TARTIŞMA METİNLERİNDE DİLBİLGİSEL BAĞLAŞIKLIK KULLANIMI

Yıl 2018, Cilt: 58 Sayı: 1, 1161 - 1190, 01.01.2018

Bilge Öztürk

Öz

Dilbilgisel bağlaşıklık, metin, sözcük, sözcük öbekleri ve tümceler arasında oluşturulan dilbilgisel bağlar ile düşünceler arası ilişkiler sağlayan en temel araçtır ve dilsel düzlemde gönderim, bağıntı ögeleri, değiştirim ve eksilti yoluyla gerçekleştirilir. Dilbilgisel bağlaşıklık ögelerinin metni düzenleme ve sürekliliği sağlama işlevi göz önünde bulundurulduğunda okuyucu/dinleyiciyi ikna etme amacıyla oluşturulan tartışma metinlerinde sıklıkla kullanılmaları beklenmektedir. Bu savdan hareketle çalışmanın amacı, üniversite öğrencilerinin oluşturdukları tartışma metinlerinde var olan dilbilgisel bağlaşıklık ögelerinden en çok hangilerinin yeğlendiklerini saptayarak elde edilen sıklık değerlerinden hareketle bunları tartışma metinlerinin özelliklerine göre değerlendirmektir. Bu amaç doğrultusunda, çalışmanın veritabanı olarak Kocaeli Üniversitesi Batı Dilleri ve Edebiyatları Bölümünde okuyan 1. sınıf öğrencilerinin 2016-2017 bahar dönemi Retorik dersi final sınavı kapsamında oluşturdukları Türkçe yazılmış tartışma metinleri alınmıştır. Metinler yazarın konuya ilişkin tezini sunduğu giriş, tezini desteklemek amacıyla gerekçelerini verdiği ve karşı savı çürüttüğü gelişme ve sonucun özetlendiği sonuç bölümü olmak üzere beş bölümden oluşmaktadır. Metinlerdeki dilbilgisel bağlaşıklık ögeleri Alarcon ve Morales'in çalışmasından yola çıkılarak Halliday ve Hasan'ın Dilbilgisel Bağlaşıklık Modeli Çerçevesinde çözümlenmiş ve araştırma sorularına yanıt aranmıştır. Sonuç olarak, incelenen metinlerde en sıklıkla kullanılan ögelerin gönderim ve bağıntı ögeleri iken; en az sıklıkla yeğlenen ögelerin değiştirim ögeleri olduğu görülmüştür. Ayrıca elde edilen bulguların çalışmamızın çıkış noktasını oluşturan Alarcon ve Morales'in çalışmasıyla ve tartışma metinlerinin temel yapısıyla uyumlu olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Metinsellik, Bağlaşıklık, Dilbilgisel Bağlaşıklık, Tartışma Metinleri

USE OF GRAMMATICAL COHESION IN ARGUMENTATIVE ESSAYS

Öz

Grammatical cohesion is the basic means of establishing connection between texts, words, word groups, phrases and sentences as well as ideas. Linguistically, grammatical cohesion can be possible through reference, conjunctions, substitution and ellipsis. Taking into consideration their function of textual arrangement and of providing continuity, grammatical cohesion elements are expected to take place in argumentative texts aiming to convince readers/listeners. Stemming from this assumption, this study aims to find out which one of the grammatical cohesion devices are used most in argumentative texts written by university students and to evaluate the frequency of the usage of these elements in due consideration of the characteristics of the argumentative text. Argumentative essays written in Turkish in 2016-2017 spring semester by the freshman students of English Language and Literature Department of Kocaeli University form the database of this study. The essays examined are made up of 5 sections; introduction wherein the argument is set forth; 3 development paragraphs wherein the students are expected to refute counterthesis and provide supports of their thesis under three controlling ideas, and a conclusion summarizing their thesis. Led by the studies of Alarcon and Morales, and by making use of the Grammatical Cohesion Model of Halliday and Hasan, the grammatical cohesion devices are analysed and answers for the research questions are sought for. In conclusion, it is observed that the reference and conjunctions are the most frequently used elements while the substitution elements are used with the lowest frequency. It is also concluded that the findings of this study is conformant to the essence of Alarcon and Morales' studies and to the principal characteristics of argumentative texts.

