Sürdürülebilir Grafik Tasarımda Çevre Dostu Ambalaj Yaklaşımları

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 9, 185 - 209, 16.03.2025

Nebican Taşkan

Öz

Modern dünyada çevresel sorunların giderek artış göstermesi, sürdürülebilirlik kavramını yalnızca gündelik yaşamın değil, endüstriyel ve grafik tasarım süreçlerinin de ayrılmaz bir parçası haline getirmiştir. Özellikle ambalaj tasarımları hem üretim süreçlerindeki çevresel etkileri hem de tüketim alışkanlıklarını yönlendirme potansiyeliyle bu dönüşümün merkezinde yer almaktadır. Bu çalışmada, grafik tasarım alanında çevreye duyarlı ambalaj çözümlerine odaklanılmış, mevcut durum ve çözüm yaklaşımları derinlemesine araştırılmıştır. Veriler, literatür taraması, ürünlerin resmi web siteleri ve firmaların yayımladığı sürdürülebilirlik raporları üzerinden elde edilmiştir. Ardından on farklı ambalaj ürünü, sekiz temel sürdürülebilirlik ölçütü üzerinden, içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir
Çalışmanın temel bulguları, bazı ambalajların sürdürülebilirlik ilkelerine daha iyi uyum sağladığını gösterirken, diğerlerinin ise belirli alanlarda iyileştirme potansiyeli taşıdığını ortaya koymaktadır. Özellikle çoğu markanın atık azalma çabası içinde olduğu ancak biyobozunur malzeme konusunda aynı hassasiyetin görülmediği tespit edilmiştir. Bu çalışma, grafik tasarım alanında sürdürülebilir ambalaj uygulamalarının güçlü ve zayıf yönlerini vurgulayarak, gelecekteki tasarım yaklaşımları için bir rehber sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

