ARAF’TA YAŞAMAK: IVO ANDRİÇ’İN DRİNA KÖPRÜSÜ ROMANINDA KULLANILAN ‘KÖPRÜ’ METAFORUNUN SINIR ÇALIŞMALARI BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, Cilt: 63 Sayı: 1, 357 - 376, 20.06.2023

Melike Şeker

https://doi.org/10.33171/dtcfjournal.2023.63.1.14

Öz

16. yüzyılda Batı Avrupa ve Amerika’nın bazı bölgelerinde hâkim sistem olan kapitalist dünya ekonomisi, 19. yüzyılla birlikte dünyaya yayılarak evrensel niteliğine ulaşmıştır. Bu yayılma, bölgeleri kendi özgül koşulları doğrultusunda değiştirip dönüştürmüş ve beraberinde ‘eski düzen’ ile ‘yeni düzen’ arasındaki etkileşimin aynı anda var olduğu bir sisteme yol açmıştır. Bu etkileşimin yaşandığı topraklardan biri olan Balkan coğrafyasının 19. yüzyılı, Ivo Andriç’in ‘Drina Köprüsü’ adlı romanında ele alınmıştır. Kapitalist dünya sisteminin işleyişini sağlayan milli devlet, milli kimlik ve sınırlar gibi oluşumların ortaya çıkış serüveninin Drina nehri üzerinde inşa edilen Drina köprüsünün etrafında yaşananlar aracılığıyla aktarıldığı bu roman, özellikle kapitalist devletin temel özelliği olan sınırların kara hudutlarıyla belirlenmiş yapılar olarak toplumu, ‘biz’ ve ‘öteki’ olarak kurgulamanın yolunun nehir üzerine inşa edilen köprüler aracılığıyla nasıl sağlandığını göstermesi bakımından önem taşımaktadır. Böylece Andriç’in güçlü gözlem yeteneğiyle tarihsel gerçekliklerin köprünün yapım süreci ile aktarılması, aslında sınır dediğimiz olgunun yalnızca kara hudutlarına çekilmiş bir hat olmanın ötesine taşınabileceğini göstermesi açısından özgün bir nitelik taşımaktadır. Toplumsal sınırın günlük yaşam pratikleri dolayımıyla etkileşiminin gerçekleştiği mekân olarak Drina köprüsü, toplumlar arasında ‘imkan’ olmanın yanı sıra ‘engel’ olma halinin de eş anlı üretildiği simgesel yapı olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sınır Çalışmaları, Tarihsel Kapitalizm, Balkanlar, Sınır ve Köprü, Milliyetçilik

LIVING IN PURGATORY: AN EVALUATION OF THE 'BRIDGE' METAPHOR USED IN THE IVO ANDRİÇ’S NOVEL ‘’THE BRIDGE ON THE DRINA’’ IN THE CONTEXT OF BORDER STUDIES

Öz

The capitalist world economy, the dominant system in some parts of Western Europe and America since the 16th century, spread to the world in the 19th century and reached its universal character. The expansion transformed the regions in line with their specific conditions and led to a system within which the interaction between the 'old order' and the 'new order' existed simultaneously. The 19th-century Balkan geography, one of the lands where this interaction came into existence, is discussed in Ivo Andric's novel The Bridge on the Drina. The novel, which the adventure of the emergence of formations such as the nation-state, national identity, and borders that ensure the functioning of the capitalist world system has conveyed through the experiences around the bridge over the Drina river, is the crucial work that is targeted the Balkan societies determined by geopolitical borders in terms of being 'us' and 'others.' Thus, with Andric's strong observation skills, the transfer of historical realities through the construction process of the bridge is an original work that shows the phenomenon we call the border can move beyond being just a line drawn to the land. The bridge on the Drina, which is the place where the social boundary is realized through interaction and daily life practices, has become the symbolic structure where has been being an 'obstacle' is produced simultaneously as well as being an 'opportunity' between societies.