Anahtar Kelimeler

Textuality, Cohesion, Grammatical Cohesion, Argumentative Essays

Kaynakça

• Aksan, Doğan. Anlambilimi ve Türk Anlambilimi (Ana Çizgileriyle). Ankara: Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi,1987.
• Alarcon, Josephine. B. ve Katrina Ninfa S. Morales. “Grammatical Cohesion in Students’ Argumentative Essay.” Journal of English and Literature 2.5 (2011): 114-127.
• Axelrod, Rise B. ve Charles R. Cooper. The St. Martin’s Guide to Writing. New York: St. Martin‟s, 1988.
• Balcı, Hülya Aşkın. “Metindilbilim Açısından Bir Çözümleme.” Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 21.2 (2006): 191-204.
• Balyemez, Sedat. “Bağdaşıklık ve Dede Korkut Hikayeleri’nde Bağdaşıklık Görünümleri.” International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 5.4 (2010): 132-173.
• Can, Hüseyin. An Analysis of Freshman Year University Students’ Argumentative Essays. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2006.
• Cornish, Francis. “Discourse Anaphora.” Encyclopedia of Language and Linguistics. Ed. Keith Brown. 2. baskı. Oxford: Elsevier, 2006. 631-638.
• Diğer yapılandırma yöntemleri için bkz. Smalley, Ruetten ve Kozyrev (2000).
• Coşkun, Eyyüp. “Türk ve Göçmen Öğrencilerin Yazılı Anlatımlarında Metin Bağdaşıklığı.” Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 11.2 (2011): 881-889.
• Coşkun, Eyyüp ve Esra Nur Tiryaki. “Üniversite Öğrencilerinin Tartışmacı Metin Yapısını Oluşturmadaki Sorunları.” Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13 (2013): 101-141.
• De Beaugrande, Robert. A. ve Wolfgang U. Dressler. Introduction to Text Linguistics. London and New York: Longman,1981.
• Dilidüzgün, Şermin. Türkçe Öğretiminde Metindilbilimsel Bağlamda Uygulamalı Bir Yaklaşım. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2008.
• Elyıldırım, Selma. Ömer Seyfettin Öykülerinde Artgönderim Kullanımı”. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 36 (2008): 121-146.
• Göksel, Aslı ve Celia Kerslake. Turkish: A Comprehensive Grammar. London: Routledge, 2005.
• Graft, Gerald ve Cathy Birkenstein. They Say/I Say: The Moves That Matter in Academic Writing. New York: W.W. Norton and Company, 2006.
• Gül, Meltem. “Sait Faik Abasıyanık’ın Semaver Adlı Hikayesinde Metindilbilimsel Bağdaşıklık Görünümleri.” JASSS 31 (2015):135-148.
• Günay, Doğan. Metin Bilgisi. İstanbul: Multilingual, 2007.
• Güven, Ahmet Zeki. “Mustafa Kutlu’nun Hikayelerinde Bağlaşıklık ve Tutarlılık.” IJLA 2.4 (2014): 599-609.
• Güven, Ahmet Zeki, Mazhar Bal ve Sercan Halat. “5. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Metinsellik Ölçütleri Açısından İncelenmesi.” Journal of Theory and Practice in Education 10.3 (2014): 739-763.
• Halliday, Michael Alexander Kirkwood ve Ruqaiya Hasan. Cohesion in English. London: Longman, 1976.
• Halliday, Michael Alexander Kirkwood ve C. M. I. M Mathiessen. An Introduction to Functional Grammar. 4. Baskı. London: Routledge, 2014.
• Ho, Vu Le. Non-native Argumentative Writing by Vietnamese Learners of English: A Contrastive Üniversitesi,Washington DC, 2011. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Georgetown
• Huang, Yan. Anaphora: A Cross-Linguistic Study. Oxford: Oxford University, 2000.
• Karadeniz, Abdülkerim. “Metindilbilim Temelli Metin Çözümlemesinin Bağdaşıklık Araçlarını Kullanma ve Tutarlı Metin Oluşturma Becerilerine Etkisi.” Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 11.1 (2015): 1-17.
• Karatay, Halit. “Bağdaşıklık Araçlarını Kullanma Düzeyi İle Tutarlı Metin Yazma Arasındaki İlişki.” Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7.13 (2010): 373-385.
• Keklik, Saadettin ve Ömer Yılmaz. “11. Sınıf Öğrencilerine Ait Öyküleyici Metinlerin Bağdaşıklık Ve Tutarlılık Açısından İncelenmesi.” Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi6.4 (2013): 139-517.
• Kennedy, Christopher. “Ellipsis and Syntactic Representation.” The Syntax- Semantics Interface: Interpreting Structure. Eds. Kerstin Schwabe ve Suzanne Winkler. Amsterdam: Benjamin, 2003.
• Kentworthy, Joanne. Language in Action: An Introduction to Moden Linguistics. London: Longman, 1991.
• Lee, Sook Hee. The Use of Interpersonal Resources in Argumentative/Persuasive Essays By East-Asian ESL and Australian Tertiary Students. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Sydney Üniversitesi, Australia, 2006.
• McCarthy, Micheal. Discourse Analysis for Language Teachers. Cambridge University, 1991.
• Onursal, İrem. “Türkçe Metinlerde Bağdaşıklık ve Tutarlılık.” Günümüz Dilbilim çalışmaları. Eds. Ayşe Kıran, Ece Korkut ve Suna Ağıldere. Ankara: Multilingual, 2003.121-133.
• Özhan, Didem. A Comparative Analysis on The Use of But, However and Although in The University Students’ Argumentative Essays: A Corpus-Based Study on Turkish Learners of English and American Native Speakers. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara, 2012.
• Sanczyk, Anna. Investigating Argumentative Essays of English Undergraduates Studying in Poland As Regards Their Use of Cohesive Devices. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Oslo Üniversitesi. Oslo, 2010.
• Seçkin, Pelin, Nazmi Arslan ve Selma Ergenç. “Bağdaşıklık ve Tutarlılık Bakımından Lise ve Üniversite Öğrencilerinin Yazılı Anlatım Becerileri.” Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi 3.1 (2014): 340-353.
• Smalley, L. Regina, Mary K. Ruetten ve Joann Kozyrev. Refining Composition Skills Rhetoric& Grammar. 5. Baskı. USA: Heinle &Heinle, 2000.
• Thompson, Geoff. Introducing Functional Grammar. Liverpool: Hodder Education, 2004.
• Tsareva, Anastasia. Grammatical Cohesion in Argumentative Essays by Norwegianand Russian Learners. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Oslo Üniversitesi. Oslo, 2010.
• Uzun, Leylâ. Orhun Yazıtlarının Metindilbilimsel Yapısı. Ankara: Simurg, 1995.
• Yılmaz, Engin ve Nadira Jahiç. “Vire” Hikayesi Üzerine Metindilbilimsel Bir İnceleme”. SAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi 15 (2008): 30-41.