AMBALAJ, ÇEVRE, GERİ DÖNÜŞÜM, GRAFİK TASARIM, SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

Environmentally Friendly Packaging Approaches in Sustainable Graphic Design

Öz

Kaynakça

• Becer, E. (2014). Ambalaj Tasarımı (1. Baskı). Ankara: Dost Kitabevi.
• Chick, A. ve Micklethwaite, P. (2011). Design for Sustainable Change: How Design and Designers Can Drive the Sustainability Agenda. Lausanne, Switxerland: AVA Publishing.
• Çeken, B., ve Büyükçakılcı, A. (2024). Ambalaj Tasarımında Sürdürülebilirlik Kavramı. Akademik Sanat, (22), 81-91.
• Dal, İ., & Cengiz Gökçe, G. (2019). Sürdürülebilirlik Yolunda “İleri Dönüşüm”: Bir Atölye Çalışması. İnönü Üniversitesi Sanat Ve Tasarım Dergisi, 9(20), 30-38. https://doi.org/10.16950/iujad.654300.
• Daly, H. E. (1990). Toward Some Operational Principles of Sustainable Development. Ecological Economics, 2(1), 1-6.
• Elkington, J. (1997). Cannibals with Forks: The Triple Bottom Line of 21st Century Business. Oxford: Capstone. Goodland, R. (1995). The concept of environmental sustainability. Annual Review of Ecology and Systematics, 26(1), 1-24.
• Meggs, P. B., ve Purvis, A. W. (2016). Meggs' History of Graphic Design. New Jersey: John Wiley & Sons.
• Mercin, L., ve Yavuz, F. (2023). Grafik Tasarım II. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi.
• Öztürk, A. İ. (2024). Sürdürülebilir Grafik Tasarım Eğitimi: Ders Projeleri Üzerine Değerlendirmeler. Turkish Studies, 19(1), 117-130. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.73588.
• WCED (World Commission on Environment and Development). (1987). Our Common Future. Oxford University Press.
• İnternet Kaynakları
• Alpha Commerce. (2020). Tide Eco-Box: Sustainable e-commerce packaging. https://alphacommerce.xyz/2020/06/16/tide-eco-box-sustainable-ecommerce-packaging/, Erişim tarihi: 06.01.2025
• Bajaj, N. (2023). Sustainable graphic design. https://www.searchmyexpert.com/resources/graphic-design/sustainable-graphic-design, Erişim tarihi: 30.12.2024
• Blue Bite. (2024). Smart packaging. https://www.bluebite.com/packaging-labels/smart-packaging, Erişim tarihi: 27.12.2024
• Bureau of International Recycling. (2023). The industry: Paper. https://www.bir.org/the-industry/paper, Erişim tarihi: 25.12.2024
• Businnes News Turkey. (2024). Beypazarı Doğal Maden Suyu: Sürdürülebilirlik vizyonu ve ihracat odaklı çalışmalarıyla 2024’e hazır. https://www.businessnewstr.com/2024/01/01/beypazari-dogal-maden-suyu-surdurulebilirlik-vizyonu-ve-ihracat-odakli-calismalariyla-2024e-hazir/, Erişim tarihi: 08.01.2025
• Colgate-Palmolive. (2025). Sustainability strategy. https://www.colgatepalmolive.com/en-us/sustainability/sustainability-strategy, Erişim tarihi: 08.01.2025
• DrinkTech. (2024). Beypazarı Doğal Maden Suyu Yönetim Kurulu Başkanı Niyazi Ercan: Beypazarı Maden Suyu ile sağlıklı içim, sürdürülebilir gelecek. https://drinktech.net/beypazari-dogal-maden-suyu-yonetim-kurulu-baskani-niyazi-ercan-beypazari-maden-suyu-ile-saglikli-icim-surdurulebilir-gelecek/, Erişim tarihi: 08.01.2025
• Duru. (2024). Ana Sayfa. https://www.duru.com.tr/, Erişim tarihi: 08.01.2025
• Environmental Paper Network. (2023). Paper saving and efficiency. https://environmentalpaper.org/project/paper-saving-efficiency/, Erişim tarihi: 07.01.2025
• Fuseproject. (2018). Puma clever little bag. https://fuseproject.com/work/puma-clever-little-bag/, Erişim tarihi: 08.01.2025
• Hand, A. (2019). P&G’s Tide Eco-Box does more than deliver a leak-free package. https://www.packworld.com/trends/ecommerce-d2c-packaging/article/21097602/pgs-tide-ecobox-does-more-than-deliver-a-leakfree-package, Erişim tarihi: 06.01.2025
• Mattel. (2025). Sustainable product and packaging. https://corporate.mattel.com/sustainable-product-and-packaging, Erişim tarihi: 08.01.2025
• McKinsey & Company. (2023). Sustainability in packaging 2023: Inside the minds of global consumers. https://www.mckinsey.com/industries/packaging-and-paper/our-insights/sustainability-in-packaging-2023-inside-the-minds-of-global-consumers#/ , Erişim tarihi: 26.12.2024
• Mushroom Packaging. (2024). About. https://mushroompackaging.com/pages/about, Erişim tarihi: 27.12.2024
