Transfer Harcamalarının Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi: Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler

Yıl 2024, Sayı: 82, 246 - 265, 24.10.2024

Ebru Karaş

https://doi.org/10.51290/dpusbe.1526280

Öz

Toplumsal refahın sağlanmasında milli gelir artması ve sürekliliği kadar, bu gelirin ne kadar adil paylaşıldığı da oldukça önlemidir. Piyasada gerçekleşen ve birincil dağılım olarak nitelendirilen gelir dağılımı çoğu zaman adil olmadığı noktasında eleştirilmektedir. Bu nedenle gelir dağılımında adaletin sağlanabilmesi için devlet geliri yeniden dağıtmaktadır. Devlet eliyle gelirin yeniden dağıtılmasında en etkili araçlardan biri transfer harcamalarıdır. Ancak transfer harcamaları alt türleri itibariyle farklı şekillerde gerçekleştirilmekte ve hepsi gelir dağılımı üzerinde iyileştirici bir etki meydana getirmemektedir. Günümüzde hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde gelir dağılımında adaletin sağlanması oldukça önemli bir amaç olup, transfer harcamaları da bu doğrultuda kullanılan temel araçlar arasındadır. Çalışmanın amacını transfer harcamalarının gelir dağılımı üzerindeki etkisinin Gini katsayısı esas alınarak ülke grupları bazında tespiti oluşturmaktadır. Bu bağlamda, gelişmiş ülkelerde gelişmekte olan ülkelere göre transfer harcamalarının toplam kamu harcamaları içindeki payının daha yüksek olduğu görülmektedir. Ayrıca gelişmiş ülkelerde transfer harcamaları içinde sosyal yardımların payının gelişmekte olan ülkelere göre daha yüksek olduğu da tespit edilmiştir. Ülkelerin transfer harcamalarının ve alt türlerine ayrılan payların ülkelerin Gini katsayılarına yansıdığı görülmektedir. Buna göre gelişmiş ülkelerde gelir dağılımı, gelişmekte olan ülkelere göre daha eşitlikçi bir yapıya sahiptir. Ülke özelinde değerlendirmelerde sosyal harcamaların payının Gini katsayılarına yansıması teoride beklenen ile doğru orantılıdır.

Anahtar Kelimeler

Gelir dağılımı, Gini katsayısı, Transfer harcamaları, Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler

Examining the Effect of Transfer Expenditures on Income Distribution: Developed and Developing Countries

Öz

How fairly national income is shared is as important as the increase and continuity of national income in ensuring social welfare. Income distribution, which occurs in the market and is described as primary distribution, is often criticized as being unfair. For this reason, the state redistributes income in order to ensure justice in income distribution. One of the most effective tools in redistributing income by the state is transfer expenditures. However, transfer expenditures are carried out in different ways depending on their subtypes, and not all of them have an improving effect on income distribution. Today, ensuring justice in income distribution is a very important goal in both developed and developing countries, and transfer expenditures are among the basic tools used in this direction. The purpose of the study is to determine the effect of transfer expenditures on income distribution on a country group basis, based on the Gini coefficient. In this context, it is seen that the share of transfer expenditures in total public expenditures is higher in developed countries than in developing countries. It has also been determined that the share of social aid in transfer expenditures is higher in developed countries than in developing countries. It is seen that the transfer expenditures of countries and the shares allocated to their subtypes are reflected in the Gini coefficients. Accordingly, income distribution in developed countries has a more egalitarian structure than in developing countries. In country-specific evaluations, the reflection of the share of social expenditures on the Gini coefficients is directly proportional to what is expected in theory.

Anahtar Kelimeler

Income Distribution, Gini coefficient, Transfer expenditures, Developed and developing countries

