PUGAÇOV İSYANI’ NIN TEMATİK İZDÜŞÜMÜ: YÜZBAŞININ KIZI

Yıl 2022, Cilt: 62 Sayı: 1, 409 - 423, 25.06.2022

Tuğba Aydoğdu Yüksel

https://doi.org/10.33171/dtcfjournal.2022.62.1.15

Öz

II. Katerina döneminin en kanlı ayaklanması olarak tarihe geçen ve 1773-1775 yılları arasında ülke gündemini meşgul eden Pugaçov İsyanı’ nı bastırma girişimleri, devam etmekte olan Osmanlı-Rus Savaşı’nın yarattığı yorgunluk, asker eksikliği ve salgın hastalık nedeniyle bir süre uzamıştır. İsyanın 1775 yılında bastırılmasıyla Pugaçov idam edilmiş ve destekçileri ağır cezalar almıştır. Bununla birlikte oldukça uzun süren ve yıkıcı sonuçları olan isyandan sonra bile bir süre tam bir durgunluk sağlanamamıştır. İsyanın bastırılmasından sonra hasar gören yerlerde yürütülen eski haline dönüştürme çabaları, zayıflayan idare sistemini kuvvetlendirme denemeleri ile birlikte isyanın toplum üzerinde yarattığı etkileri irdeleyen çeşitli kaynaklar gün yüzüne çıkmıştır. Büyük ozan, aynı zamanda bir düzyazı ustası Aleksandr Sergeyeviç Puşkin (1799-1837), gerçekçi yazar kimliğinin ayrılmaz bir özelliği olarak toplumun yaşamıyla ve tarihsel gelişimiyle yakından ilgilenmiştir. Son düzyazı ürünü olan Yüzbaşının Kızı (1836) romanında, tarihin tanıklık ettiği ve bir süre tozlu sayfalara hapsedilen Pugaçov İsyanını konu edinen A. Puşkin, yaşanan olayların insan hayatıyla sürekli bir etkileşim içerisinde olduğunu ve yaşamda yansımasını bulduğunu romantik ve gerçekçi bir yaklaşımla vurgulamıştır. Rusya tarihinde önemli bir konumda yer alan Pugaçov İsyanı hakkında genel bir bilginin ardından, A. Puşkin’ in kaleme aldığı Yüzbaşının Kızı romanıyla, edebiyat ve toplum birlikteliğinin nasıl ete kemiğe büründüğünü gözler önüne sermek ve romanın bazı kuramsal özelliklerine değinmek bu çalışmanın genel çerçevesini oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Aleksandr Sergeyeviç Puşkin, Pugaçov İsyanı, Yüzbaşının Kızı, Romantizm, Realizm

THE THEMATIC PROJECTION OF THE PUGACHEV’S REBELLION: THE CAPTAIN'S DAUGHTER

Öz

The attempts to suppress the Pugachev’s Rebellion, which went down in history as the bloodiest uprising of the Catherine II period and occupied the country's agenda between 1773 and 1775, were prolonged for a while due to the fatigue caused by the ongoing Ottoman-Russian War, lack of soldiers and epidemic. With the suppression of the rebellion in 1775, Pugachev was executed and his supporters received severe punishments. Even after the rebellion, which lasted quite a long time and had devastating results, complete stagnation couldn’t be achieved for a while. With the restoration efforts carried out in areas damaged after the suppression of the rebellion and the attempts to strengthen the weakened administration system, various sources have emerged that examine the effects of the rebellion on society. The great poet, also a master of prose, Aleksandr Sergeyevich Pushkin (1799-1837), was closely interested in the life and historical development of society as an integral feature of his realistic writer identity. In his last prose, The Captain's Daughter (1836) Pushkin, who dealt with the Pugachev’s Rebellion, which was witnessed by history and was confined to dusty pages for a while, emphasized that the events experienced, were in constant interaction with human life and found their reflection in life with a romantic and realistic approach. The general framework of this study, after a general information about the Pugachev’s Rebellion, which has an important place in the history of Russia, is to reveal how the unity of literature and society came to life with the novel The Captain's Daughter written by Pushkin and to touch on some of the theoretical features of the novel.

Anahtar Kelimeler

Aleksandr Sergeyevich Pushkin, The Pugachev’s Rebellion, The Captain, Romanticism, Realism

Kaynakça

• Behramoğlu, A. (2013a), Rus Edebiyatında Puşkin Gerçekçiliği, İstanbul: Tekin.
• Behramoğlu, A. (2012b), Rus Edebiyatı Yazıları, ( XIX. Ve XX. Yüzyıllar), İstanbul: Tekin.
• Bonamour, J. (2006), Rus Edebiyatı, Türkçesi: İsmail Yerguz, Ankara: Dost.
• İzdatelstvo Moskovskogo universiteta, (2013), Russkaya literatura XIX- XX vekov, Tom I Russkaya literatura XIX veka, 162-174.
• Korkmaz, T. (2018), Rusya’da Osmanlı’nın Yararlanamadığı Bir İsyan Pugaçev İsyanı (1773-1775), OTAM, 43 /Bahar, 97-108.
• Krasovskiy, V. Ye. ve Ledenev, A. V. (2002), Kapitanskaya doçka, Moskva:AST.
• Kurat, A. N. (1965a), Rus Hâkimiyeti Altında İdil-Ural Ülkesi (Eski Kazan Hanlığı ve Başkurt İli) (XIX. Yüzyıla Kadar) Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt XXIII, Sayı-3-4, 91-126.
• Kurat, A. N. (1987b), Rusya Tarihi, Başlangıçtan 1917’ye Kadar, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Matyuşenko, L. İ. ve Matyuşenko, A. G. (2011), Universitet, Russkiye pisateli, posobiye po russkoy literature, XIX veka dlya inostrannıh uçaşihsya-filologov, Moskva: MaksPress.
• Puşkin, A. S. (2002a), Pugaçev İsyanının Tarihi, Çeviren: Metin Yardımcı, İstanbul: Tüm Zamanlar.
• Puşkin, A. S. (2001b), Yüzbaşının Kızı, Çeviren: Vedat Gültek, İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Puşkin, A. S. (2009c), Povesti pokoynogo İvana Petroviça Belkina, Kapitanskaya Doçka, Dubrovskiy, Moskva: AST.
• Yesaulov, İ. A. (2013), Russkaya Klassika, Novoye ponimaniye, Sankt-Peterburg: Aleteya.
• Zıl, T. Ye. (2016), Kompozitsionnaya i syujetnaya rol, rasskazçika v romane A.S. Puşkina “Kapitanskaya doçka”, Russkiy yazık i literatura, No 8, 33-39.
• Grot, Y. K. (1893), Vospitanie imperatritsı Ekaterinı II, 09.10.2019 tarihinde http://az.lib.ru/g/grot_j_k/text_0100.shtml adresinden alınmıştır.
• İstoriya. RF (2013), Pugaçovskoye Vosstaniye. 10.09.2020 tarihinde https://histrf.ru/lenta-vremeni/event/view/pughachievskoie-vosstaniie adresinden alınmıştır.
• Puşkin, A. S. (1833d), İstoriya Pugaçova, 10.09.2020 tarihinde http://www.magister.msk.ru/library/pushkin/history/pug1.htm adresinden alınmıştır.
• Tsvetayeva, M. (2016), Naslediye Marinı Tsvetayevoy, sayt o velikom russkom poete XX veka, Puşkin i Pugaçov, 17.09.2020 tarihinde https://www.tsvetayeva.com/prose/pr_pushkin_i_pugachev adresinden alınmıştır.