan 29). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-suriye-vatandaslari-turkiyeye-sigindi.
• Suriye Vatandaşlarının Libya’dan Tahliyesi. (2011, Mart 4). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-suriye-vatandaslarinin-libyadan-tahliyesi.
• Suriye ziyaretinde Davos övgüsü. (2009, Şubat 17). Sabah. Erişim Adresi: http://arsiv.sabah.com.tr/2009/02/17/haber,8614128076E64CF1B99A8B0B1BC51DC2.html.
• Suriye: “Araplar İsrail’le İlişkilerini Kesmeli.” (2009, Ocak 16). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-suriye-araplar-israille-iliskilerini-kesmeli.
• Suriye’de Hükümet Karşıtı Gösteriler Devam Ediyor. (2011, Mart 21). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-suriyede-hukumet-kar-iti-goster-ler-devam-ed-yor.
• Suriye’deki Üçlü Lübnan Zirvesi. (2011, Ocak 17). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-suriyedeki-uclu-lubnan-zirvesi.
• Suriye’den ilginç benzetme: Türkiye bizim Kübamız. (2011, Mart 14). Hürriyet. Erişim Adresi: https://www.hurriyet.com.tr/dunya/suriye-den-ilginc-benzetme-turkiye-bizim-kubamiz-17268730.
• Suriyeli Muhalifler İstanbul’da Toplandı. (2011, Aralık 15). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-suriyeli-muhalifler-istanbulda-toplandi.
• Şen, A. (2015). Suriye Askeri Muhalefeti (No. 202). Ankara: Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM).
• Tuğtan, M. A. (2016). Kültürel değişkenlerin dış politikadaki yeri: İsmail Cem ve Ahmet Davutoğlu. Uluslararası İlişkiler / International Relations, 13(49), 3–24.
• Tür, Ö. (2010). Turkish-Syrian relations—Where are we going ? UNISCI Discussion Papers, 163–176.
• Türkiye ile Suriye Arasında 51 Anlaşma ve Mutabakat Zaptı İmzalandı. (2009, Aralık 23). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-turkiye-ile-suriye-arasinda-51-anlasma-ve-mutabakat-zapti-imzalandi.
• Türkiye ile Suriye Arasında İşbirliği. (2008, Ocak 4). (Erişim Tarihi: 30/01/2024) CNN Türk. Erişim Adresi: https://www.cnnturk.com/turkiye/turkiye-ile-suriye-arasinda-isbirligi
• Türkiye -Suriye Arasındaki Tatbikat Başladı. (2009, Nisan 27). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-turkiye-suriye-arasindaki-tatbikat-basladi.
• Türkiye, İsrail ve Suriye Arasında Arabuluculuk Yapacak. (2004, Ocak 24). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-turkiye-israil-ve-suriye-arasinda-arabuluculuk-yapacak.
• Türkiye, İsrail-Suriye Barış Görüşmelerinde Resmen Arabulucu. (2008, Mayıs 21). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-turkiye-israil-suriye-baris-gorusmelerinde-resmen-arabulucu
• Türkiye’nin DAEŞ ile Mücadelesi—Turkey’s Fight Against DEASH. (2017). T.C. İçişleri Bakanlığı.
• Türkiye-Suriye Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi 1. Bakanlar Toplantısı. (2009, Ekim 13). İhlas Haber Ajansı. Erişim Adresi: http://www.iha.com.tr/arşiv-İleturkiye-suriye-yuksek-duzeyli-stratejik-isbirligi-konseyi-1-bakanlar-toplantisi.
• Türkman, S. (2007). ABD, Ortadoğu ve Türkiye. Ankara: Nobel Dağıtım