Kaynakça

• Aktan, C. C. ve Vural, İ. Y. (2002). Gelir dağılımında adalet(siz)lik ve gelir eşit(siz)liği: Terminoloji, temel kavramlar ve ölçüm yöntemleri. C. C. Aktan (Ed.), Yoksullukla mücadele stratejileri içinde (ss. 1-21), Ankara: Hak-İş Konfederasyonu Yayınları.
• Aktaş, E. E. ve Dokuzoğlu, S. (2021). Sosyal transfer harcamaları-gelir eşitsizliği ilişkisi: Karşılaştırmalı panel nedensellik analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 59, 119-140.
• Altıner, A. ve Keşap, D. (2021). Gelişmekte olan ülkelerde küreselleşmenin ekonomik kalkınma üzerindeki etkisi: Panel veri analizi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(4), 49-58.
• Atkinson, T. (2002). Income inequality and the welfare state in a global era. The J. Douglas Gibson Lecture, School of Policy Studies, Queen’s University, https://www.tony-atkinson.com/wp-content/uploads/2013/09/Atkinson_Income_Inequality_and_the_Welfare_State_in_Global_Era_2003.pdf. (12.08.2023)
• Aydın, M. S., Kaya, H. ve Sezer, O. (2017). Transfer harcamalarının gelir dağılımında adaleti sağlamadaki rolü. International Journal of Social Science, 61, 475-487.
• Bülbül, D. ve Sağır, Y. (2020). Türkiye’de transfer harcamalarının fayda yansıması. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1), 1-24.
• Chu, K., Davoodi H. ve Gupta S. (2000). Income distribution and tax and government social spending policies in developing countries. IMF Working Paper, 00/62.
• Connolly, S. ve Munro, A. (1999). Economics of public sector. Harlow: Pearson Education.
• Çalışkan, A. (2022). Gelir dağılımında adaletin sağlanmasına yönelik yaklaşımlar: Teorik bir bakış. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 214-229.
• Çelik, A. (2004). AB ülkeleri ve Türkiye’de gelir eşitsizliği: Piyasa dağılımı-yeniden dağılım. İnsan ve Toplum Dergisi, 3, 53-91.
• Çelik, D. ve Erkişi, K. (2022). Gelişmekte olan ülkelerde gelir dağılımına etki eden faktörler. Erciyes Akademi, 36(1), 253-269.
• Eğilmez, M. (2006). Gelir dağılımında son durum, https://www.mahfiegilmez.com/2016/09/gelir-daglmnda-son-durum.html. (10.08.2023)
• Ersezer, D. (2006). Gelir dağılımı politikası ve araçları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 255-268.
• Hausman, D. M. ve McPherson, M. S. (2006). Economic analysis, moral philosophy, public policy. New York: Cambridge University Press.
• Hazman, G. G. (2011). Türkiye’de gelir dağılımında adalet ve sosyal güvenlik harcamaları arasındaki nedensellik ilişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1), 205-216.
• Howard, M. (2001). Public Sector Economics for Developing Countries. Jamaica: University of the West Indies Press.
• International Monetary Fund Data (2023). Statement of operations (revenue, expenditure, net lending/ Borrowing and financing), https://data.imf.org/regular.aspx?key=60991462. (20.08.2023)
• Just, R. E., Hueth, D. L. Schmitz, A. (2004). The Welfare economics of public policy. UK: Edward Elgar Publishing.
• Kakwani, N. C. (1977). Applications of lorenz curves in economic analysis. Econometrica, 45(3) 719-728.
• Kanbur. R. (2000). Income distribution and development, A. B. Atkinson, E. Bourguignon (Ed.), Handbook of Income Distribution içinde (pp. 791-841), Amsterdam: Elsevier.
• Kirmanoğlu, H. (2007). Kamu ekonomisi analizi. İstanbul: Beta Basım.
• Kubar, Y. (2011). Bir iktisat politikası amacı olarak gelir dağılımı: Türkiye örneği (1994–2007) Analizi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 227-246.
• Kubar, Y. (2016). Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin kalkınma göstergeleri ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Bir panel veri analizi. Ardahan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4, 65-99.
• Hyman, D. N. (2011). Public finance. Mason: South-Western Cengage Learning.
• Lorz, O. (2004). Unemployment, social transfers, and international capital mobility. Public Finance Analysis, 60(2), 205-221.
• Martinez-Vazquez, J., Moreno-Dodson, B. ve Vulovic, V. (2012). The impact of tax and expenditure policies on income distribution: Evidence from a large panel of countries. Review of Public Economics, 200(4), 95-130.
• Todaro, M. P. ve Smith, S. C. (2015). Economic development, New York: Pearson.
• OECD Data (2023). Income inequality, https://data.oecd.org/inequality/income-inequality.html. (22.08.2023)
• Öztürk, N. (2011). Kamu ekonomisi. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Savaşan, F. (2022). Kamu ekonomisi. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Standardized World Income Inequality Database (2023). https://fsolt.org/swiid/.
• Thornton, J. (2001). The Kuznets inverted-U hypothesis: panel data evidence from 96 countries. Applied Economics Letters. 8(1), 15-16.
• Topuz, S. G. ve Doğan E. (2020). Transfer harcamaları ve gelir eşitsizliği ilişkisi: Panel nedensellik analizi ile karşılaştırmalı bir değerlendirme. İzmir İktisat Dergisi, 35(1), 549-562.
• Türk, İ. (2004). Maliye politikası. Turhan Kitabevi, Ankara.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2023). Gelir dağılımı istatistikleri, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-Dagilimi-Istatistikleri-2022-49745. (25.08.2023)
• Yüce, M. (2002). Türkiye’de gelir dağılımı bozukluğunun izlenen kamu gelir ve harcama politikaları ile bağlantısı. Bilig Dergisi, 23, 1-38.