Geçmişten Günümüze Türkiye'de Anayasa ve Yasalarda Sendikal Hakların Düzenlemesi ve Getirilen Kısıtlamalar

Yıl 2003, Cilt: 43 Sayı: 1, 239 - 257, 01.01.2003

Necmettin Özerkmen

Öz

Bu araştırma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, kısaca konu yöntem, araştırmanın varsayımları ve sendikal haklar kavramı üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde, 1980 öncesi Anayasa ve yasalarından sendikal haklara ilişkin düzenlemeler hakkında kısa tarihsel süreç verilmiştir. Üçüncü bölümde, 1980 sonrası Anayasa ve yasaları da sendikal haklara ilişkin düzenlemeler verilmiştir. Getirilen yasaklar, 'siyasal yasaklar' ve 'mesleki yasaklar'dan oluşmaktadır. Mesleki yasaklar, sendikalaşma hakkı, toplu pazarlık hakkı ve grev hakkı bakımından ele alınmıştır. Dördüncü bölümde, 1980 sonrası sendikalar yasası 1821 ve Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Yasası 2822 düzenlemeleri ve daha sonra bu kanunlar hakkında yapılan değişiklikleri içermektedir. Sonuç olarak, 1980 sonrası Anayasa ve yasalarda yapılan düzenlemelerin örgütlenme ve hak aramaya çok önemli kısıtlamalar getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anayasa, Yasa, Sendika, Grev, Lokavt, Toplu Sözleşme

Condification of the Labor Justices and Brought from Restrictions in Constitutions and Laws in Turkey from Past to Time

Öz

This article contains four parts. İn the first part, the scope of research, its method, basic assumptions, and the definition of trade- union concept ar e given. The second part deals with the 1961 Constitution that was a radical departure from its predecessor and the trade union law. The constitution allowed flourishing democratic institutions. Part three focuses on the 1980 Constitution in terms of trade union law, trade union activities and collective bargaining. The military banned ali strikes, outlawed the trade unions and suspended collective bargaining or wage negotiation. Part four, on the other hand, explicates post- 1980 area with a strong emphasıs on execution of amendments in those lows and regulations. in the final part it is argued that the 1980 Constitution, including amendments in constitution and trade- union lows, limits organized labor movement and other channels of democratic struggles.

Anahtar Kelimeler

Constitution, Law, Labor Union, Strike, Locakout, Collective Agreement

Kaynakça

• Aldıkaçtı, O., (1992). Hak-İş Anayasa Kurultayı, Ankara: Hak İş Eğitim Yayınları.
• Çeçen, A., (1970). Sendikalizm, Ankara: Özgür İnsan Yayınları.
• Çelik, N., (1979). İş Hukuku II, Kolektif İş Hukuku, Sendikalar. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.
• Çelik, N., (1994). İş Hukuku Dersleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.
• Çoban, Tonguç. (2002). "AKP İktidarında İşçi Sınıfını Neler Bekliyor?" İnternet Adresi: www.kozmopolit.com/ KasimOllDosya/ Tonguc Çoban .html.
• Demir, F., (1990). "2821 Sayılı Yeni Sendikalar Kanunu ve Getirdikleri". Cahit Talaş'a Armağan, Ankara: Mülkiyeliler Birliği Yayını.
• Ecevit, B., (1992). Hak-İş Anayasa Kurultayı, Ankara: Hak- İş Eğitim Yayınları.
• Fişek, K., (1970). Türkiye'de Devlet- İşçi İlişkileri Açısından Devlete Karşı Grevin Kritik Tarihi. Ankara: Doğan Yayınevi.
• Gülmez, M., (1982) "Bir İnsan Hakkı Olarak Sendika Hakkı Konusunda Türkiye'de Yasakçılıktan 'Yasal Tanıma'ya geçiş: 1947 Yasası" İnsan Hakları Yıllığı, 1981-1982. Ankara: TODAİE.
• Gülmez, M., (1989). " İ L O ve Sendikal Yasalardaki Değişiklikler" Mülkiyeliler Birliği Dergisi Cilt 12, Sayı 108
• Gündoğmuş, A., (1992). Sendikalar, Kitle Örgütleri ve Kitle Mücadelesi. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Güzel, Ş., (1993). Grev. İstanbul: Sosyalist Yayınlar
• Işık, R., (1962). Sendika Hakkı Tanınması ve Kanuni Sınırları. Ankara: Sevinç Matbaası.
• Işıklı, A., (1987). "Türkiye'de İşçi Hareketinin Batı İşçi Hareketi Karşısında Özgünlüğü" 11. Tez, Cilt 5
• Işıklı, A., (1995). Sendikacılık ve Siyaset, Cilt 2, Ankara: Öteki Yayınları.
• Karahasanoğlu, T., (1986). "Toplu Sözleşme Koordinasyon Kuralları ve Yeni Arayışlar" Sendikal Meseleler. İstanbul: Kutyay Yayınları.
• Koç, Y., (1991). İşçi Sınıfı ve Sendikacılık Hareketinin Güncel Sorunları. İstanbul: Ataol Yayıncılık
• Koç, Y., (1992). "1990 ve 1991 Toplu İş Sözleşmeleri", Mülkiyeliler Birliği Dergisi, Cilt 16, Sayı 143
• Koç, Y., (1994). "Unutulmuş Bir Konfederasyon Türk-Hür-İş", Mülkiyeliler Birliği Dergisi, Cilt 18, Sayı 165
• Koç, Y., (1994). Sendikal Eğitim Notları. Ankara: Öteki Yayınevi.
• Koray, M., (1994). Endüstri İlişkileri. İstanbul: Basisen Eğitim ve Kültür Yayınları.
• Kutal, M., (1988). "2821 Sayılı Sendikalar Yasasında Yapılan Son Değişiklikler I" İktisat ve Maliye, Cilt 35, Sayı 6
• Oğuz, H., (1995). İşçi Hareketinde Durum. İstanbul: Scala Yayıncılık
• Serim, B., (1995). Kamu Görevlilerinin Örgütlenmesinde Hukuksal Boyut. Öteki Yayınevi: Ankara.
• Sülker, K., (1973). 100 Soruda Türkiye'de İşçi Hareketleri. Gerçek Yayınevi: İstanbul.
• Şahlanan, F., (1986). Sendikalar Hukuku. İstanbul: Özgür İnsan Yayınları.
• T.C. Anayasası Çalışma Hayatı İle İlgili Uluslar Arası Sözleşmeler. Ankara: Tez- Koop- İş Sendikası Eğitim Yayınları.
• Tez- Koop-İş 2821 Sendikalar Kanunu ve 2822 Toplu İş Sözleşmesi- Grev ve Lokavt Kanunu, No 12. Ankara: Tez- Koop- İş Yayınları.
• Tez-Koop-İş Sendikası 5. Olağan Genel Kurulu Çalışma Raporu. (1995) Ankara: Tez- Koop- İş Yayınları.
• Tokol, A., (1994). Türkiye'de Sendikal Hareket. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Tunçomağ, K., (1988). İş Hukukunun Esasları. İstanbul: Doğan Yayınevi.
• TÜBA. (1994). İşçi Çalışma Bülteni, Sayı 982.