In the Trace of Time Ilya-Emilia Kabakov, ‘Total Installation in the Context of Communal Neighborhoods’

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 10, 306 - 324, 27.09.2025

Serkan Demir

https://doi.org/10.5281/zenodo.17169431

Öz

This article examines the concept of "Total Installation", developed by the Soviet (Ukrainian) artist Ilya Kabakov after the 1980s. Known as the "Orphan of Modern Art," Kabakov’s narratives explore the reality of multiple families being forced to live together in Soviet communal apartments (kommunalkas), the traumatic coexistence this arrangement engendered, the notion of lost space, and the phenomenon of "counter-memory." His narratives construct an iconographic map of Soviet social life spanning from the 1960s to the 1990s. At the core of this nostalgically layered map lie traces of the Soviet utopian ideal, the ideological symbolism imposed by official art, and the longing to transform the old world. This paper examines how Kabakov’s concept of "Total Installation" which serves as the primary vehicle for his narratives, relates to the concepts of kommunalka and counter-memory. The emerging socio-cultural insights are analyzed from an art-historical perspective.

Anahtar Kelimeler

İlya-Emilia Kabakov , Total Installation , Counter-memory , Kommunalka

Zamanın İzinde Ilya-Emilia Kabakov ve 'Komün Komşuluklar Bağlamında Bütünsel Enstalasyon'

Öz

Bu makale, Sovyet (Ukrayna) asıllı sanatçı İlya Kabakov’un 1980’lerden sonra geliştirdiği "Bütünsel Enstalasyon" kavramını incelemektedir. "Modern Sanatın Öksüzü" olarak bilinen Kabakov’un anlatıları, Sovyet ortak konutları (kommunalka) içinde bir arada yaşamaya zorlanan birçok ailenin gerçeğini, bu yaşam biçiminin yarattığı travmatik birlikteliği, kaybolan mekân kavramını ve "karşı-hafıza" olgusunu ele almaktadır. Onun anlatıları, 1960’lı yıllardan 1990’lı yıllara kadar yaşadığı Sovyet toplumsallığına ilişkin ikonografik bir harita oluşturur. Nostaljik derinliklere sahip bu haritanın kökeninde Sovyet ütopyasına dair izler, ‘resmî sanat’ olgusunun yarattığı ideolojik simgesellik ve eski dünyayı değiştirme özlemi vardır. Bu çalışma kapsamında, Kabakov’un anlatılarının temel taşıyıcısı olan "Bütünsel Enstalasyon" fikri, kommunalka ve karşı-hafıza kavramlarıyla birlikte ele alınmış; ortaya çıkan sosyo-kültürel bulgular sanat tarihsel bir bakış açısıyla analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İlya-Emilya Kabakov , Bütünsel Enstalasyon , Karşı-hafıza , Kommunalka.

Kaynakça

• An, K. ve CERASİ, J. (2021). Kim Korkar Çağdaş Sanattan? Çev. Mehmet Üstünipek, İstanbul: Hayalperest Yayınevi. Backsteın, J. vd. (2012). Metis Defterleri, Farklı Dünyaları Düşünmek, Felsefe, Siyaset ve Sanat İçin Moskova Konferansları, “Estetik ve Yokluğun Yeri” der. Mihail Yampolski, İstanbul: Metis Yayınları.
• Bishop, C. (2018). Yapay Cehennemler, Katılımcı Sanat ve İzleyici Politikası, çev. Mine Haydaroğlu, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Boym, S. (2020). Off-Modern Mimarlık, çev. Cemal Yardımcı, İstanbul: Lemis Yayın.
• Boym, S. (2021). Nostaljinin Geleceği, çev. Ferit Burak Aydar, İstanbul: Metis Yayınları.
• Clark, T. (2004). Sanat ve Propaganda, Kitle Kültürü Çağında Politik İmge, çev. Esin Hoşsucu, İstanbul: Sanat ve Kuram Ayrıntı Yayınları
• Dere, M. (2020). Gönül Yakınlıkları Sergisi Bağlamında Monografik Bir Okuma, [Yayımlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi], Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Resim Anasanat Dalı.
• Fineberg, J. (2013). “1940’ tan Günümüze Sanat-Varlık Stratejileri”, çev. Simber Atay Eskier, Göral Erinç Yılmaz, İzmir: Karakalem Kitabevi Yayınları
• Grzinic, M. (2003). Irwın 1983- 2003, Contemporary Art Magazine, 7 Güncel Sanat Seçkisi, İstanbul: art-ist, Sayı 7, sayfa 22.
• Groys, B. (2013). “Sanatın Gücü”, çev. F. Candil Erdoğan, İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Groys, B. (2017). Akışta: İnternet Çağında Sanat, çev. Ebru Kılıç, İstanbul: Koç üniversitesi Yayınları.
• Hopkins, D. (2018). Modern Sanattan Sonra 1945- 2017, çev. Firdevs Candil Erdoğan, İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Su, S. (2013). Çağdaş Sanatın Felsefi Söylemi, İstanbul: Profil Yayıncılık.
• Buck-Morss, S. (2004). Rüya Alemi ve Felaket: Doğuda ve Batıda Kitlesel Ütopyanın Tarihe Karışması, çev. Tuncay Birkan, İstanbul: Metis Yayınları.
• İnternet Kaynakları “Toplumcu Gerçekçilik mi? Sosyalist Gerçekçilik mi?” https://mucadelebirligi.com/index.php/makaleler/sila-erciyes/2971-toplumcu-gercekcilik-mi-sosyalist-gercekcilik-mi?showall=1, Erişim tarihi: 25.10.2024.
• “The Khrushchev Thaw: Relaxation of Soviet Repressions” https://www.thecollector.com/khrushchev-thaw-soviet-repressions/ Erişim tarihi: 09.02.2025
• İlya&Emilia Kabakov, https://www.kabakov.net/installations/2019/9/14/voices-behind-the-door, Erişim tarihi: 22.01.2025
• Görsel Kaynaklar Görsel 1. İlya Kabakov, “Duş Serisinden Çizimler”, Mürekkep ve Renkli Kalem Çizimleri, 3 X 19 x 14 cm.1974 https://artchive.ru/publications/3289~Il%27ja_Kabakov_Mir_kak_total%27naja_installjatsija#google_vignette, Erişim tarihi:11.02.2025
• Görsel 2. İlya Kabakov, “Atölyesinde Albümler’inden Birini Okurken”, 1976, Claire Bishop, Sayfa 169, Yapay Cehennemler.
• Görsel 3a-b. İlya-Emilia Kabakov,” Tuvalet”, 1992, Enstalasyon, Documenta 9, https://arspublicata.com/listing/ilya&-emilia-kabakov-editions/work/15548/Die_Toilette_[The_Toilet]_1992?workIndex=10&mediaIndex=3&b=true&m=false, Erişim tarihi: 10.01.2025 Görsel 4a-b. İlya-Emilia Kabakov, “Kapının Arkasındaki Sesler”, Enstalasyon, Leipzig, Almanya, 1996, Erişim tarihi: 11.04.2024
• https://www.kabakov.net/installations/2019/9/14/voices-behind-the-door), Erişim tarihi: 11.02.2025 Görsel 5a-b. Ortak Apartman Dairesi Görüntüleri, Communal apartments as part of Russian History, Moskova, 2019. https://meetrussiaonline.com/communal-apartments/, Erişim tarihi: 02/01/2025