• Nespresso Türkiye. (2024). Döngüsellik. https://www.nespresso.com/tr/tr/circularity, Erişim tarihi: 08.01.2025
• PDI Technologies. (2024). Sustainability and EV survey report. https://pditechnologies.com/resources/report/2024-sustainability-ev-survey-report/, Erişim tarihi: 26.12.2024
• Pringles. (2024). Recycle. https://www.pringles.com/uk/recycle-me.html, Erişim tarihi: 07.01.2025
• Samsung. (2024). Tons of carbon dioxide emissions avoided. https://www.samsung.com/us/explore/sustainability/energy-efficient/, Erişim tarihi: 01.01.2025
• Sleepy. (2023). Sürdürülebilirlik-Sleepy Hep Daha İyisi. https://www.sleepy.com.tr/surdurulebilirlik, Erişim tarihi: 08.01.2025
• Statista. (2024). Global packaging consumption statistics. https://www.statista.com/statistics/1234567/global-packaging-consumption-by-material/, Erişim tarihi: 24.12.2024
• SuCo. (2024). Sürdürülebilirlik. https://www.mataramasu.co/pages/surdurulebilirlik, Erişim tarihi: 07.01.2025
• The Reformation. (2024). Sustainable practices. https://www.thereformation.com/sustainability/sustainable-practices.html, Erişim tarihi: 26.12.2024
• United Nations Conference on Environment and Development. (1992). Rio Declaration on Environment and Development. https://www.un.org/en/development/desa/population/migration/generalassembly/docs/globalcompact/A_CONF.151_26_Vol.I_Declaration.pdf, Erişim tarihi: 25.12.2024
• United Nations. (1972). Report of the United Nations Conference on the Human Environment. https://www.un.org/en/conferences/environment/stockholm1972, Erişim tarihi: 25.12.2024
• United Nations. (2023). Sustainable Development Goals. https://turkiye.un.org/tr/sdgs, Erişim tarihi: 25.12.2024
• World Bank. (2021). Sustainable Development Report 2021. https://documents1.worldbank.org/curated/en/778921588767120094/pdf/World-Development-Report-2021-Data-for-Better-Lives-Concept-Note.pdf, Erişim tarihi: 25.12.2024
• Zenkova, V. (2023). How Students Can Use Digital Tools to Minimize Paper Waste. https://ecofreek.com/biodegradable/how-students-can-use-digital-tools-to-minimize-paper-waste/, Erişim tarihi: 28.12.2024
• Görsel Kaynaklar
• Görsel 1. The Reformation, Kompostlanabilir Ambalaj https://www.brendaamariie.com/2020/12/have-you-heard-of-compostable-packaging.html, Erişim tarihi: 26.12.2024
• Görsel 2. Blue Bite, Akıllı Ambalaj https://www.bluebite.com/packaging-labels/smart-packaging, Erişim tarihi: 27.12.2024
• Görsel 3. Ecovative, Mantar Paketleme https://mushroompackaging.com/pages/our-work, Erişim tarihi: 27.12.2024
• Görsel 4. Tide Eco-Box, Deterjan Ambalaj Ürünü https://www.businesswire.com/news/home/20181109005291/en/PG-Thinks-Inside-the-Box-with-New-Tide-Eco-Box, Erişim tarihi: 07.01.2025
• Görsel 5. SuCo, Matara Ambalaj Ürünü https://www.mataramasu.co/products/keyfim-yerinde-aquatic-suco-2-0-600-ml, Erişim tarihi: 07.01.2025
• Görsel 6. Pringles, Cips Ambalaj Ürünü https://zoom.ocado.com/pringles-original-sharing-crisps-185g-64752011, Erişim tarihi: 07.01.2025
• Görsel 7. Beypazarı, Doğal Maden Suyu Ambalaj Ürünü https://beypazarimadensuyu.com.tr/Pages/UrunDetay/1, Erişim tarihi: 08.01.2025
• Görsel 8. Nespresso, Kahve Kapsülü Ambalaj Ürünü https://www.24heures.ch/alimentation-et-durabilite-apres-migros-nespresso-commercialise-ses-capsules-compostables-947360981818, Erişim tarihi: 08.01.2025
• Görsel 9. Duru, Organik Sıvı Sabun Ambalaj Ürünü https://www.rosemakyaj.com/urun/duru-avokado-sivi-sabun-500-ml-1, Erişim tarihi: 08.01.2025
• Görsel 10. Puma, Clever Little Bag Ambalaj Ürünü https://fuseproject.com/work/puma-clever-little-bag/, Erişim tarihi: 08.01.2025
• Görsel 11. Sleepy, Bio Çözünür Temizlik Havlusu Ambalaj Ürünü https://market.sleepy.com.tr/cay-agaci-ve-misket-limonu/, Erişim tarihi: 08.01.2025
• Görsel 12. Mattel, Oyuncak Ambalaj Ürünü https://www.buffalorising.com/2019/12/mattel-and-fisher-price-get-a-green-star/, Erişim tarihi: 08.01.2025
• Görsel 13. Colgate, Diş Macunu Ambalaj Ürünü https://tr.iherb.com/pr/colgate-max-fresh-with-whitening-breath-strips-toothpaste-cool-mint-6-3-oz-178-g/122926, Erişim tarihi: 08.01.2025