Türk Destanlarının İncelenmesi ve Manas Destanı için Bir Çizgi Roman Uygulaması

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 10, 370 - 383, 27.09.2025

Halime Asena Ekşioğlu , Eren Evin Kılıçkaya

https://doi.org/10.5281/zenodo.17169513

Öz

Destanlar, toplumların kimliğinin şekillenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Türk toplumu da destanlar konusunda zengin bir mirasa sahiptir ancak bu miras günümüzde yeterince tanınmamaktadır. Bu nedenle, bu çalışmada Türk kültürünün tanıtılması hedeflenmiştir. Manas destanının seçilmesinin temel nedeni, diğer destanlara nazaran daha somut konular içermesi olmuştur. Geleneksel anlatının çizgi roman sanatıyla görselleştirilmesi hem kültürel aktarımı güçlendirmektedir hem de genç nesillerle daha etkili iletişim kurulmasına olanak sağlamaktadır.
Bu çalışmada nitel araştırma yöntemi benimsenmiş, türk kültürüne dair detaylar önemsenmiştir. Uyarlama sürecinde incelenen destan sadeleştirilmiş ve çizgi romanın yapısına uygun olacak şekilde düzenlenmiştir. Uygulama sürecinde karakter gelişimi, zaman mekan kavramı, ses efektleri ve tipografi gibi çizgi romanın mihenk taşlarını oluşturan unsurlar dikkate alınmıştır.
Manas destanının çizgi roman formuna uyarlanması, çizgi romanın yalnızca eğlence aracı değil, aynı zamanda kültürel aktarımı için de kullanılabileceğinin bir örneği olmuştur. Bu çalışmada, Rus Türkolog Wilhelm Radloff'un 1862-1869 yılları arasında gerçekleştirdiği derleme çalışmaları sonucunda oluşturduğu metin temel alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

: Manas Destanı , Çizgi Roman , Türk Destanları

An Analysis of Turkish Epics and A Comic Book Adaptation of the Epic of Manas

Öz

Epics play a significant role in shaping the identity of societies. Turkish society also possesses a rich heritage of epics, but this heritage is not sufficiently recognized today. Therefore, this study aims to promote Turkish culture. The primary reason for selecting the Manas Epic is that it contains more concrete themes compared to other epics. Visualizing the traditional narrative through the art of comics not only strengthens cultural transmission but also enables more effective communication with younger generations.
In this study, a qualitative research method was adopted, with careful attention paid to the details of Turkish culture. During the adaptation process, the examined epic was simplified and restructured to fit the format of a comic book. In the implementation phase, key elements of comic book creation—such as character development, the concept of time and space, sound effects, and typography—were taken into consideration.
The adaptation of the Manas Epic into comic book form serves as an example of how comics can be not just a means of entertainment but also a tool for cultural transmission. This research is based on the textual corpus established by Wilhelm Radloff, the renowned Russian Turkologist, through his comprehensive collection efforts conducted from 1862 to 1869.

Anahtar Kelimeler

Manas Epic , Graphic Novel , Turkish Epics

Kaynakça

• Alsaç, Ü.(1994). Türkiye'de Karikatür, Çizgi Roman ve Çizgi Film, İstanbul: İletişim Yayınevi.
• Cantek, L. (1996). Türkiye'de Çizgi Roman. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Dziedric, N. ve Peacock, S. (1997). Twentieth Century Literary Criticism, Gale, Cilt 66, s.88-95.
• Eisner, W. (2000) Comics & Sequential Art, Florida: Poorhouse Press.
• Frye, N. (2000). Anatomy Of Criticism: Four Essays, Second Edition Princeton, NJ: Princeton University Press.
• Jirmunskiy, V. M. (2011). Türk Kahramanlık Destanları 1.-2. Bölüm, çev. Mehmet İsmail ve Hülya Arslan Erol, Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kukkonen, K. (2013). Studying Comics And Graphic Novels, New Jersey: Wiley-Blackwell.
• Yağlı, A. (2007). Modern Bir Anlatı Sanatı Olarak Çizgi Roman. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Yıldız, N. (2017). Manas destanı (W. Radloff) ve Kırgız Kültürü İle İlgili Tespit Ve Tahliller, 2. Basım, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Görsel Kaynaklar
• Görsel 1. 'A Harlot's Progress' (1731). https://www.lambiek.net/artists/image/h/hogarth_william/hogarth_w_harlotsprogress.jpg , Erişim Tarihi 14.06.2025
• Görsel 2: Mösyö Vieux-Bois, http://lecturaylocura.com/tag/rodolphe-topffer/ , Erişim Tarihi: 12.02.2025
• Görsel 3. Voyages en Zig-zag, Rodolphe Töpffer, 1825. Voyage pittoresque dans les Alpes pour les progrès des Beaux-Arts, des Sciences et de l'industrie entrepris du 20 au 25 juin 1826: Sallanches, Chamonix, Martigny, Vevey, Genève
• Görsel 4: : “The Yellow Kid” https://www.itakehistory.com/post/the-yellow-kid , Erişim Tarihi: 12.02.2025
• Görsel 5: Eciş ile Bücüş Gökyüzü Yolculuğu, Orhan Tolon, 1935, Alsaç, Ü.(1994). Türkiye'de Karikatür, Çizgi Roman ve Çizgi Film, İstanbul: İletişim Yayınevi, s.60.
• Görsel 6. Abdülcanbaz, Turhan Selçuk, 1957, https://tr.pinterest.com/pin/810577632972112400/ , Erişim Tarihi: 05.03.2025
• Görsel 5. Geleneksel Kırgız Çadırı / Araştırmacı tarafından oluşturulmuştur.
• Görsel 7. Geleneksel Kırgız Çadırı. / Araştırmacı tarafından oluşturulmuştur.
• Görsel 8. Kırgız Ovaları. / Araştırmacı tarafından oluşturulmuştur.
• Görsel 9. Geleneksel Kırgız Çadırı Üstten Görünümü. / Araştırmacı tarafından oluşturulmuştur.
• Görsel 10. Manas Karakteri Çizimi. / Araştırmacı tarafından oluşturulmuştur.
• Görsel 11. Kırgız Çadırı ve Işık Kullanımı. / Araştırmacı tarafından oluşturulmuştur.
• Görsel 12. Manas ve Annesi Çıırçı Han. / Araştırmacı tarafından oluşturulmuştur.
• Görsel 13. Manas At Üstünde. / Araştırmacı tarafından oluşturulmuştur.
• Görsel 14. Cakıp Han Kırgız Çadırında. / Araştırmacı tarafından oluşturulmuştur.
• Görsel 15. Manas’ın Doğumu İçin Yapılan Kutlamalar. / Araştırmacı tarafından oluşturulmuştur.
• Görsel 16. Manas’ın Hızla Büyümesi. / Araştırmacı tarafından oluşturulmuştur.