Anahtar Kelimeler

Borders Studies, Historical Capitalism, Balkans, Border and Bridge, Nationalism

Kaynakça

• Andriç, I. (2000). Drina Köprüsü. (H. A. Ediz ve N. Müstakimoğlu, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Anderson, J. (2001). Towards a Theory of Borders: States, Political Economy, and Democracy. Annales, 26, 219-232.
• Anderson, J. ve O'Dowd, L. (1999). Borders, Border Regions, and Territoriality: Contradictory Meanings, Changing Significance. Regional Studies, 33, 593-604.
• Anderson, J., O'Dowd, L. ve Wilson, T. M. (2010). Introduction: Why Study Borders Now?. Regional & Federal Studies, 12(4), 1-12.
• Alvarez, R. (2012a). Borders and Bridges: Exploring a New Conceptual Architecture for (U.S.–Mexico) Border Studies. The Journal of Latin American and Caribbean Anthropology, 17, 24-40.
• Alvarez, R. (2012b). Reconceptualizing the Space of the Mexico–US Borderline in A Companion to Border Studies. T. M. Wilson ve H. Donnan (Editörler). A Companion to Border Studies içinde (s. 538-557). London: John Wiley & Sons.
• Goldfrank, W. L. (2012). Wallerstein’s World-System: Roots and Contributions. S. Babones ve C. Chase-Dunn (Editörler). Routledge Handbook of World-Systems Analysis: Theory and Research içinde (s. 97-104). London: Taylor & Francis Group.
• Hobsbawn, E. J. (2006). Milletler ve Milliyetçilik: Program, Mit, Gerçeklik. (3. bs.). (O. Akınay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Hobsbawn, E. J. (2012). Sermaye Çağı: 1848-1875. (2. bs.). (M. S. Şener, Çev.). Ankara: Dost Kitapevi.
• Hobsbawn, E. J. (2014). Gelenekleri İcat Etmek. E. Hobsbawn ve T. Ranger (Editörler). Geleneğin İcadı içinde (s. 1-19). İstanbul: Agora Kitaplığı. Hopkins, T. K. ve Wallerstein, I. (1987). Capitalism and Incorporation of New Zones into the World-Economy. Review, 10(6), 763-781.
• Karpat, K. (2015). Balkanlar'da Osmanlı Mirası ve Milliyetçilik. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kasaba, R. (1993). Osmanlı İmparatorluğu ve Dünya Ekonomisi. (K. Emiroğlu, Çev.). İstanbul: Belge Yayınları.
• Kireev, A. (2015). State Border. S. V. Sevastianov, J. P. Laine ve A. A. Kireev (Editörler). Introduction to Border Studies içinde (s. 98-117). Vladivostok: Dalnauka. Özgen, N. (2004). Sınır Kasabaları Sosyolojisi Araştırma Projesi. Erişim Tarihi: 10.07.2022, http://neseozgen.net/wp-content/uploads/26.pdf.
• Pamuk, Ş. (2005). Osmanlı-Türkiye İktisat Tarihi:1500-1914. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Popescu, G. (2011). Bordering and Ordering the Twenty-first Century: Understanding Borders. Plymouth: Rowman & Littlefield Publishers.
• Simmel, G. (1994). Bridge and Door. Theory, Culture & Society,11(1), 5-10.
• Wallerstein, I. (1993). Jeopolitik ve Jeokültür. (M. Özel, Çev.). İstanbul: İz Yayıncılık.
• Wallerstein, I. (1996). Tarihsel Kapitalizm. (N. Alpay, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Wilson, T. M. ve Donnan, H. (2012). Borders and Border Studies. T. M. Wilson ve H. Donnan (Editörler). A Companion to Border Studies içinde (s. 1-27). UK: John Wiley & Sons.
• Quateart, D. (2000). Osmanlı İmparatorluğu:1700-1922. (A. Berktay, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Van Houtum, H. ve Strüver, A. (2002). Borders, Strangers, Doors, and Bridges. Space & Polity, 6(2), 141–146.